۴ باور غلط رایج درباره مشاوره روانشناسی

برخی از افراد باورهای نادرستی درباره مشاوره روانشناسی  و مراجعه به دکتر روانشناس دارند.در ادامه این مطلب از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان با ۴ باور غلط درباره مشاوره روانشناسی می پردازیم.

برخی از این باورها به دلیل عدم شناخت کافی از فرایند روان درمانی و برخی به دلیل عوامل فرهنگی و اجتماعی در ذهن ما ایجاد شده است. البته در سال های اخیر میزان این باورهای غلط کمتر شده است. اما هنوز در سخنرانی ها و کارگاه ها افراد زیادی را می بینم که تصورات غلطی از مشاوره روانشناسی دارم.

به همین دلیل در این مطلب سعی می کنم درباره ۴ باور غلط رایج تر درباره مشاوره روانشناسی بیشتر صحبت کنم. اما قبل از آن ببینیم روان درمانی چیست؟

روان درمانی (مشاوره روانشناسی) چیست؟

مشاوره روانشناسی یا همان روان درمانی فرایندی است که در آن یاد می گیرید ذهن و ضمیر ناخودآگاه شما چطور کار می کند و به شما کمک می کند احساسات ، افکار و رفتارهای خودتان را بررسی کرده  و بتوانید آنها را تغییر داده و یا به شیوه ای متفاوت با قبل با آنها مواجه شوید. به کمک روان درمانی می توانید از دست افکار، رفتارها و احساسات آزار دهنده خود خلاص شوید و حس بهتری نسبت به خود و زندگی تان داشته باشید.

متاسفانه تحقیقات نشان می دهد ۸۰ درصد از بد و بی تاثیر هستند و فقط ۲۰ درصد از روانشناسان توانایی تاثیر دراز مدت روی زندگی مراجعان خود دارند.

بر همین اساس منظور من از باورهای غلط درباره مشاوره روانشناسی منوط به مراجعه به دکتر روانشناس متبحر و تواناست.

مراجعه به دکتر روانشناس خوب و کارآزموده به شما کمک می کند به اهداف فوق دست پیدا کنید. اما ببینیم چه باورهای غلطی درباره مشاوره روانشناسی وجود دارد.

۱. مشاوره روانشناسی فایده ای ندارد.

داستان واقعی جالبی درباره جزیره کوچکی در جنوب اقیانوس اطلس است. مردم این جزیره به پزشکان بی اعتماد بودند و به آنها مراجعه نمی کردند. افراد زیادی در آن جزیره به بیماری دیابت مبتلا شده بودند و به دلیل بی اعتمادی به پزشک مراجعه نمی کردند تا آنکه بیماری آنها شدت پیدا می کرد و از سر ناچاری به پزشک مراجعه می کردند. اما چون دیگر خیلی دیر شده بود پزشک مجبور می شد پاهای آنها را قطع کند (از جمله عوارض بیماری دیابت آسیب به اعصاب پاها و عفونت آن است)  و در شهر شایع شده بود که اگر به پزشک مراجعه کنید حتما پاهای خود را از دست خواهید داد!! غافل از آنکه دلیل قطع پاهای آنها عدم مراجعه به موقع به پزشک بوده است.

همین فرایند در مورد مراجعه به روانشناس هم صادق است. افراد زیادی به اشتباه تصور می کنند که فقط افرادی که بیماری های جدی دارند باید به روانشناس مراجعه کنند. یا آنکه مراجعه به روانشناس یکی از تفریحات افراد ثروتمند است. و آنها به روانشناس پول می دهند تا به حرف های او گوش کنند و درنهایت هم تغییری در زندگی آنها رخ نمی دهد.

همین باور غلط عمومی باعث می شود که اگر کسی به روانشناس مراجعه و نتیجه چندانی نگیرد. این عدم رضایت خود را به کل روانشناسان و فرایند روان درمانی تعمیم دهد. البته معمولا درباره پزشکان چنین باوری وجود ندارد. مثلا اگر فردی از کار دندانپزشک خود راضی نباشد حتما به دندانپزشک دیگری مراجعه می کند. اما نارضایتی از یک روانشناس باعث می شود که کل علم روانشناسی را زیر سئوال ببرد و کلا قید روانشناسی و مشاوره روانشناسی را بزند.

واقعیت این است که تحقیقات مختلف نشان داده است که مشاوره روانشناسی موثر است. میزان اثربخشی آن در بسیاری از اختلالات روانی (به جز اختلالات شدید روانی مثل اسکیزوفرنی) به اندازه مصرف دارو  و بعضا بیشتر از آن است. معمولا  اثرات مصرف دارو موقتی و تا زمان مصرف دارو است. اما مهارت هایی که روانشناس به شما آموزش می دهد یا تغییراتی که در اثر رواندرمانی در شما ایجاد می شود طولانی مدت است.

۲. من به روانشناس نیاز ندارم، خودم می توانم مشکلم را حل کنم.

همه ما در طول زندگی خود با استرس ، اضطراب، غم و ترس روبرو شده و می شویم. بسیاری از ما می توانیم به تنهایی یا با کمک اطرافیان و یا مطالعه یک کتاب با این مسایل بدون آنکه مشکل جدی برایمان ایجاد کند کنار بیاییم یا آن را حل کنیم.

اما باید به ۲ نکته در این باره توجه کنیم:

گاهی ممکن است مشکل مزمن شود.

گاهی ما به امید اینکه می توانیم مشکل مان را خودمان حل کنیم برای درمان آن اقدامی نمی کنیم. اما به مرور زمان ممکن است مشکل سخت تر و پیچیده تر شود و باعث شود که درمان آن سخت و سخت تر شود (مثال بیماران دیابتی را بیاد بیاورید) . به همین دلیل تاخیر در مراجعه به روانشناس ممکن است درمان یک مشکل را سخت و پیچیده کند.

مشاوره روانشناسی می تواند حل مشکل را سریع تر کند.

از سوی دیگر مراجعه به روانشناس می تواند حل مشکلاتی که به تنهایی قابل حل هستند را در زمان کوتاه تری درمان کند. مثلا شاید فردی که اعتماد به نفس ضعیفی دارد بتواند به مرور زمان با انجام تمریناتی در طول چندین سال مشکل خود را کمی بهبود ببخشد اما همین فرایند به کمک روانشناس در زمان خیلی کوتاه تر طی خواهد شد و میزان بهبودی هم بیشتر از اقدامات فردی خواهد بود.

۳. روانشناس فقط برای دیوانه ها و افراد با مشکلات جدی است مشکل من آن قدر جدی نیست.

این باور به نظر من شایع ترین باوری است که در جامعه رواج دارد. مگه من دیوانه ام که به روانشناس مراجعه کنم. در مقاله دیگری با عنوان تفاوت روانشناس و روانپزشک چیست؟ در این مورد توضیح دادم که اختلالات جدی مثل اسکیزوفرنی (که معمولا به نام دیوانه می شناسند) عمدتا توسط روانپزشک درمان می شوند. و درمان اصلی آنها مصرف دارو است.

اما کار روانشناس عمدتا کار بروی اختلالات دیگر مثل افسردگی، اضطراب، وسواس، ترس، مشکلات جنسی و … است. مشکلاتی که بیش از ۲۰ درصد (بیش از ۱۶ میلیون نفر) از جامعه با آن مواجه هستند و اکثر این مشکلات با مشاوره روانشناسی قابل حل هستند.

۴. وقتی اولین بار به روانشناس مراجعه کردی تا آخر عمر باید ادامه بدی!

روان درمانی یک فرایند هدفمند و با محدودیت زمانی است. در مقاله دیگری با عنوان ۱۰ ویژگی روانشناس خوب توضیح دادم که روانشناس خوب باید به شما توضیح دهد دلیل مشکل شما چیست؟ از چه روشی برای درمان شما می خواهد استفاده کند؟ و درمان شما حدودا چقدر طول می کشد؟

معمولا طول مدت مراجعه به روانشناس برای اکثر اختلالات و برای عمده افراد کمتر از ۲۰ جلسه است و در شرایط و اختلالات خاص بیش از ۲۰ جلسه خواهد بود.

امیدوارم این مطلب توانسته باشد به شما در اصلاح باورهای نادرست درباره مشاوره روانشناسی (البته در صورتی که چنین باورهایی داشته اید) کمک کرده باشد. در صورتی که سئوالی درباره این مطلب دارید لطفا در بخش ارسال نظرات همین مطلب ارسال فرمایید.

سوالات متداول

۱. آیا مشاوره روانشناسی فایده‌ای ندارد؟

خیر، تحقیقات نشان داده‌اند که مشاوره روانشناسی در بسیاری از موارد به اندازه مصرف دارو و گاهی حتی بیشتر از آن مؤثر است. برخلاف داروها که اثرات موقتی دارند، مهارت‌ها و تغییرات حاصل از روان‌درمانی معمولاً طولانی‌مدت هستند.

۲. آیا می‌توان مشکلات را بدون کمک روانشناس حل کرد؟

در برخی موارد بله، اما اگر مشکل مزمن یا پیچیده شود، ممکن است درمان سخت‌تر و طولانی‌تر شود. روانشناس می‌تواند راه‌حل‌ها را سریع‌تر و مؤثرتر ارائه دهد.

۳. آیا مراجعه به روانشناس فقط برای افراد دیوانه است؟

خیر، روانشناس برای درمان مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب، وسواس و مشکلات ارتباطی است که بسیاری از افراد با آن‌ها مواجه هستند. اختلالات جدی‌تر معمولاً توسط روانپزشک و با دارو درمان می‌شوند.

۴. آیا مراجعه به روانشناس باید تا پایان عمر ادامه داشته باشد؟

خیر، روان‌ درمانی یک فرایند هدفمند و محدود به زمان است. برای بسیاری از مشکلات، درمان معمولاً کمتر از ۲۰ جلسه طول می‌کشد و فقط در موارد خاص ممکن است بیشتر شود.

۵. چرا بعضی افراد به مشاوره روانشناسی بی‌اعتمادند؟

به دلیل تجربیات منفی با یک روانشناس یا تصورات نادرست، برخی افراد کل علم روانشناسی را زیر سؤال می‌برند. اما مانند انتخاب پزشک، مراجعه به یک روانشناس متبحر می‌تواند نتایج قابل‌توجهی به همراه داشته باشد.