اختلالات جنسی چیست و چگونه درمان می شود؟

اختلالات جنسی یا اختلال در عملکرد جنسی شامل هر مشکلی است که باعث عدم رضایت فرد یا زوج از فعالیت جنسی ‌شود. حدود ۴۳ درصد از زنان و ۳۱ درصد از مردان، درجاتی از اختلال در عملکرد جنسی را گزارش کرده‌اند. در ادامه این مطلب از دپارتمان روابط عاطفی و ازدواج مجله دکتر بهشتیان با انواع اختلالات جنسی و راه های درمان هر کدام آشنا می شویم.

اختلال جنسی چیست؟

اختلال جنسی یا ناکارآمدی جنسی می‌تواند در هر مرحله از چرخه واکنش جنسی(sexual response cycle) رخ دهد. بنابراین مانع حس رضایت از فعالیت جنسی می‌شود.

چرخه واکنش جنسی شامل مراحل هیجان، برانگیختگی، ارگاسم و ثبات است. میل و برانگیختگی، هر دو بخشی از مرحله هیجانی واکنش جنسی هستند. باید بدانید که زنان همیشه به ترتیب از این مراحل عبور نمی‌کنند.

طبق تحقیقات، اختلالات جنسی شایع هستند، ولی بسیاری از مردم دوست ندارند در موردش صحبت کنند. از آنجایی که گزینه‌های درمانی برای این مشکل در دسترس هستند، پس باید نگرانی‌های خودتان را با شریک زندگی و دکتر روانشناس یا سکس تراپیست، در میان بگذارید.

انواع اختلالات جنسی کدامند؟

به طور کلی، اختلالات جنسی به چهار دسته تقسیم می‌شود:

• اختلالات میل (Desire disorders): فقدان میل جنسی یا علاقه به برقراری رابطه جنسی.
• اختلالات برانگیختگی(Arousal disorders): ناتوانی در برانگیختگی فیزیکی یا عدم هیجان زدگی در حین فعالیت جنسی.
• اختلالات ارگاسم (Orgasm disorders): تأخیر یا عدم ارگاسم (اوج لذت جنسی).
• اختلالات درد (Pain disorders): درد هنگام مقاربت.

چه کسانی تحت تاثیر اختلالات جنسی قرار دارند؟

اختلالات جنسی می‌تواند در هر سنی بروز پیدا کند. اگرچه در افراد بالای ۴۰ سال شایع تر است؛ چون اغلب با کاهش سطح سلامت به خاطر افزایش سن، در ارتباط است.

علائم اختلال جنسی چیست؟

این علایم در مردان به شرح زیر است:

• ناتوانی در دستیابی یا حفظ نعوظ (آلت تناسلی سفت) مناسب برای مقاربت(اختلال نعوظ).
• عدم وجود یا تاخیر در انزال با وجود تحریک جنسی کافی (تأخیر در انزال).
• ناتوانی در کنترل زمان انزال (انزال زودرس یا دیررس).

این علایم در زنان به شرح زیر است:

• ناتوانی در رسیدن به ارگاسم.
• عدم ترشحات کافی و مناسب واژن در قبل از مقاربت و در حین آن.
• ناتوانی در شل کردن مناسب ماهیچه‌های واژن برای انجام مقاربت.

علایم مشترک در بین مردان و زنان:

• عدم علاقه یا میل به رابطه جنسی.
• ناتوانی در برانگیختگی.
• درد حین مقاربت.

چه چیزی باعث اختلال جنسی می‌شود؟

علل فیزیکی: بسیاری از بیماری‌های فیزیکی یا پزشکی می‌توانند باعث ایجاد مشکلات و اختلال در عملکرد جنسی شوند. این بیماری‌ها شامل دیابت، بیماری قلبی و عروقی (رگ‌های خونی)، اختلالات عصبی، عدم تعادل هورمونی، بیماری‌های مزمن مانند نارسایی کلیه یا کبد و اعتیاد به الکل و سوء مصرف مواد هستند. علاوه بر این، عوارض جانبی برخی داروها، از جمله برخی داروهای ضد افسردگی هم می‌تواند روی عملکرد جنسی تأثیر بگذارد.

علل روانشناختی: اینها شامل استرس و اضطراب کاری، نگرانی در مورد عملکرد جنسی، مشکلات زناشویی، افسردگی، احساس گناه، نگرانی در مورد تصویر بدن و اثرات ترومای جنسی در گذشته هستند.

چه داروهایی می تواند باعث اختلال در عملکرد جنسی فرد شوند؟

برخی از داروهای تجویزی و حتی داروهای بدون نسخه هم می‌توانند عملکرد جنسی  را تحت تأثیر قرار دهند. برخی از داروها روی میل جنسی (لیبیدو) و برخی دیگر روی برانگیختگی یا توان رسیدن به ارگاسم اثر دارند. خطر عوارض جانبی جنسی داروها زمانی افزایش می‌یابد که فرد، چندین دارو را با هم مصرف کند.

عوارض جانبی جنسی با مصرف داروهای زیر گزارش شده است:

داروهای بدون نسخه

برخی از آنتی هیستامین‌ها و ضد احتقان‌هایی که بدون نسخه در داروخانه‌ها فروخته می‌شوند، می‌توانند باعث اختلال در نعوظ یا مشکلات انزال شوند.

داروهای ضد افسردگی

• داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای، از جمله آمی تریپتیلین(Elavil)، دوکسپین (Sinequan)، ایمی پرامین(Tofranil) و نورتریپتیلین (Aventyl، Pamelor)
• مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs)، از جمله فنلزین (Nardil) و ترانیل سیپرومین (Parnate)
• داروهای ضد روان پریشی، از جمله تیوریدازین (Mellaril)، تیوتیکسن (Navane) و هالوپریدول (Haldol)
• داروهای ضد شیدایی مانند کربنات لیتیوم (Eskalith، Lithobid)
• مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند فلوکستین (Prozac)، سرترالین (Zoloft) و پاروکستین (Paxil).

داروهای زیر ممکن است باعث اختلال در نعوظ شوند:

داروهای ضد فشار خون (برای درمان فشار خون بالا)

• دیورتیک‌ها، شامل اسپیرونولاکتون (آلداکتون) و تیازیدها (دیوریل، ناتورتین و غیره)
• داروهای دارای ماده فعال مرکزی، از جمله متیل دوپا (آلدومت) و رزرپین (سرپاسیل، رائودیکسین)
• مسدود کننده‌هایa-آدرنرژیک، از جمله پرازوسین (مینی پرس) و ترازوسین (هیترین)
• مسدودکننده‌های b-آدرنرژیک (بتا)، از جمله پروپرانولول (ایندرال) و متوپرولول (لوپرسور)

داروهای زیر ممکن است میل جنسی را کاهش دهند:

هورمون‌ها

• لوپرولید (لوپرون)
• گوسرلین (زولادکس)

اختلال جنسی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

در بیشتر موارد، متوجه می شوید که چیزی در لذت بردن خودتان (یا شریک زندگی) از یک رابطه جنسی تداخل پیدا کرده است. به طور معمول دکتر روانشناس یا روانپزشک، کارشان را با گرفتن سابقه کامل علائم و وضعیت فیزیکی شما شروع می‌کنند. شاید آزمایش‌های تشخیصی را برای رد کردن مشکلات پزشکی اثر گذار بر ایجاد اختلال، تجویز کنند. به طور معمول، تست‌های آزمایشگاهی نقش بسیار محدودی در تشخیص اختلالات جنسی دارند.

ارزیابی نگرش‌ها در مورد رابطه جنسی در کنار سایر عوامل احتمالی (ترس، اضطراب، تروما یا سوءاستفاده، نگرانی های مربوط به رابطه، داروها، مصرف الکل یا مواد مخدر و غیره) به دکتر روانشناس و سکس تراپ برای درک علت اصلی مشکل و ارائه درمان مناسب کمک می‌کند.

اختلال جنسی چگونه درمان می‌شود؟

بیشتر انواع اختلالات جنسی را می‌توان با درمان مشکلات جسمی یا روانی زمینه‌ای برطرف کرد. سایر استراتژی‌های درمانی شامل موارد زیر هستند:

تجویز دارو

هنگامی که یک دارو دلیل اختلال در عملکرد جنسی است، پس تغییر دارو کمک کننده است. مردان و زنانی که دچار کمبود هورمون هستند، شاید تزریقات هورمونی، قرص‌ها یا کرم‌ها برایشان افاقه کند. برای مردان، داروهایی از جمله سیلدنافیل (Viagra) ، تادالافیل (Cialis)، واردنافیل (Levitra، Staxyn) و آوانافیل (Stendra) با افزایش جریان خون در آلت تناسلی به بهبود عملکرد جنسی کمک می‌کند. برای زنان، هم هورمون‌هایی مانند استروژن و تستسترون قابل استفاده است (اگرچه این داروها هنوز برای این منظور، تایید نشده‌اند). در زنان پیش از سن یائسگی، دو دارو وجود دارد که مورد FDA برای درمان کم میلی جنسی است و شامل فلیبانسرین (Addyi) و برملانوتید (Vyleesi) هستند.

کمک‌های مکانیکی

 وسایل کمکی مانند دستگاه های وکیوم و ایمپلنت‌های تناسلی به مردان مبتلا به اختلال نعوظ (ناتوانی در دستیابی یا حفظ نعوظ) کمک می‌کند. دستگاه وکیوم (EROS-CTD) نیز برای زنان مورد تأیید است، اما گران است. دستگاه‌های گشادکننده هم به زنان دچار تنگی واژن، کمک می‌کند. وسایلی مانند ویبراتورها هم برای کمک به بهبود لذت جنسی و ارگاسم مفید هستند.

سکس تراپی

 سکس تراپیست به افرادی که مشکلات جنسی دارند و پزشکشان قادر به درمانش نیست، کمک می‌کنند. بعلاوه سکس تراپ، مشاوران زناشویی خوبی هم هستند. زوجی که می‌خواهند از رابطه جنسی خودشان لذت ببرند، بهتر است برای مشورت با یک دکتر روانشناس متخصص در سکس تراپی وقت بگذارند.

درمان‌های رفتاری

 این درمان‌ها شامل تکنیک‌های مختلف، از جمله آگاهی در مورد رفتارهای مضر در رابطه، یا تکنیک‌هایی مانند خود تحریکی برای درمان مشکلات برانگیختگی یا ارگاسم است.

روان درمانی

 درمان شدن با  کمک دکتر روانشناس آموزش دیده به شما در جهت رفع آسیب های جنسی گذشته، احساس اضطراب، ترس، گناه و تصویر بدنی ضعیف کمک می‌کند. همه این عوامل می‌توانند عملکرد جنسی را تحت تأثیر قرار دهند.

آموزش و ارتباطات

 آموزش در مورد رابطه جنسی، رفتارها و واکنش‌های جنسی به شما برای غلبه بر اضطراب در مورد عملکرد جنسی کمک می‌کند. گفتگوی آزادانه با شریک زندگی در مورد نیازها و نگرانی‌های خودتان هم به غلبه بر بسیاری از موانع در مسیر زندگی جنسی سالم کمک می‌کند.

آیا اختلال جنسی قابل درمان است؟

موفقیت در درمان اختلال جنسی به علت اصلی این مشکل، وابسته است. چشم انداز خوبی برای درمان اختلال عملکردی مربوط به بیماری‌های قابل درمان وجود دارد. عکس این حالت هم برقرار است.

اختلال خفیف در عملکرد جنسی مرتبط با استرس، ترس یا اضطراب، اغلب با مشاوره، آموزش و بهبود ارتباطات بین زوجین با موفقیت قابل درمان است. برای بهبود سلامت جنسی خودتان به انگیزه نیاز دارید و باید به مراقبت‌های بهداشتی و همکاری با دکتر روانشناس و سکس تراپیست اهمیت دهید.