همه چیز درمورد اختلال دوقطبی : علل، علائم و درمان

اختلال دوقطبی یک بیماری روحی است که با نوسانات خلقی (از شیدایی به افسردگی) شناخته می شود. کنترل این وضعیت کار دشواری است و با چالش همراه است اما چند روش مختلف برای درمان وجود دارد.

اختلال دوقطبی جزو اختلالات نادر نیست. در واقع، به گفتۀ موسسۀ ملی سلامت روان، ۲.۸% از بزرگسالان آمریکا (یا حدود ۵ میلیون نفر) به این اختلال مبتلا هستند.

در گذشته به اختلال دوقطبی، بیماری دوقطبی و شیدایی-افسردگی گفته می شد.

از جمله علائم کلیدی این وضعیت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دوره های شیدایی یا روحیۀ بالا و سرخوشی شدید
• دوره های افسردگی یا غم و اندوه

هر یک از این دوره ها به مدت چند روز، چند هفته یا بیشتر طول می کشند.

اگر دچار اختلال دوقطبی هستید، به روش های درمان زیر دقت کنید. این روش ها به کنترل دوره های روحی کمک می کنند که برای تسکین علائم و ارتقای کیفیت زندگی ضروری است.

انواع اختلال دوقطبی چیست؟

اختلال دوقطبی به سه دستۀ اصلی تقسیم می شود: نوع ۱، نوع ۲ و خلق ادواری (سایکلوتایمیا).

اختلال دوقطبی نوع ۱

در اختلال دوقطبی نوع ۱، دست کم یک دوره شیدایی ظاهر می شود. ممکن است چند دوره شیدایی خفیف را تجربه کنید که به شدت دوره های شیدایی نیست یا قبل و بعد از دورۀ شیدایی، دچار دوره های افسردگی عمده شوید. همچنین ممکن است قبل از تجربۀ شیدایی یا افسردگی، یک دورۀ طولانی ثبات روحی را تجربه کنید.

میزان شیوع این وضعیت در هر دو جنس یکسان است.

اختلال دوقطبی نوع ۲

کسانی که به اختلال دوقطبی نوع ۲ مبتلا هستند، دست کم به مدت دو هفته یک دوره افسردگی عمده را تجربه می کنند. به علاوه، حداقل یک دوره شیدایی خفیف را به مدت ۴ روز پشت سر می گذارند. بررسی سال ۲۰۱۷ نشان داد این مدل از اختلال دوقطبی بیشتر در زنان شایع است.

سایکلوتایمیا

کسانی که به این وضعیت مبتلا هستند، بعضی از علائم شیدایی خفیف و افسردگی را از خود نشان می دهند اما علائم آن قدر شدید نیست که به یک دوره شیدایی یا افسردگی تبدیل شود.

علائم سایکلوتایمیا نسبت به اختلال دوقطبی نوع ۱ و ۲ کوتاه تر و خفیف تر است. اکثر کسانی که به این وضعیت مبتلا هستند، هر بار به مدت ۱ الی ۲ ماه علائم نوسانات خلقی را تجربه نمی کنند.

پزشک در تشخیص نوع این اختلال به شما کمک می کند.

بعضی از افراد دچار علائم روحی مشابه هستند که با انواع فوق همخوانی ندارد. در این صورت، دو حالت وجود دارد:

• سایر اختلالات دوقطبی مشخص و اختلالات مرتبط
• اختلال دوقطبی نامشخص و اختلالات مرتبط

علائم اختلال دوقطبی چیست؟

برای تشخیص اختلال دوقطبی، فرد باید دست کم یک دورۀ شیدایی یا شیدایی خفیف را تجربه کند که هر دو شامل احساس هیجان، تکانشگری و انرژی مضاعف است و فقط از نظر شدت علائم با یکدیگر فرق دارند. علائم شیدایی روی زندگی روزمره تأثیر می گذارد. معمولاً علائم شیدایی خفیف در فعالیت های روزمره اختلال ایجاد نمی کند اما همچنان آزاردهنده است.

بعضی از افراد مبتلا به این اختلال دوره های افسردگی عمده را تجربه می کنند.

شیدایی، شیدایی خفیف و افسردگی اصلی ترین علائم و خصوصیات این اختلال را می سازند. مدل و ترکیب این علائم در انواع اختلال دوقطبی دستخوش تغییر می شود.

علائم اختلال دوقطبی نوع ۱

نسخۀ پنجم از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روحی برای تشخیص اختلال دوقطبی نوع ۱ به معیارهای زیر توجه دارد:

• حداقل یک دوره شیدایی که دست کم ۱ هفته طول می کشد
• علائمی که فعالیت های روزمره را مختل می کند
• علائمی که به سایر مشکلات جسمی و روحی یا مصرف مواد مربوط نیست

همچنین ممکن است همزمان علائم شیدایی و افسردگی (خلق ترکیبی) یا روان پریشی را تجربه کنید. این علائم به شدت روی زندگی تأثیر می گذارند. در این شرایط، بهتر است هر چه زودتر از یک متخصص کمک بگیرید.

اختلال دوقطبی نوع ۱ لزوماً با دوره های شیدایی خفیف یا افسردگی همراه نیست اما اکثر کسانی که به این وضعیت مبتلا هستند، این علائم را تجربه می کنند.

علائم اختلال دوقطبی نوع ۲

معیار تشخیص اختلال دوقطبی نوع ۲ عبارت است از:

• حداقل یک دوره شیدایی خفیف که ۴ روز یا بیشتر طول می کشد و شامل ۳ علامت شیدایی خفیف یا بیشتر است.
• نوسانات خلقی و رفتاری مربوط به شیدایی خفیف که دیگران متوجه آن می شوند ولی لزوماً زندگی روزمره را مختل نمی کند.
• حداقل یک دوره افسردگی عمده که ۲ هفته یا بیشتر طول می کشد.
• حداقل یک دوره افسردگی عمده شامل پنج علامت کلیدی افسردگی یا بیشتر که به شدت روی زندگی روزمره تأثیر می گذارد.
• علائمی که به سایر مشکلات جسمی و روحی یا مصرف مواد مربوط نیست.

گاهی اختلال دوقطبی نوع ۲ با علائم روان پریشی همراه است که فقط در دورۀ افسردگی رخ می دهد. همینطور ممکن است چند دوره خلق ترکیبی را تجربه کنید که شامل تجربۀ همزمان علائم افسردگی و شیدایی خفیف است.

اما فرد در اختلال دوقطبی نوع ۲، شیدایی را تجربه نمی کند. دورۀ شیدایی مربوط به اختلال دوقطبی نوع ۱ است.

علائم سایکلوتایمیا

معیارهای زیر به تشخیص سایکلوتایمیا کمک می کنند:

• علائم شیدایی خفیف و علائم افسردگی که طی بازۀ زمانی ۲ سال یا بیشتر کم و زیاد می شود (برای تشخیص این وضعیت در کودکان و نوجوانان، تجربۀ یک سال علائم شیدایی خفیف و افسردگی کفایت می کند)
• علائمی که بر دوره های شیدایی خفیف یا افسردگی منطبق نیست
• علائمی که حداقل نصف مدت از دو سال تکرار می شود و فاصلۀ بین تکرار علائم بیشتر از دو ماه نیست
• علائمی که به سایر مشکلات جسمی و روحی یا مصرف مواد مربوط نیست
• علائم آزاردهنده که زندگی روزمره را مختل می کند

نوسانات خلقی ویژگی بارز سایکلوتایمیا است. ممکن است این علائم خفیف تر از علائم اختلال دوقطبی نوع ۱ و ۲ باشد اما بیشتر طول می کشد. پس در اکثر موارد درگیر علائم هستید.

گاهی شیدایی خفیف زندگی روزمره را مختل نمی کند اما در اغلب موارد، افسردگی (حتی اگر به یک دوره افسردگی عمده تبدیل نشود) ریتم زندگی را به هم می زند.

اگر علائم برای تشخیص یک دوره شیدایی خفیف یا افسردگی کافی باشد، پزشک بسته به علائم، درمورد تشخیص نوع اختلال دوقطبی یا افسردگی عمده تصمیم می گیرد.

شیدایی و شیدایی خفیف

در اغلب موارد، دورۀ شیدایی با احساس سرخوشی همراه است. فرد دچار هیجان، تکانشگری، سرخوشی و سرزندگی می شود. احساس بی قراری و هجوم افکار از دیگر نشانه های شیدایی است. بعضی از افراد دچار توهم و سایر علائم روان پریشی می شوند.

فرد در دورۀ شیدایی دست به رفتارهای تکانشی می زند چون احساس می کند شکست ناپذیر است. برای مثال می توان به رفتارهای زیر اشاره کرد:

• رابطۀ جنسی پرخطر
• سوء مصرف مواد و الکل
• ولخرجی

اما تکانشگری به طرق مختلف نمود پیدا می کند. از جمله:

• استعفای ناگهانی
• فرد به تنهایی به دل جاده می زند و به کسی خبر نمی دهد
• سرمایه گذاری بزرگ از روی هوی و هوس
• رانندگی با سرعت بالا
• فرد در ورزش های سخت شرکت می کند که در حالت عادی به سراغ آن ها نمی رود

افراد به دلایل مختلف دست به اقدامات فوق می زنند اما کلید شیدایی اینجاست که فرد در حالت ثبات روحی به سراغ کارهای فوق نمی رود.

اکثر علائم فوق (به صورت خفیف و جزئی) در شیدایی خفیف دیده می شود که معمولاً با اختلال دوقطبی نوع ۲ در ارتباط است. در اغلب موارد، شیدایی خفیف (برخلاف شیدایی) با عواقب رفتاری در محیط کار، مدرسه یا روابط همراه نیست. در دوره های شیدایی با روان پریشی رو به رو نیستیم. معمولاً دورۀ شیدایی خفیف از شیدایی کوتاه تر است و نیاز به بستری ندارد.

فرد در شیدایی خفیف احساس انرژی، سرزندگی و خلاقیت می کند اما متوجه سایر تغییرات روحی نمی شود. افراد غریبه این تغییرات را تشخیص نمی دهند اما اطرافیان و نزدیکان متوجه نوسانات خلقی و تغییر سطح انرژی می شوند.

دوره های افسردگی عمده

غم و اندوه با احساس رخوت و کاهش انگیزه در ارتباط است.

دوره های افسردگی عمده در اختلال دوقطبی، دست کم با پنج مورد از علائم زیر همراه است:

• احساس ناراحتی شدید، درماندگی یا پوچی
• احساس خستگی و کاهش انرژی
• احساس رخوت و کندی یا بی قراری
• بی میل شدن نسبت به فعالیت هایی که قبلاً لذت بخش بود
• دوره های کم خوابی یا پرخوابی
• احساس گناه یا بی ارزش بودن
• اختلال در تمرکز و تصمیم گیری
• فکر به مرگ، مردن یا خودکشی
• تغییر اشتها یا وزن

بعضی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی دوره های افسردگی عمده را تجربه نمی کنند. تعداد علائم افسردگی بسته به نوع اختلال دوقطبی متغیر است و بعضی از افراد هر پنج علامت را تجربه نمی کنند.

لازم به ذکر است گاهی احساس سرخوشی در دورۀ شیدایی لذت بخش است. در این شرایط، بعد از این که شیدایی درمان شود و علائم آن برطرف گردد، فرد احساس افسردگی می کند.

ممکن است اختلال دوقطبی منجر به افسردگی شود اما یک فرق اساسی بین این دو وضعیت دیده می شود. در اختلال دوقطبی، فرد دچار نوسانات خلقی می شود اما در افسردگی، تا زمانی که فرد تحت درمان قرار نگیرد، احساس غم و اندوه ادامه پیدا می کند.

تفاوت علائم اختلال دوقطبی در زنان و مردان

اکثر مطالعات نشان می دهد شیوع اختلال دوقطبی در زنان و مردان به یک اندازه است اما طبق نتیجۀ برخی تحقیقات، به نظر می رسد این وضعیت در زنان شایع تر است. اصلی ترین علائم اختلال دوقطبی بسته به جنسیت دستخوش تغییر می شوند.

معمولاً زنان مبتلا به اختلال دوقطبی در بیست یا سی سالگی متوجه این وضعیت می شوند. گاهی علائم در دوران بارداری یا بعد از زایمان ظاهر می شود. اختلال دوقطبی نوع ۲ در زنان شایع تر است.

از جمله خصوصیات اختلال دوقطبی در زنان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دوره های شیدایی در زنان خفیف تر است
• تعداد دوره های افسردگی بیشتر از دوره های شیدایی است
• زنان دچار چرخه های سریع می شوند یا طی یک سال، چهار دورۀ شیدایی و افسردگی (یا بیشتر) را تجربه می کنند
• همزمانی دورۀ شیدایی و افسردگی در زنان بیشتر رخ می دهد

معمولاً اختلال دوقطبی در زنان بیشتر عود می کند. یکی از دلایل این امر به تغییرات هورمونی ناشی از قاعدگی، بارداری و یائسگی مربوط است. عود اختلال دوقطبی به معنی ظهور نوسانات خلقی بعد از یک دوره عدم تجربۀ علائم است.

در مقابل، اختلال دوقطبی در مردان با ویژگی های زیر همراه است:

• این وضعیت در مردها زودتر تشخیص داده می شود
• نوسانات خلقی به فاصلۀ زمانی بیشتر اما شدیدتر ظاهر می شود و به ویژه با دوره های شیدایی همراه است
• احتمال اختلال سوء مصرف مواد در آقایان بیشتر است
• مردها در دوره های شیدایی بیشتر از خانم ها دست به خشونت و پرخاش می زنند

اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان

تشخیص اختلال دوقطبی در کودکان جای بحث دارد. بیشتر به این خاطر که علائم این اختلال در کودکان با علائم بزرگسالان متفاوت است. پزشکان برای تشخیص این اختلال در بزرگسالان از استانداردهای خاص استفاده می کنند که با شرایط روحی و رفتاری کودکان همخوانی ندارد.

بسیاری از علائم اختلال دوقطبی در کودکان با علائم سایر بیماری ها، مثل اختلال بیش فعالی (ADHD)، همپوشانی دارد.

اما طی چند دهۀ گذشته، پزشکان و متخصصان سلامت روان با علائم این وضعیت در کودکان آشنا شدند. تشخیص اختلال دوقطبی به انتخاب روش درمان کمک می کند اما گاهی چند هفته یا چند ماه طول می کشد تا تشخیص قطعی شود. بهتر است از متخصص سلامت روان کمک بگیرید که در زمینۀ درمان مشکلات روحی در کودکان تخصص دارد.

کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی، درست مانند بزرگسالان، دچار نوسانات خلقی شدید می شوند. ممکن است بسیار شاد ظاهر شوند و علائم رفتار هیجانی را از خود نشان دهند یا گریان، غمگین و بدخلق شوند.

تمام بچه ها نوسانات خلقی را تجربه می کنند اما علائم تغییر خلق و خو در اختلال دوقطبی متمایز و مشهود است. معمولاً نوسانات خلقی در اختلال دوقطبی نسبت به نوسانات عادی شدیدتر است.

علائم شیدایی در کودکان

از جمله علائم شیدایی در کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رفتارهای احمقانه و شادی بیش از حد
• تند حرف زدن و از یک شاخه به شاخۀ دیگر پریدن
• اختلال در تمرکز
• رفتارهای پرخطر
• کج خلقی و فوران خشم
• کم خوابی و عدم احساس خستگی با وجود بی خوابی

علائم افسردگی در کودکان

در ادامه، به تعدادی از علائم دوره های افسردگی در کودکان اشاره می کنیم که در اختلال دوقطبی شایع است:

• بغل گرفتن زانوی غم، ابراز ناراحتی یا گریه و زاری
• پرخوابی یا کم خوابی
• انرژی نداشتن برای فعالیت های روزمره یا بی میل بودن و بی توجهی به تمام امور
• ناخوشی و بدحالی، شامل سردرد یا دل درد مکرر
• احساس گناه یا احساس بی ارزش بودن
• پرخوری یا بی اشتهایی
• فکر به مرگ یا خودکشی

سایر بیماری ها

بعضی از مشکلات رفتاری که در کودکان دیده می شود ناشی از سایر مشکلات روحی، مثل ADHD یا افسردگی، است. همچنین ممکن است کودک در کنار این اختلال به یک اختلال دیگر مبتلا باشد.

پزشک با دقت رفتار کودک را زیر نظر می گیرد تا به تشخیص درست برسد.

تشخیص درست در انتخاب بهترین و موثرترین روش درمان نقش اساسی دارد. روش درمان به تسکین علائم و ارتقای کیفیت زندگی کودک کمک می کند.

علائم اختلال دوقطبی در نوجوانان

نوجوانان در دوران بلوغ به صورت طبیعی درگیر تغییرات زندگی و تغییرات هورمونی می شوند و هر چند وقت یک بار واکنش عاطفی شدید نشان می دهند.

اما اگر نوسانات خلقی شدید باشد و طی مدت زمان کوتاه بارها تکرار شود، دیگر به دوران بلوغ مربوط نیست و خبر از مشکل جدی، مثل اختلال دوقطبی، می دهد.

معمولاً این اختلال در اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی تشخیص داده می شود.

از جمله علائم شیدایی در نوجوانان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس شادی مفرط
• رفتارهای عجیب و غریب یا بدرفتاری
• رفتارهای پرخطر، مثل مصرف مواد
• وسواس فکری نسبت به رابطۀ جنسی
• افراط در رابطۀ جنسی
• کم خوابی، بدون احساس خستگی
• کج خلقی و تندخویی
• اختلال در تمرکز

علائم دورۀ افسردگی در نوجوانان عبارت است از:

• پرخوابی یا کم خوابی
• پرخوری یا بی اشتهایی
• احساس غم و اندوه و از دست دادن میل، رغبت و انگیزه
• فاصله گرفتن از انجام فعالیت های گروهی و حلقۀ دوستان
• فکر کردن یا حرف زدن درمورد مرگ و خودکشی

توجه داشته باشید بسیاری از این علائم (نظیر امتحان کردن مواد و فکر به رابطۀ جنسی) در جوانان شایع است اما اگر این علائم با الگوی نوسانات خلقی همراه باشد یا روی زندگی روزمره تأثیر بگذارد، علامت این اختلال یا سایر مشکلات است.

روش های درمان اختلال دوقطبی

چند روش درمان برای کنترل علائم اختلال دوقطبی وجود دارد که شامل دارو، مشاوره و تغییر سبک زندگی می شود. در ضمن، بعضی از روش های طبیعی به درمان اختلال دوقطبی کمک می کنند.

دارو درمانی اختلال دوقطبی 

داروهای زیر برای درمان این اختلال تجویز می شوند:

• داروهای تثبیت کنندۀ خلق و خو، مثل لیتیوم (lithium )
• داروهای ضد روان پریشی، مثل الانزاپین (olanzapine )
• داروهای ضد افسردگی و ضد روان پریشی، مثل فلوکستین-الانزاپین
• بنزودیازپین ها (benzodiazpine)، داروهای ضد اضطراب که برای درمان کوتاه مدت مورد استفاده قرار می گیرند

روان درمانی

رویکردهای زیر برای درمان اختلال دوقطبی پیشنهاد می شوند:

درمان شناختی-رفتاری

درمان شناختی-رفتاری نوعی گفتاردرمانی است که به شما کمک می کند تا افکار غیر مفید را بشناسید و الگوهای رفتاری ناخواسته را تغییر دهید.

تراپی یک فضای امن در اختیار شما می گذارد تا درمورد روش های کنترل علائم با روان شناس گفتگو کنید. روانشناس در موارد زیر به شما کمک می کند:

• شناسایی الگوهای فکری
• بازتعریف عواطف آزاردهنده
• یادگیری و تمرین روش های مفید برای مقابله با شرایط

روان آموزی

روان آموزی یک رویکرد درمان است که درمورد اختلال و روش درمان آن به شما آموزش می دهد. این اطلاعات به شما و اطرافیان کمک می کند تا علائم اولیه را بشناسید و آن ها را به موثرترین شکل ممکن کنترل کنید.

درمان میان فردی و ریتم اجتماعی

درمان میان فردی و ریتم اجتماعی روی تنظیم عادت های روزانه، مثل خواب، تغذیه و ورزش، تمرکز دارد. متعادل ساختن عادت های روزانه دوره های نوسانات خلقی و شدت علائم را کاهش می دهد.

سایر رویکردها

رویکردهای زیر به تسکین علائم کمک می کنند:

• الکتروشوک درمانی
• داروی خواب
• مکمل
• طب سوزنی

روش های طبیعی برای درمان اختلال دوقطبی

بعضی از روش های طبیعی به درمان علائم اختلال دوقطبی کمک می کنند.

اما قبل از امتحان کردن این روش ها با پزشک معالج یا روانشناس خود مشورت کنید زیرا در برخی از موارد، روش های طبیعی در عملکرد داروها اختلال ایجاد می کنند.

محصولات و مکمل های گیاهی زیر در کنار دارو و روان درمانی به ثبات روحی و کاهش علائم اختلال دوقطبی کمک می کنند:

• امگا-۳: تحقیق سال ۲۰۱۶ نشان می دهد مصرف مکمل امگا-۳ به تسکین علائم اختلال دوقطبی نوع ۱ کمک می کند اما با توجه به نتیجۀ تحقیق سال ۲۰۲۱، مصرف مکمل به درمان علائم افسردگی در اختلال دوقطبی کمک نمی کند.
• رودیولا روزیا: تحقیق سال ۲۰۱۳ نشان داد این گیاه به درمان افسردگی متوسط کمک می کند. پس می تواند به درمان افسردگی ناشی از اختلال دوقطبی کمک کند اما تحقیقات جدید این ادعا را رد می کند.
• اس-ادنوزیل متیونین (SAMe): یک مکمل آمینو اسید که می تواند به علائم افسردگی عمده و سایر اختلالات روحی کمک کند اما به شیدایی دامن می زند و عملکرد سایر داروها را مختل می کند.

قبل استفاده از SAMe یا سایر روش های طبیعی و گیاهی برای کنترل علائم اختلال دوقطبی، با پزشک معالج مشورت کنید.

تغییر سبک زندگی

برخی تحقیقات نشان می دهد تغییر سبک زندگی به کاهش علائم اختلال دوقطبی کمک می کند. از جمله:

• رژیم غذایی متعادل
• حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش در هفته
• کنترل وزن
• شرکت در جلسات مشاوره یا روان درمانی به صورت هفتگی

با این حال، گزارش ها نشان می دهد تأثیر سبک زندگی روی تسکین علائم چشمگیر نیست. بنابراین، اختلال دوقطبی صرفاً با تغییر سبک زندگی کنترل نمی شود. شما می توانید در کنار سایر روش های درمان از مزایای تغییر سبک زندگی بهره مند شوید.

دلایل و ریسک فاکتورها

اختلال دوقطبی جزو مشکلات روحی شایع است اما متخصصان هنوز نمی دانند چرا بعضی از افراد به این وضعیت دچار می شوند.

از جمله دلایل بروز اختلال دوقطبی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

ژنتیک

اگر یکی از والدین یا خواهر و برادرها به اختلال دوقطبی مبتلا باشد، احتمال ابتلا به این وضعیت در شما بالا می رود. سابقۀ خانوادگی خطر ابتلا به اختلال دوقطبی را ۱۰ الی ۲۵% بالا می برد.

اما یادتان باشد اکثر کسانی که سابقۀ خانوادگی این اختلال را دارند به این وضعیت مبتلا نمی شوند.

مغز

ساختار مغز خطر ابتلا به اختلال دوقطبی را بالا می برد. اگر نظم شیمی، ساختار یا عملکرد مغز به هم بخورد، خطر اختلال دوقطبی بیشتر می شود.

عوامل محیطی

به غیر از عوامل درونی، عوامل بیرونی زیر در بروز اختلال دوقطبی نقش دارند:

• استرس شدید
• تجربۀ تروما
• بیماری فیزیکی

آیا می توان از این اختلال پیشگیری کرد؟

شما می توانید بعد از تجربۀ نوسانات خلقی تدابیر لازم را برای کاهش دوره های خلقی در پیش بگیرید اما در اکثر موارد امکان جلوگیری از بروز و ظهور این وضعیت وجود ندارد.

تحقیقات در این زمینه ادامه دارد تا محققان بیشتر با دلایل بروز اختلال دوقطبی و روش های احتمالی برای جلوگیری از آن آشنا شوند.

اختلالات شایع که همزمان با اختلال دوقطبی رخ می دهد

بعضی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی از سایر مشکلات روحی رنج می برند. تحقیق سال ۲۰۱۹ نشان می دهد اختلال اضطراب از همه شایع تر است.

مشکلات زیر در کنار اختلال دوقطبی ظاهر می شوند:

• اختلال سوء مصرف مواد
• اختلال خوردن
• فوبیای خاص
• ADHD

گاهی بسته به حالت روحی، علائم این مشکلات شدیدتر از قبل ظاهر می شود. برای مثال، معمولاً اضطراب همراه با افسردگی دیده می شود؛ در حالی که مصرف مواد با شیدایی همراه است.

خطر بروز بیماری های زیر در افراد مبتلا به این اختلال بالاست:

• میگرن
• بیماری قلبی
• دیابت
• اختلال تیروئید

چند نکته برای مقابله با اختلال دوقطبی

درصورت مشاهدۀ علائم اختلال دوقطبی، بهتر است هر چه زودتر به پزشک یا روانشناس مراجعه کنید.

اگر دوست یا یکی از عزیزان شما دچار علائم این اختلال، او را تشویق کنید تا هر چه زودتر به روانشناس مراجعه کند. به او یادآوری کنید کنارش هستید و درکش می کنید.

هرگونه فکر یا اقدام به خودکشی را جدی بگیرید

معمولاً افراد در دورۀ افسردگی یا خلق ترکیبی به خودکشی فکر می کنند.

یادتان باشد شما تنها نیستید و همیشه و همه جا فرصت برای دریافت کمک وجود دارد.

اگر فکر می کنید کسی در معرض خطر آسیب رساندن به خود یا دیگران قرار دارد:

• در صورت امکان، کنار فرد بمانید. در غیر این صورت، با اورژانس تماس بگیرید و درخواست کمک کنید.
• اسلحه، چاقو، دارو یا هر وسیلۀ خطرناک دیگر را از دسترس دور کنید.
• بدون بحث، قضاوت، دعوا یا تهدید به حرف های طرف مقابل گوش کنید.

شرایط بیمارِ مبتلا به اختلال دوقطبی

روش های درمان به کنترل نوسانات خلقی و مقابله با علائم کمک می کنند.

تیم درمان شامل افراد زیر است:

• پزشک معالج
• روانپزشک که وظیفۀ کنترل دارو را بر عهده دارد
• روانشناس یا مشاور که وظیفۀ گفتاردرمانی را بر عهده دارد
• سایر متخصصان، مثل متخصص خواب، متخصص طب سوزنی یا ماساژ
• گروه حمایتی شامل سایر کسانی که دچار اختلال دوقطبی هستند

گاهی لازم است چند روش مختلف را امتحان کنید تا روش مناسب و موثر مشخص شود. تأثیر دارو روی افراد متفاوت است. در همین راستا، درمان شناختی-رفتاری به بعضی از افراد کمک می کند ولی روی دستۀ دیگر جواب نمی دهد.

بهترین کار این است که با صداقت درمورد روش های درمان با پزشک معالج خود مشورت کنید. اگر احساس می کنید یک روش روی شما جواب نمی دهد یا حتی حال شما را بدتر می کند، حتماً با کادر درمان در میان بگذارید. سلامت روح و روان شما در اولویت قرار دارد و تیم درمان در انتخاب موثرترین رویکرد به شما کمک می کند.

با خودتان مهربان باشید. یادتان باشد این اختلال، مثل سایر مشکلات روحی، به اراده و انتخاب شما رخ نمی دهد و شما مقصر نیستید.

طبیعی است که در صورت موثر نبودن روش درمان ناامید شوید. صبر پیشه کنید و هنگام امتحان کردن رویکردهای مختلف، با خودتان مهربان باشید.

روابط و اختلال دوقطبی

این اختلال روی روابط تأثیر می گذارد و این تأثیر روی روابط صمیمانه و نزدیک (مثل ارتباط با اعضای خانواده و شریک عاطفی) بارزتر است.

در این شرایط، صداقت به کنترل رابطه کمک می کند. درمورد وضعیت خود با شریک عاطفی صحبت کنید تا علائم شما را درک کند و با روش های حمایتی آشنا شود.

ابتدا جزئیات زیر را با شریک عاطفی خود در میان بگذارید:

• مدت زمان ابتلا به اختلال دوقطبی
• علائم افسردگی
• علائم شیدایی
• رویکرد درمان، شامل روان درمانی، دارو و روش های مقابله ای
• کمکی که از دست شریک عاطفی برمی آید

کلام آخر

این اختلال تا پایان عمر با شماست اما قرار نیست زندگی شما را نابود کند. مطمئناً زندگی در این شرایط با چالش همراه است اما اگر به برنامۀ درمان پایبند باشید، از خودتان مراقبت کنید و از دیگران کمک بگیرید، سلامت عمومی شما ارتقا پیدا می کند و علائم به حداقل می رسد.