تفاوت روانشناس و مشاور چیست؟ به کدامیک مراجعه کنم؟

اکثر افراد در زبان عامیانه واژه های روانشناس و مشاور را به جای هم به کار می برند. در صورتی که این دو، رشته های تحصیلی مجزایی هستند و با هم تفاوت دارند. در این مطلب سعی دارم به طور مختصر و مفید به این سؤال پاسخ دهم که «تفاوت روانشناس و مشاور چیست؟» در ادامه این مطلب از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان به مقایسه مشاور و روانشناس می پردازیم.

مشاور کیست؟

کار مشاور، استفاده از فنون علم روانشناسی برای کمک به افراد در انتخابها و تصمیم ­گیری های آنها در مراحل مختلف زندگی از جمله تحصیل (مشاورۀ تحصیلی)، کار (مشاورۀ شغلی) و ازدواج (مشاورۀ خانواده) است. وظیفۀ وی، حل مشکلات و چالش های پیچیدۀ روانی مراجع نیست بلکه بیشتر به پیشگیری و بهبود زندگی افراد سالم کمک میکند و به آنها در راستای نیازهایشان مشاوره می دهد.

بنابراین در صورتی که مراجعی به اختلال روانی (مانند اضطراب، افسردگی و …) مبتلا باشد مشاور نمی تواند به وی کمک کند و باید اختلال او توسط روانشناس و یا در صورت نیاز روانپزشک درمان شود. مشاور می تواند به دانش آموزی که نیاز به برنامه ریزی تحصیلی دارد، مشاورۀ تحصیلی دهد یا به دانشجویی که نمی داند چه رشته و شغلی را انتخاب کند، مشاورۀ شغلی دهد و همچنین می تواند به زوجی که با هم مشکل و اختلاف دارند مشاورۀ ازدواج دهد. اما در صورتی که مراجع اختلال روانی داشته باشد باید او را به روانشناس یا روانپزشک ارجاع دهد.

تفاوت روانشناس و مشاور

• مراجعین مشاورها غالباً مشکلات جدی در زندگی خود ندارند و بیشتر به دنبال حل مسألۀ سادۀ خود یا گرفتن راهنمایی هستند.
• مشاور بیشتر به مراجع کمک میکند انتخابهای مناسبی داشته باشد اما اگر مراجع در گذشته انتخابهای اشتباه متعددی داشته است نیازمند تحلیل دقیق تر و ریشه یابی مسأله توسط روانشناس است.
• مشاور کمتر به گذشته و ریشه یابی مسائل می پردازد.
• مشاور نمی تواند اختلالات روانشناختی را درمان کند و این کار بیشتر در حیطۀ شغلی روانشناس و روانپزشک است.
• عمدتاً مراجعان دو کلمه روانشناس و مشاور را به جای هم به کار می برند و بیشتر آنها چه به روانشناس مراجعه کنند چه به مشاور میگویند: «پیش مشاور می روم.» حتی گاهی خود روانشناسان و مشاوران هم این دو کلمه را به جای هم به کار می برند.

به روانشناس مراجعه کنم یا مشاور؟

به طور خلاصه باید گفت اگر به راهنمایی و مشاوره دربارۀ یک موضوع مشخص _ بدون وجود مشکلات جدی در حال حاضر و گذشتۀ خود _  نیاز دارید، می توانید از مشاور کمک بگیرید. اما اگر مشکلی دارید که تا حدی جدی است و یا در گذشته هم کم و بیش وجود داشته و یا چندین مسأله و مشکل مختلف دارید، بهتر است به روانشناس مراجعه کنید.

به عبارت دیگر اگر زندگی عادی شما تحت تأثیر مشکل یا مشکلاتی قرار گرفته بهتر است به روانشناس مراجعه کنید اما اگر در روند زندگی عادی شما مشکلی وجود ندارد و فقط به دنبال حل یک مسألۀ جزئی هستید، مشاور می تواند به شما کمک کند.

جمع بندی و سخن پایانی

در این مطلب سعی کردم به طور مختصر به این سؤال پاسخ دهم که تفاوت روانشناس و مشاور چیست؟ و همانطور که گفته شد روانشناس در حل مشکلات جدی تر و اختلالات روانشناختی و مشاور در کمک به فرد در تصمیم گیری تبحر بیشتری دارد. البته هر دو رشته با هم همپوشی دارند و دروس مشترک زیادی در طول تحصیل دارند.

همپوشی این دو رشته به خصوص در کشور ما بیشتر به چشم می آید و فعالیت ها و پذیرش مراجع از طرف آن ها تفاوت زیادی با هم  ندارد. دو عنوان مشاور و روانشناس هم معمولاً به جای هم به کار برده می شوند! (هر چند چنین کاربردی غیر حرفه ای و غیر علمی است).

در انتها در صورتی که نیازمند به کمک حرفه ای هستید برای آن که بتوانید به فرد مناسبی مراجعه کنید، در انتخاب خود به تفاوت روانشناس و مشاور و تفاوت روانشناس و روانپزشک توجه کنید و پیشنهاد می کنم مقالۀ «ویژگی های یک روانشناس خوب» را مطالعه نیز فرمایید. در صورتی که درباره این مطلب سؤالی داشتید می توانید در بخش کامنت های همین مقاله مطرح کنید.

سوالات متداول

۱. مشاور کیست و چه وظایفی دارد؟

مشاور با استفاده از فنون روانشناسی به افراد در تصمیم‌گیری‌ها و انتخاب‌های مختلف زندگی مانند تحصیل، شغل و ازدواج کمک می‌کند. او بیشتر به پیشگیری و بهبود زندگی افراد سالم می‌پردازد و اختلالات روانی را درمان نمی‌کند.

۲. تفاوت اصلی روانشناس و مشاور چیست؟

روانشناس به تحلیل عمیق‌تر مسائل، ریشه‌یابی مشکلات و درمان اختلالات روانی می‌پردازد، در حالی که مشاور بیشتر در موضوعات ساده‌تر و تصمیم‌گیری‌های روزمره به مراجعان کمک می‌کند.

۳. چه زمانی باید به مشاور مراجعه کنیم؟

اگر زندگی عادی شما مشکلی ندارد و به دنبال حل یک مسأله جزئی یا گرفتن راهنمایی در مورد یک موضوع خاص هستید، مشاور می‌تواند به شما کمک کند.

۴. چه زمانی باید به روانشناس مراجعه کنیم؟

اگر مشکلات جدی یا اختلالات روانی دارید که زندگی عادی شما را تحت تأثیر قرار داده، یا اگر مشکلات شما ریشه در گذشته دارد، بهتر است به روانشناس مراجعه کنید.

۵. آیا روانشناس و مشاور دروس مشترکی دارند؟

بله، هر دو رشته دروس مشترکی دارند و در برخی زمینه‌ها با هم همپوشانی دارند، اما تخصص و عملکرد آن‌ها در حوزه‌های مختلف متفاوت است.