تنهایی: علت تنهایی و پیامدهای آن برای سلامت جسم و روان

تنهایی یا Loneliness  یک هیجان جهانی انسانی است که در هر فرد مختص او بوده و پیچیدگی‌های خودش را دارد. از آنجایی که هیچ علت مشترک و واحدی ندارد، پیشگیری و درمان این وضعیت ذهنی بالقوه مضر می‌تواند به طور چشمگیری متفاوت باشد. در ادامه این مطلب از دپارتمان توسعه فردی و کوچینگ مجله دکتر بهشتیان مفهوم اصطلاح «تنهایی» را در کنار علل مختلف، پیامدهای سلامتی، علائم و درمان‌ آن مورد بحث قرار می‌دهیم.

برای مثال، کودک تنهایی که در مدرسه برای دوست یابی تلاش می‌کند، نیازهای متفاوتی نسبت به فرد بزرگسال تنهایی دارد که همسرش اخیراً فوت کرده است.

تعریف تنهایی

در حالی که تعاریف رایج از تنهایی آن را به عنوان حالت تنهایی یا تنها بودن توصیف می‌کنند، ولی تنهایی در واقع یک حالت ذهنی است. تنهایی باعث احساس پوچی، طرد شدن و ناخواسته بودن در افراد می‌شود. افرادی که تنها هستند اغلب مشتاق ارتباط انسانی هستند، اما وضعیت ذهنی آنها، اغلب برقراری ارتباط با سایر افراد را دشوارتر می‌کند.

به اعتقاد محققان، تنهایی با انزوای اجتماعی، مهارت‌های اجتماعی ضعیف، درونگرایی و افسردگی در ارتباط است.

به گفته بسیاری از کارشناسان، تنهایی لزوما تنها بودن نیست. در عوض، اگر احساس تنهایی و انزوا می‌کنید، این همان حالت ذهنی تنهایی است.

به عنوان مثال، شاید دانشجوی سال اول با وجود احاطه شدن با هم اتاقی‌ها و سایر همسالان، احساس تنهایی کند. شاید سربازی که کار نظامی‌خودش را آغاز می‌کند، پس از اعزام به یک کشور خارجی احساس تنهایی کند، علیرغم اینکه دائماً سایر اعضای نیرو اطرافش هستند.

تنهایی در مقابل خلوت کردن (Solitude)

در حالی که طبق نتایج تحقیقاتی موثق، تنهایی و انزوا هم برای سلامت روانی و جسمانی‌ مضر هستند، ولی تنها بودن با خلوت کردن یکسان نیست. در واقع، خلوت کردن فواید مهمی برای سلامت روان دارد، از جمله اینکه به افراد اجازه می‌دهد تا تمرکز و تجدید قوای بهتری پیدا کنند.

• احساس تنهایی با وجود تمایل به ارتباطات اجتماعی با احساس انزوا همراه است. اغلب به عنوان جدایی غیرارادی، طرد یا رها شدن از جانب سایر افراد تلقی می‌شود.
• از سوی دیگر، خلوت کردن، اختیاری است. افرادی که از وقت گذرانی به تنهایی لذت می‌برند، همچنان روابط اجتماعی مثبتی را حفظ می‌کنند که در صورت تمایل به برقراری ارتباط، می‌توانند به آنها بازگردند. آنها هنوز با دیگران وقت می‌گذرانند، اما این تعاملات با دوره‌های تنهایی متعادل می‌شود.

مرور مطالب مهم

تنهایی حالتی ذهنی همراه با تمایل به تماس انسانی است اما با احساس تنهایی مرتبط است. افراد می‌توانند تنها باشند ولی احساس تنهایی نکنند یا می‌توانند با مردم در تماس باشند و همچنان احساس کنند.

علل تنهایی

عوامل مؤثر در تنهایی شامل متغیرهای موقعیتی مانند انزوای فیزیکی، نقل مکان به مکان جدید و طلاق هستند. مرگ شخص مهم زندگی نیز می‌تواند منجر به احساس تنهایی شود.

علاوه بر این، می‌تواند نشانه‌ای از یک اختلال روانی مانند افسردگی محسوب شود. افسردگی اغلب باعث کناره گیری افراد از روابط اجتماعی می‌شود که می‌تواند منجر به انزوا شود. همچنین طبق نتایج تحقیقاتی، تنهایی می‌تواند به تشدید علائم افسردگی کمک ‌کند.

تنهایی را می‌توان به عوامل درونی مانند عزت نفس پایین نیز نسبت داد. افرادی که به خودشان اعتماد ندارند اغلب بر این باورند که ارزش توجه دیگران را ندارند، که می‌تواند منجر به انزوا و تنهایی مزمن شود.

عوامل شخصیتی نیز احتمالاً نقش دارند. برای مثال، شاید درونگراها کمتر به دنبال ایجاد و جستجوی ارتباطات اجتماعی بروند که می‌تواند به احساس انزوا و تنهایی کمک کند.

خطرات سلامتی مرتبط با تنهایی

تنهایی طیف وسیعی از اثرات منفی را بر سلامت جسمانی‌ و روانی دارد که شامل موارد زیر هستند:

• سوء مصرف الکل و مواد مخدر
• تغییر عملکرد مغز
• پیشرفت بیماری آلزایمر
• رفتار ضد اجتماعی
• بیماری‌های قلبی عروقی و سکته مغزی
• افت حافظه و یادگیری
• افسردگی و خودکشی
• افزایش سطح استرس
• توان تصمیم گیری ضعیف

اگر افکار خودکشی دارید، برای دریافت حمایت و کمک از یک مشاور آموزش دیده با شماره پیشگیری از خودکشی به شماره ۱۴۸۰ تماس بگیرید. اگر شما یا یکی از عزیزانتان در معرض خطر فوری هستید، با ۱۲۳ یعنی شماره اورژانس اجتماعی تماس بگیرید.

موارد فوق تنها زمینه‌های تحت تأثیر تنهایی نیستند. به عنوان مثال، بزرگسالان تنها، نسبت به افرادی که تنها نیستند کمتر ورزش می‌کنند. رژیم غذایی آنها چربی بیشتری دارد، خواب آنها کارآمدی کمتری دارد، و خستگی بیشتری در طول روز گزارش می‌کنند. همچنین تنهایی تنظیم فرآیندهای سلولی در اعماق بدن را مختل می‌کند و افراد تنها را مستعد پیری زودرس می‌کند.

نتایج تحقیقاتی در مورد تنهایی

افرادی که کمتر احساس تنهایی می‌کنند به احتمال زیاد متأهل هستند، درآمد بالاتری دارند و تحصیلات بالاتری دارند. سطوح بالای تنهایی با علائم بیماری، زندگی به تنهایی، شبکه‌های اجتماعی کوچک و روابط اجتماعی با کیفیت پایین همراه است.

دوستان صمیمی در مبارزه با تنهایی به یکدیگر کمک می‌کنند

آمارها حاکی از آن است که تنهایی به ویژه در نسل‌های جوان به طور فزاینده‌ای در حال افزایش است. طبق یک نظرسنجی در سال ۲۰۱۹، ۲۵ درصد از بزرگسالان ۱۸ تا ۲۷ ساله گزارش دادند که هیچ دوست صمیمی ‌ندارند، در حالی که ۲۲ درصد گزارش کردند که اصلاً دوستی ندارند.

ظهور اینترنت و از قضا شبکه‌های اجتماعی تا حدی مقصر هستند.

کارشناسان معتقدند که این کمیت تعامل اجتماعی نیست که با تنهایی مبارزه می‌کند، بلکه کیفیت آن اهمیت دارد.

داشتن چند دوست صمیمی ‌برای دفع تنهایی و کاهش پیامدهای منفی سلامتی مرتبط با این حالت ذهنی کافی است. طبق نتایج تحقیقاتی تجربه تماس واقعی و رو در رو با دوستان به تقویت حس خوب بودن در افراد، کمک می‌کند.

تنهایی می‌تواند مسری شود

طبق نتایج یک مطالعه، تنهایی مسری است. طبق نتایج تحقیقاتی، افراد غیر تنهایی که وقتشان را با افراد تنها می‌گذرانند بیشتر در معرض احساس تنهایی هستند.

نکاتی برای پیشگیری و غلبه بر تنهایی

می‌توان بر تنهایی غلبه کرد. ایجاد تغییر، نیازمند تلاش آگاهانه است. ایجاد تغییر در درازمدت، می‌تواند شما را شادتر و سالم‌تر کند و به شما این امکان را می‌دهد که بر دیگران اطرافتان تأثیر مثبتی بگذارید.

در اینجا چند روش برای جلوگیری از تنهایی آورده شده است:

• خدمات اجتماعی یا سایر فعالیت‌های لذت بخش را در نظر بگیرید. این موقعیت‌ها فرصت‌ خوبی برای ملاقات با مردم و ایجاد دوستی‌ها و تعاملات اجتماعی جدید هستند.
• انتظار بهترین‌ها را داشته باشید. افراد تنها اغلب انتظار طرد شدن دارند، بنابراین در مقابل سعی کنید تا در روابط اجتماعی خودتان بر افکار و نگرش‌های مثبت متمرکز شوید.
• بر توسعه روابط با کیفیت متمرکز شوید. به دنبال افرادی بروید که نگرش‌ها، علایق و ارزش‌های مشابهی با شما دارند.
• بدانید که تنهایی نشانه این است که چیزی باید تغییر کند. انتظار نداشته باشید همه چیز یک شبه تغییر کند، اما می‌توانید اقداماتی را شروع کنید که به کاهش احساس تنهایی شما کمک می‌کنند و ارتباطاتی را در حمایت از رفاه شما برقرار می‌کند.
• اثرات تنهایی را در زندگی خودتان درک کنید. تنهایی عواقب جسمانی‌و روانی دارد. اگر متوجه شدید که برخی از این علائم بر احساس شما تأثیر می‌گذارند، آگاهانه برای مبارزه با آنها تلاش کنید.
• به یک گروه بپیوندید یا گروه خودتان را راه اندازی کنید. برای مثال، شاید سعی کنید یک دورهمی(Meetup) ترتیب دهید تا افراد محله شما با علایق مشابه بتوانند دور هم جمع شوند. همچنین شاید بخواهید در یک انجمن اجتماعی شرکت کنید، به باشگاه کتاب بپیوندید یا در کلاس ورزشی ثبت نام کنید.
• رابطه فعلی را تقویت کنید. ایجاد ارتباطات جدید مهم است، اما بهبود روابط موجود نیز راهی عالی برای مبارزه با تنهایی است. سعی کنید با یکی از دوستان یا اعضای خانواده که مدتی است با او صحبت نکرده‌اید، تماس بگیرید.
• با کسی که بتوانید به او اعتماد کنید صحبت کنید. با یک نفر در زندگی خودتان برای صحبت در مورد مطالب مهم تماس بگیرید. شاید این فرد یکی از اعضای خانواده یا پزشک یا درمانگرتان است. درمان آنلاین هم گزینه‌ای عالی است. زیرا به شما امکان می‌دهد هر زمان که برایتان مناسب است با روانشناس تماس بگیرید.

خلاصه

تنهایی باعث حس انزوا و جدایی از دیگران می‌شود. این حالت پیچیده  ذهنی می‌تواند ناشی از تغییرات زندگی، شرایط سلامت روان، عزت نفس ضعیف و ویژگی‌های شخصیتی باشد. همچنین تنهایی می‌تواند عواقب جدی سلامتی از جمله کاهش سلامت روانی و مشکلات جسمانی را به همراه آورد.

کلام آخر

تنهایی می‌تواند تأثیر جدی بر سلامتی شما بگذارد، بنابراین تشخیص علائم احساس تنهایی اهمیت دارد. همچنین به خاطر بسپارید که تنها بودن با خلوت کردن یکسان نیست.

اگر تنهایی بر سلامت روان شما تأثیر گذاشته، روشهایی برای کمک به شما در برقراری ارتباطات جدید و یافتن حمایت اجتماعی مورد نیاز وجود دارد. روی ایجاد ارتباطات جدید کار کنید و وقتی را صرف صحبت با افراد زندگی خودتان کنید. اگر هنوز در حال مبارزه هستید، گذراندن دوره درمان را در نظر بگیرید. هر روشی که انتخاب می‌کنید، باید بدانید که دکتر روانشناس برای کمک به شما آماده است.