اختلال دگرجنس پوشی چیست و چه تفاوتی با ترنس دارد؟

اختلال دگر جنس پوشی یا ترانسوستیک نوعی اختلال جنسی یا پارافیلیک است. در ادامه این مطلب از دپارتمان روابط عاطفی و ازدواج مجله دکتر بهشتیان با تعاریف اختلال دگر جنس پوشی و تفاوت آن یا ترنس آشنا خواهیم شد.

فرد در طول این رفتار جنسی غیر معمول و حاد، از مبدل پوشی یا همان پوشیدن لباس جنس مخالف دچار برانگیختگی جنسی مکرر و شدید می‌شود. اصرار فرد برای انجام این کار باعث ایجاد ناراحتی یا اختلال قابل توجه در زندگی روزمره می‌شود.

فرد مبتلا به اختلال دگرپوشی ممکن است به دلیل تمایل به پوشیدن لباس جنس مقابل دچار حس افسردگی، گناه یا شرم شود. این احساسات اغلب ناشی از عدم تایید شدن از جانب شریک زندگی یا نگرانی خودشان در مورد پیامدهای منفی اجتماعی یا حرفه‌ای است.

اکثر افراد دگر جنس پوش، استانداردهای تشخیصی اختلال ترانسوستیک را دریافت نمی‌کنند. دگر جنس پوشی یا مبدل پوشی به دلایل زیادی، از جمله تمایل به براندازی هنجارهای جنسیتی انجام می‌شود. می‌توان آن را اقدامی برای رهایی جنسی یا کاوش در هویت جنسیتی فرد دانست. افراد مبتلا به اختلال ترانسوستیک که اکثریت آنها مردان دگرجنسگرا هستند، احساسات کاملاً متفاوتی را تجربه می‌کنند. این اختلال فقط در مورد کسانی مطرح است که مبدل پوشی برایشان یک رویداد هیجان انگیز جنسی است و باعث ایجاد ناراحتی عاطفی در آنها می‌شود. یکی از شایع ترین دلایلی که این افراد به دنبال درمان می‌روند، تداخل این رفتار در روابط عاشقانه یا ازدواجشان با زنان است.

علایم اختلال دگرپوشی

علائم اختلال دگرجنس پوشی شامل شرم، احساس گناه و اضطراب همراه با دگر جنس پوشی است. دگر جنس پوشی در مردان، شایع‌تر است، اما در زنان هم رخ می‌دهد و اغلب از دوران کودکی یا نوجوانی شروع می‌شود. دگر جنس پوشی ممکن است شامل پوشیدن تنها یک لباس از جنس مخالف یا یک دست لباس کامل به همراه مدل مو و آرایش باشد. اختلال ترانسوستیک تقریباً به طور انحصاری در مردان دگرجنس‌گرا گزارش می‌شود، اگر چه برخی از مبتلایان به این اختلال جنسی، گهگاهی رابطه جنسی با مردان دیگر را  به‌ویژه در زمان مبدل پوشی، گزارش کرده‌اند.

طبق DSM5 برای تشخیص این اختلال ، فرد باید برانگیختگی جنسی مداوم و شدید ناشی از خیال پردازی، اقدام یا تمایل برای پوشیدن یک یا چند تکه لباس جنس مخالف را تجربه کند. این خیال‌پردازی‌ها یا رفتارها باید حداقل شش ماه تدوام پیدا کنند یا باعث ناراحتی شدید فرد یا اختلال در عملکرد اجتماعی، حرفه‌ای یا سایر زمینه‌های مهم زندگی روزمره شوند. احساس ناراحتی ناشی از دگر جنس پوشی که مشخصه اختلال ترانسوستیک است با آشفتگی جنسیتی (gender dysphoria) فرق دارد.

شاید فرد مبتلا به اختلال دگرپوشی گرایش مداوم برای مبدل پوشی را تجربه کند، یا میلش نوسان داشته یا در قالب یک سری اپیزود رخ دهد. آنها می‌توانند درگیر الگوی رفتار منفی خرید لباس به قصد مبدل پوشی، پوشیدن آن در طول یک جلسه مبدل پوشی و یا دور انداختنش به امید ترک مبدل پوشی شوند. همچنین ممکن است سایر بیماری‌ها، از جمله فتیش یادگار پرستی را تجربه کنند. فرد در اختلال فتیش با پارچه، لوازم یا لباس، تحریک جنسی می‌شود. یا شاید اختلال دگر جنس پوشی با مازوخیسم همراه شود که فرد در آن با درد یا تحقیر خودش به ارضای جنسی می‌رسد.

مبدل پوشی چه فرقی با اختلال دگر جنس پوشی دارد؟

مبدل پوشی یک اصطلاح بالینی برای پوشیدن لباس جنس مخالف است. همانطور که در بالا ذکر شد، اکثر افرادی که لباس های جنس مخالف را می‌پوشند، اختلال دگر جنس پوشی یا ترانسوستیک ندارند. تنها در صورتی می‌توان اختلال دگر جنس پوشی را تشخیص داد که تمایلات فرد، با احساس فشار عاطفی و گاهی با اجبار عملی، و رضایت جنسی همراه شود. در مقابل، پدیده درگ کویین (drag queen) قرار دارد که اغلب حاصل از تمایل به براندازی یا نقد هنجارهای جنسیتی سنتی است، نه اینکه با مبدل پوشی به رضایت جنسی برسد.

تفاوت بین دگر جنس پوش(transvestic)،ترا‌جنسی(transsexual) و تراجنسیتی(transgender) بودن در چیست؟

دگر جنس پوشی، عمل پوشیدن لباس‌های جنس مخالف است. این کلمه به خودی خود از نظر فرهنگی قدمت دارد و بسیاری اصطلاح «مبدل پوشی» را ترجیح می‌دهند. تراجنسی فردی است که برای تغییر جنسیت بیولوژیکی خودش تحت اقدامات پزشکی قرار گرفته است. اصطلاح «تراجنسی» نیز واژه‌ای قدیمی است. جدیدترین اصطلاح از بین این سه مورد هم اصطلاح «تراجنسیتی» است. فرد تراجنسیتی دارای جنسیتی مخالف جنسیت مادرزادی خودش است. فرد تراجنسیتی می‌تواند مبدل پوشی کند و ممکن است برای تغییر ظاهرش، جراحی کند یا هورمون مصرف کند، اما شاید هم چنین کاری نکند. این اصطلاح شامل همه افرادی است که احساس می‌کنند با نقش‌های جنسیتی زمان تولدشان، فرق دارند.

اختلال دگر جنس پوشی چقدر شایع است؟

طبق DSM5، کمتر از ۳ درصد از مردان، تحریک جنسی با پوشیدن لباس زنانه را گزارش کرده‌اند. طبق یک مطالعه، ۶ درصد از مردان در مورد مبدل پوشی، خیالپردازی کرده‌اند.

علل ابتلا

هیچ علت خاصی برای اختلال دگر پوشی مشخص نشده است. مشاهده شده که مبدل پوشی در دوران کودکی هم باعث ایجاد هیجان می‌شود که این هیجان می‌تواند پس از بلوغ به هیجان جنسی تبدیل شود. با تکرار و تقویت این رفتار در حین بزرگ شدن فرد حتی با وجود کاهش ارضای جنسی هم احتمال افزایش گرایش به مبدل پوشی وجود دارد.

چرا مردی اقدام به مبدل پوشی می‌کند؟

برخی از مردان از این کار دچار هیجان جنسی می‌شوند. برای کسانی که از مبدل پوشی لذت جنسی نمی برند هم برخی تحقیقات نشان داده است که این رفتار به مردان دگرجنسگرا اجازه می‌دهد تا هویت جنسی خود را بررسی کنند و از هنجارهای جنسیتی مردانه فرار کنند.

آیا اختلال دگر جنس پوشی نشانه همجنس گرایی است؟

به طور معمول اینطور نیست. این اختلال در وهله اول در مردان دگرجنس‌گرا دیده می‌شود و طبق نظر کارشناسان، این شرایط با همجنس‌گرایی فرق دارد. افراد مبتلا به اختلال ترانسوستیک تمایلی به تغییر جنسیت یا به طور کلی حسی ناهماهنگ با جنسیت فعلی و زمان تولدشان ندارند.

آیا اختلال دگر جنس پوشی نوعی فتیش است؟

اختلال دگر جنس پوشی با اختلال فتیش فرق دارد. اختلال ترانسوستیک فقط محدود به لباس‌هایی است که در هنگام مبدل پوشی، پوشیده می‌شوند. البته این دو اختلال، اشتراکاتی هم دارند و اختلال فتیش یکی از شایع ترین اختلالات تشخیصی همراه با اختلال ترانسوستیک است. در جلدهای قبلی DSM تشخیص اختلال فتیش همراه با دگر جنس پوشی (transvestic fetishism) قرار داشت، ولی حالا این دو اختلال از نظر تشخیصی، جدا شده‌اند.

درمان اختلال دگر جنس پوشی

مبدل پوشی به خودی خود یک اختلال نیست، بنابراین نیازی هم به درمان ندارد. مبدل پوش‌ها گاهی اوقات از جانب والدین، نامزد یا همسر برای درمان آورده می‌شوند. برخی از افراد مبدل پوش هم به دلایل دیگری مانند سوء مصرف مواد، افسردگی یا ناهنجاری جنسیتی، یا به دلیل تنش حاصل از تمایلات خودشان، به دنبال درمان هستند. فردی با سابقه ابتلا به اختلال ترانسوستیک زمانی در حال بهبودی در نظر گرفته می‌شود که حداقل در پنج سال اخیر، میلش به پوشیدن لباس‌های جنس مخالف باعث ناراحتی یا اختلال در زندگی روزمره او نشده است.

آیا مبدل پوشی، مشکلی در حوزه سلامت روان است؟

رفتار جنسی شاد و سالم شامل رفتارهای بسیار زیادی است که گاهی اوقات خارج از عرف جامعه تلقی می‌شوند. بحث های زیادی در مورد تعریف رفتارهای طبیعی جنسی وجود دارد. مبدل پوشی یا دگر جنس پوشی هم به سادگی به عنوان روشی برای کشف و ابراز تمایلات جنسی افراد عمل می‌کند و نباید نشانه ناهنجاری جنسیتی لحاظ شود. تنها در صورتی که باعث تنش فردی شدید یا اختلال در زندگی فرد شود به عنوان اختلال در نظر گرفته خواهد شد.

از آنجایی که تشخیص اختلال دگر جنس پوشی، فرد را ملزم به کسب لذت جنسی از پوشیدن لباس جنس مخالف می‌کند، بسیاری از دگر جنس پوش‌ها، مانند افراد درگ کوئین در این تعریف قرار نمی‌گیرند. هنگامی که مبدل پوشی برای یک فرد به وسواس تبدیل می‌شود تا جایی که در زندگی روزمره او تداخل پیدا می‌کند، تشخیص اختلال ترانسوستیک داده می‌شود.