علائم استرس (۲۴ علامت اصلی)
همه ما در طول زندگی خود استرس را تجربه می کنیم. در شرایط پر فشار کاری، مشکلات مالی یا کنار آمدن با رابطه‌ای چالش‌برانگیز، متوجه علایم استرس در خود شوید. در ادامه این مطلب از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان به بررسی علائم استرس شدید و روش های کاهش آن می پردازیم.
استرس همه‌جا هست و در واقع، کمی استرس داشتن مشکلی برای ما ایجاد نمی کند؛ جالب است بدانید حتی برخی از استرس های خفیف برای ما مفید هستند. اما استرس بیش از حد ـ هم از لحاظ روحی و هم جسمی ـ می‌تواند سبب خستگی روانی و بیماری شود.
اولین قدم برای کنترل استرس، شناخت علایم آن است، اما تشخیص این علایم ممکن است سخت‌تر از آن چیزی باشد که فکر می‌کنید. بسیاری از ما به‌قدری به استرس عادت کرده‌ایم که اغلب تا زمانی که به لحظه فروپاشی نرسیده باشیم متوجه آن نمی‌شویم.
استرس چیست؟
مغز در مواجهه با استرس واکنش جنگ و گریز را فعال می کند که باعث ایجاد برخی از نشانه ها در بدن می شود. این واکنش های برای این است که بدن ما بتواند با موقعیت خطر روبرو شود و از خود محافظت کند.
در طول پاسخ استرس، ضربان قلب افزایش می‌یابد، تنفس سریع می‌شود، ماهیچه‌ها سفت می‌شوند و فشارخون بالا می‌رود. گردش خون در سیستم گوارش کاهش پیدا می کند. همه این تغییرات برای این است که شما بهتر بتوانید با خطر مواجه شوید. (فراموش نکنید که معنی استرس برای مغز همان خطر است)
استرس برای افراد مختلف معنای متفاوتی دارد. آن‌چه در یک فرد باعث ایجاد استرس می‌شود ممکن است برای دیگری نگران‌کننده نباشد. برخی بهتر از دیگران قادر به کنترل استرس هستند، اما همه استرس‌ها بد نیستند. استرس، به مقدار کم، می‌تواند در انجام‌دادن وظایف مفید باشد و از آسیب‌دیدن جلوگیری کند. برای مثال، استرس شما را وادار می‌کند برای جلوگیری از برخورد با خودروی جلویی، ترمز بگیرید. این اتفاق خوشایندی است.
بدن ما به گونه‌ای طراحی شده توان تحمل استرس کم را دارد، اما برای مدیریت استرس طولانی مدت و مزمن بدون عواقب ناشی از آن مجهز نیستیم.
علائم استرس شدید
استرس می‌تواند بر تمام وجود ما ازجمله احساسات، رفتارها، توانایی تفکر و سلامت جسمانی تأثیر بگذارد و هیچ بخشی از بدن از آن مصون نیست، اما از آن جایی که افراد استرس را به گونه‌ای مختلف مدیریت می‌کنند، علایمش نیز متفاوت است. در ادامه به معرفی علائم فیزیکی، عاطفی، رفتاری و ذهنی استرس می پردازیم:
علایم عاطفی استرس عبارت‌اند از:
- به‌راحتی آشفته، ناامید و بدخلق شدن
- احساس درهم‌شکستگی (گویی کنترل خود را ازدست‌داده‌اید یا باید کنترل خود را به دست بگیرید)
- مشکل بودن تمدد اعصاب و آرام‌کردن ذهن خود
- احساس بد نسبت به خودتان (عزت‌نفس پایین) و احساس تنهایی، بی‌ارزشی و افسردگی
- دوری از دیگران
علایم فیزیکی استرس عبارت‌اند از:
- سطح انرژی پایین
- سردرد
- ناراحتی معده، ازجمله اسهال، یبوست و حالت تهوع
- درد و گرفتگی عضلات
- درد قفسه سینه و تپش قلب
- بی‌خوابی
- سرماخوردگی و عفونت‌های مکرر
- از دست دادن میل و/ یا توانایی جنسی
- عصبی بودن و لرزش، صدای زنگ در گوش و سردی یا عرق‌کردن دست و پا
- خشکی دهان و بلع سخت
- به هم فشردن فک و دندان قروچه
علایم ذهنی استرس عبارت‌اند از:
- نگرانی و نشخوار فکری زیاد
- فراموشی و بی‌نظمی
- ناتوانی در تمرکز
- قضاوت ضعیف
- بدبین بودن یا دیدن جنبه های منفی
علایم رفتاری استرس عبارت‌اند از:
- تغییر در اشتها ـ یا نخوردن یا زیاد خوردن
- به تعویق انداختن و اجتناب از مسئولیت
- استفادة بیشتر از الکل، مواد مخدر یا سیگار
-
داشتن رفتارهای عصبی بیشتر مانند جویدن ناخن، بی‌قراری و قدم‌زدن
عواقب استرس طولانی‌مدت
گاهی استرس داشتن چیزی نیست که نگران آن باشید، اما استرس مزمن و مداوم می‌تواند بسیاری از مشکلات جدی سلامتی را ایجاد یا بدتر کند. ازجمله:
- مشکلات سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب
- بیماری‌های قلبی ـ عروقی، از جمله فشارخون بالا، ضربان غیر طبیعی قلب، حملات قلبی و سکته مغزی
- چاقی و سایر اختلالات خوردن
- مشکلات قاعدگی
- اختلالات جنسی مانند ناتوانی جنسی و زود انزالی در مردان و کاهش میل جنسی در مردان و زنان
- مشکلات پوست و مو، مانند آکنه، پسوریازیس و اگزما و ریزش موی دائمی
- مشکلات گوارشی، مانند ریفلاکس معده، التهاب معده، زخم کولیت و روده تحریک‌پذیر
مدیریت و کنترل استرس
استرس بخشی از زندگی است. آن‌چه بیش از همه مهم است این است که چگونه آن را مدیریت می‌کنید. بهترین کاری که می‌توانید برای جلوگیری از استرس زیادی و عواقب سلامتی ناشی از آن انجام دهید، شناخت علایم استرس است.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان تحت فشار استرس هستید، با پزشک صحبت کنید. بسیاری از علایم استرس می‌تواند نشانه‌ای از سایر مشکلات سلامتی نیز باشد. پزشک می‌تواند علایم را ارزیابی و سایر شرایط را رد کند. اگر مشخص شد که علت استرس شما، روانشناختی است، روانشناس می تواند به شما در کاهش استرس تان کمک کند.
