قرص سرترالین (آسنترا) چیست و چه کاربردها و عوارضی دارد؟

سرترالین نوعی داروی ضد افسردگی است که تحت عنوان مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) شناخته می شود. در ادامه این مطلب از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان با این دارو بیشتر آشنا خواهید شد.

اغلب از این دارو برای درمان افسردگی، حملات پانیک، اختلال وسواس فکری عملی (OCD) و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) استفاده می شود.

سرترالین با افزایش سطح یک ماده شیمیایی تقویت کننده خلق و خو به نام سرتونین در مغز بیمار ایفای نقش می کند.

مصرف این دارو به بسیاری از افراد کمک می کند تا از افسردگی بهبود یابند، و عوارض جانبی ناخواسته کمتری نسبت به داروهای ضد افسردگی قدیمی دارد.

 نکات کلیدی

• معمولاً ۴ تا ۶ هفته پس از شروع مصرف طول می کشد تا سرترالین به طور کامل تاثیر قطعی خود را بر بدن بیمار بگذارد، اگرچه باید بعد از گذشت ۱ تا ۲ هفته از مصرف دارو احساس بهتری نسبت به قبل داشته باشید.
• عوارض جانبی مانند احساس تهوع، سردرد و مشکلات خواب پس از مصرف دارو شایع است. آنها معمولاً خفیف هستند و پس از گذشت چندین هفته از بین می روند.
• سرترالین می تواند موجب کاهش یا افزایش اشتها شود، بنابراین ممکن است با شروع مصرف آن مقداری کاهش یا افزایش وزن داشته باشید.
• اگر شما و روانپزشک تان تصمیم به قطع مصرف سرترالین گرفته اید، روانپزشک تان با کاهش تدریجی دوز به جلوگیری از بروز علائم اضافی ترک دارو به شما کمک می‌کند.

چه کسانی می توانند سرترالین مصرف کنند

بیشتر بزرگسالان می توانند سرترالین مصرف کنند.

کودکان ۶ تا ۱۷ ساله نیز برای درمان اختلال وسواس فکری عملی (OCD) می توانند این دارو را مصرف کنند.

اگر مبتلا به دیابت هستید، سرترالین می تواند تثبیت قند خون تان را دشوارتر کند. بنابراین روانپزشک ممکن است توصیه کند که قند خون خود را در چند هفته اول بیشتر کنترل کنید و در صورت لزوم درمان دیابت خود را با این دارو سازگار کنید.

چه کسانی نمی توانند سرترالین مصرف کنند

سرترالین برای همه افراد مناسب نیست. برای اطمینان از بی خطر بودن آن، قبل از شروع مصرف دارو در موارد زیر با روانپزشک خود مشورت کنید:

• اگر تا به حال به سرترالین یا هر داروی دیگری واکنش آلرژیک داشته اید
• اگر مشکل قلبی دارید – سرترالین می تواند ضربان قلب شما را تُندتر کند یا باعث ضربان قلب نامنظم (آریتمی) شود.
• اگر در حال تلاش برای باردار شدن هستید، در حال حاضر باردار هستید یا در حال شیردهی هستید
• اگر مبتلا به گلوکوم هستید – سرترالین می تواند موجب افزایش فشار در چشم تان شود
• اگر مبتلا به صرع هستید یا تحت درمان با الکتروشوک درمانی هستید – سرترالین ممکن است باعث افزایش تشنج تان شود.

نحوه و زمان مصرف سرترالین

میزان دوز و تاثیر دارو

سرترالین به صورت قرص های ۲۵، ۵۰ یا ۱۰۰ میلی گرمی موجود است.

میزان دوز معمول سرترالین ۵۰ میلی گرم در روز برای بزرگسالان است. اما روانپزشک ممکن است میزان داروی تجویزی را با دوز کمتر شروع کند، سپس آن را به تدریج به حداکثر دوز ۲۰۰ میلی گرم در روز افزایش دهد.

اگر مشکلات کبدی دارید، ممکن است روانپزشک میزان دوز کمتری را برایتان تجویز کند.

میزان دوز معمول سرترالین برای کودکان ۶ تا ۱۲ ساله ۲۵ میلی گرم در روز است، اما ممکن است پس از یک هفته به ۵۰ میلی گرم در روز افزایش یابد.

میزان دوز معمول سرترالین برای کودکان ۱۳ تا ۱۷ ساله ۵۰ میلی گرم در روز است.

برای کودکان ۶ تا ۱۷ ساله، روانپزشک ممکن است در صورت نیاز میزان دوز آنها را تا ۲۰۰ میلی گرم در روز افزایش دهد.

نحوه مصرف دارو

سرترالین را یک بار در روز مصرف کنید. می توانید آن را همراه با غذا یا بدون غذا مصرف کنید.

می‌توانید سرترالین را در هر زمان از روز مصرف کنید، به شرطی که روزانه به همان زمان مشخص پایبند باشید.

اگر مشکل خواب دارید، بهتر است آن را در وعده صبح مصرف کنید.

مدت زمان مصرف دارو

اکثر پزشکان مصرف داروهای ضد افسردگی را به مدت ۶ ماه تا یک سال توصیه می کنند.

اگر مصرف دارو را فراموش کردید

اگر گاهی اوقات مصرف یک نوبت دارو را فراموش می کنید، از مصرف نوبت فراموش شده صرف نظر کنید و نوبت بعدی را در زمان معمول خود مصرف کنید.

برای جبران نوبت فراموش شده هرگز ۲ دوز را به طور همزمان مصرف نکنید.

مصرف بیش از حد دارو

میزان دوز سرترالین که می تواند منجر به مصرف بیش از حد آن شود از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

اگر دارو را بیشتر از میزان دوز تجویز شده مصرف کرده اید و علائمی مانند:

• تهوع
• رعشه و لرز بدن
• احساس خواب آلودگی
• تپش قلب شدید
• احساس سرگیجه
• حملات پانیک یا تشنج

دارید؛حتما با اورژانس تماس بگیرید.

قطع مصرف سرترالین

اگر به مدت ۶ ماه یا بیشتر پس از مصرف دارو احساس بهتری داشتید، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که مصرف سرترالین را قطع کنید.

قبل از اینکه مصرف سرترالین را بطور کامل قطع کنید، روانپزشک احتمالا توصیه می کند که میزان دوز مصرفی خود را به تدریج در طی چند هفته کاهش دهید، یا اگر برای مدت طولانی آن را مصرف کرده اید، مدت زمان کاهش دوز تجویزی را بیشتر کنید.

عوارض جانبی 

مانند همه داروها، سرترالین نیز می تواند در برخی افراد باعث بروز عوارض جانبی شود، اما بسیاری از افراد عوارض جانبی ندارند یا فقط عوارض جزئی را تجربه خواهند کرد.

برخی از عوارض جانبی رایج سرترالین به تدریج با عادت کردن بدن به آن بهبود می یابند.

برخی از افرادی که سرترالین را برای حملات پانیک مصرف می کنند، در طی چند هفته اول درمان، ممکن است میزان اضطراب شان بدتر می شود. این علائم معمولا پس از گذشت چندین هفته از بین می رود، اما اگر شما را آزار می دهد حتما با روانپزشک خود صحبت کنید. تجویز میزان دوز کمتر ممکن است به کاهش علائم موجود کمک کند.

عوارض شایع

عوارض جانبی رایج سرترالین در هر ۱ نفر از ۱۰۰ نفر رخ می دهد. ازجمله عوارض احتمالی رایج می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حالت تهوع
• سردرد
• اختلال خواب
• اسهال
• خشکی دهان
• احساس سرگیجه
• احساس خستگی یا ضعف

اگر توصیه های ذکرشده در مورد چگونگی مقابله با این مشکل کمکی نکرد و وجود یک عارضه جانبی همچنان شما را آزار می دهد یا رفع نمی شود، حتما با روانپزشک خود صحبت کنید.

عوارض جانبی جدی

عوارض جانبی جدی سرترالین بسیار نادر است و در کمتر از ۱ نفر در ۱۰۰۰ نفر رخ می دهد. در صورت بروز این علائم حتما با روانپزشک خود مشورت کنید:

• کاهش وزن یا افزایش وزن بی دلیل
• بروز تغییرات در دوره های قاعدگی مانند خونریزی شدید، لکه بینی یا خونریزی بین دوره های قاعدگی

درصورت بروز علائم زیر حتما با اورژانس تماس بگیرید:

• خونریزی یا کبودی لثه ها که بدون دلیل ظاهر می شوند یا بیشتر می شوند
• احساس شادی، اشتیاق یا هیجان داشته باشید، یا احساس بی قراری کنید و نتوانید یک جا بنشینید یا بایستید
• سرفه خونی یا ادرار خونی
• دیدن مدفوع سیاه یا قرمز یا خونی در اسهال – اینها می توانند از علائم خونریزی روده باشند

اگر دارای علائم زیر بودید حتما به مراکز درمانی مراجعه کنید:

• احساس درد در قفسه سینه یا فشار یا تنگی نفس- درد قفسه سینه یکی از علائم احتمالی حمله قلبی است و باید در اسرع وقت بدان توجه شود.
• نعوظ دردناکی که بیش از ۲ ساعت طول می کشد – این مشکل ممکن است حتی زمانی که رابطه جنسی ندارید نیز اتفاق بیفتد.
• افکار خودکشی دارید
• خونریزی شدید یا خونریزی بدون توقف، مانند بریدگی یا خونریزی بینی که در عرض ۱۰ دقیقه متوقف نمی شود.

واکنش آلرژیک جدی

در موارد نادر، ممکن است یک واکنش آلرژیک جدی (آنافیلاکسی) نسبت به مصرف سرترالین بروز دهد.

• ابتلا به بثورات پوستی که ممکن است شامل خارش، قرمزی، تورم، تاول یا پوسته پوسته شدن پوست باشد.
• خس خس سینه
• گرفتگی در قفسه سینه یا گلو
• اختلال در تنفس یا صحبت کردن
• متورم شدن دهان، صورت، لب ها، زبان یا گلو

درصورت بروز این عوارض ممکن است یک واکنش آلرژیک جدی داشته باشید و نیاز باشد برای درمان فوری به بیمارستان مراجعه کنید.

 عوارض جانبی طولانی مدت

برخی افراد ممکن است عوارض جانبی جنسی، مانند مشکلات نعوظ یا کاهش میل جنسی داشته باشند. در برخی موارد حتی پس از قطع دارو نیز ممکن است این عوارض برای بیمار ادامه یابد. اگراین مسئله موجب نگرانی شما شده است حتما با پزشک خود صحبت کنید.

مصرف سرترالین برای بیش از یک سال نیز تاحدودی با افزایش ریسک ابتلا به دیابت همراه است. اما باید به طور منظم این مورد را بررسی کنید.

سرترالین و بارداری

سرترالین را می توان در دوران بارداری نیز مصرف کرد. برخی از مطالعات نشان داده اند که سرترالین ممکن است گاهی اوقات بر رشد قلب کودک نیز تأثیر بگذارد. با این حال، اگر خطری وجود داشته باشد، بسیار اندک است و اکثر نوزادان متولد شده از زنانی که سرترالین مصرف می کنند، قلب طبیعی دارند.

هنگامی که سرترالین در هفته‌های قبل از زایمان مصرف ‌شود، گاهی اوقات می‌تواند باعث بروز علائم کوتاه مدت و به ندرت مشکلات تنفسی در نوزاد شود. نوزاد شما پس از تولد معاینه می شود و در صورت نیاز تحت مراقبت های ویژه قرار می گیرد.

مصرف سرترالین در ماه آخر بارداری ممکن است تا حدودی خطر خونریزی بعد از زایمان را نیز افزایش دهد. با این حال، از آنجایی که این عارضه جانبی نادر و قابل درمان است، دلیلی برای قطع مصرف دارو برای اکثر زنان باردار وجود ندارد.

توجه به این نکته مهم است که سلامت روان شما به خوبی تامین شود زیرا این امر می تواند بر سلامتی شما و کودک تان نیز تأثیر بگذارد. گاهی اوقات افسردگی و اضطراب در طول دوران بارداری و پس از تولد نوزاد بدتر می شود.

اگر درحین مصرف دارو باردار شدید با روانپزشک خود صحبت کنید. روانپزشک به شما کمک می کنند تا خطرات و فواید آن را بسنجید تا بتوانید بهترین تصمیم را برای درمان خود و کودک تان بگیرید.

سرترالین و شیردهی

اگر روانپزشک تان به شما بگوید که کودک تان سالم است، مصرف سرترالین در دوران شیردهی مانعی ندارد. این یکی از داروهای ضد افسردگی ترجیحی برای مصرف در دوران شیردهی است و توسط بسیاری از مادران شیرده بدون بروز هیچگونه مشکلی استفاده شده است.

سرترالین در مقادیر بسیار کم وارد شیر مادر می شود و در تعداد بسیار کمی از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند با عوارض جانبی همراه است.

ادامه مصرف سرترالین برای حفظ سلامتی تان ضروری است. شیردهی هم برای خودتان و هم برای کودک تان مفید خواهد بود.

اگر متوجه شدید که کودک تان مثل همیشه خوب غذا نمی‌خورد، خواب‌آلود یا بد خلق به نظر می‌رسد، کولیک دارد یا اگر نگرانی دیگری در مورد کودک تان دارید، در اسرع وقت با روانپزشک تان صحبت کنید.

سرترالین و باروری

سرترالین ممکن است بر کیفیت اسپرم تاثیر بگذارد، اما مشخص نیست که آیا باعث کاهش باروری نیز می شود یا خیر. اگر در حال تلاش برای بچه دار شدن هستید حتما با روانپزشک خود صحبت کنید.

برای زنان، شواهدی دال براینکه مصرف سرترالین موجب کاهش سطح باروری شان شود وجود ندارد. اگر قصد بارداری دارید با روانپزشک خود صحبت کنید.

ترکیب سرترالین با داروهای گیاهی و مکمل ها

اگر سرترالین مصرف می‌کنید، داروی گیاهی افسردگی مانند گل راعی را مصرف نکنید، زیرا ریسک عوارض جانبی را افزایش می‌دهد.