شرایط گرفتن حضانت فرزند توسط مادر

همان طور که می دانیم مادر بهترین پناهگاه برای مشکلات جسمی، روحی و روانی فرزندش است. مادران در جامعه ایرانی دارای عواطف و دلبستگی شدید عاطفی به فرزند می باشند، در صورتی که حضانت فرزند با توجه به قانون با پدر است. ما در این مقاله قصد داریم مسائل پیرامون حضانت فرزند و شرایط گرفتن حضانت فرزند توسط مادر را بررسی کنیم. به خواندن این مقاله ادامه دهید.

معنا و مفهوم حضانت

حضانت در لغت به معنی پروردن است و در اصطلاح به معنای پرورش، تربیت و نگهداری از کودک می باشد.

شرایط حضانت فرزند برای والدین

به طور کلی شرایطی که به صورت مشترک در مورد پدر و مادر صدق می کند که بتوانند حضانت فرزند خود را به عهده گیرند.

این موارد شامل

• بلوغ
• عقل
• عدم ابتلا به بیماری های واگیردار
• شایستگی اخلاقی
• اسلام
• توانایی عملی
• عدم ازدواج با شخص دیگر می شود.

طبق ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی، اگر مادر در زمانی که حضانت فرزند را بر عهده دارد، شوهر کند یا مبتلا به جنون شود. حق حضانت با پدر خواهد بود. این ماده شرط عاقل بودن را فقط برای مادر ذکر کرده است. اما بدیهی است که اگر پدر مجنون باشد و یا مبتلا به بیماری های روانی باشد نمی تواند حضانت فرزند را به عهده گیرد.

مطابق ماده ۱۱۹۲ و فقه اسلامی از شروطی که پدر و مادر باید برای حضانت فرزند داشته باشند دین اسلام است. اگر یکی از والدین کافر باشد، موجب سلب حضانت از او می شود.

عدم ازدواج با شخص دیگر، طبق ماده ۱۱۷۰ مادر هنگامی می تواند حضانت فرزند خود را داشته باشد که ازدواج مجدد نکرده باشد. پس از ازدواج دادگاه مصلحت فرزند را در نظر می گیرد که به چه کسی حضانت را واگذار کند.

اگر پدر یا مادر به بیماری های واگیردار مبتلا باشند، حق حضانت از آنها سلب می شود.

معمولا شخصی که حضانت فرزند را بر عهده می گیرد، باید توانایی عملی داشته باشد. یعنی بتواند از عهده کارهایی که در رابطه با فرزندش است بر آید.

شرایط حضانت فرزند

نحوه گرفتن حضانت فرزند بعد از طلاق

حضانت حق و تکلیف والدین است و هیچ کدام نمی توانند از این تکلیف امتناع کنند. حضانت فرزندان پس از طلاق؛ مطابق با سن آنها مشخص می شود. یعنی حضانت فرزند تا پایان ۷ سالگی با مادر و پس از آن تا سن بلوغ حضانت فرزندان بر عهده پدر است. البته هنگامی که فرزند به سن بلوغ برسد، خودش نیز می تواند تعیین کند که نزد پدر یا مادر بماند. در این خصوص هم دادگاه  بررسی های لازم را انجام خواهد داد.

اگر می خواهید حضانت فرزند خود را بعد از طلاق بگیرید، بهتر است با یک وکیل متخصص مشورت کنید. همچنین می توانید در حین طلاق با پدر توافق کنید که در صورت گذشتن از حقوق مالی خود حضانت فرزند را از او بگیرید.

شرایط گرفتن حضانت فرزند توسط مادر

مادر می تواند با اثبات انحرافات اخلاقی و رفتاری و ارائه مدارکی برای اثبات این مدعا به دادگاه باعث سلب حضانت از پدر شود و خود حضانت فرزند را بر عهده گیرد.

این موارد شامل

• فساد اخلاقی و فحشا
• ابتلا به بیماری های روانی و اعصابی
• سوء استفاده از طفل
• اعتیاد به مواد مخدر و ضرب و جرح کودک

در صورتی که مادر بتواند یکی از این موارد را در دادگاه اثبات کند، حق حضانت به مادر واگذار می شود.

نحوه گرفتن حضانت فرزند توسط مادر کار بسیار دشوار و داراری فرآیندی نسبتا طولانی است. زیرا شرایط اخلاقی و رفتاری مادر و سلامتی روانی او نیز بررسی خواهد شد. سپس حضانت به او واگذار می شود.

البته، اگر برای دادگاه محرز شود که جدایی فرزند از مادر باعث به وجود آمدن مشکلات روحی برای فرزند یا عسر و حرج او می شود، حضانت فرزند به مادر واگذار می شود.

اکنون با اصلاح ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی و با همت و تلاش خانم های نماینده و تایید نهایی از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام، حضانت فرزندان چه پسر و چه دختر تا ۷ سالگی به عهده مادر گذاشته شده است و پس از آن نیز حضانت باید به پدر واگذار شود.

راه هایی برای گرفتن حضانت فرزند توسط مادر

راه های گرفتن حضانت در کشور ایران توسط مادر تنها شامل این دو راه می باشد.

• مادر بتواند انحرافات اخلاقی و رفتاری پدر را طبق مدارک موجود در دادگاه به اثبات برساند.
• مادر برخی از امتیازات و حقوق خود را مانند مهریه، نفقه ایام گذشته و اجرت المثل را در قبال حضانت فرزند به پدر ببخشد. و به این ترتیب مادر با گذشتن از حق و حقوق مالی خود می تواند، حضانت فرزند خود را بر عهده گیرد.

شرایط سلب حضانت فرزند از مادر

در صورتی که مادر یکی از شرایط زیر را داشته باشد پدر می‌تواند برای سلب حضانت فرزند از مادر اقدام کند.

• در صورتی که مادر فساد اخلاقی داشته باشد و این موضوع در دادگاه ثابت شود حضانت فرزند از او سلب خواهد شد.
• اگر مادر به مواد مخدر یا الکل اعتیاد داشته باشد واجد شرایط دریافت حضانت فرزند دختر بعد از طلاق نخواهد بود.
• اگر مادر از کودک سوء استفاده کند و از او برای مشاغل ضد اخلاقی استفاده کند حضانت فرزند دختر از مادر سلب خواهد شد.
• در صورت ابتلای مادر به بیماری‌های روانی، طبق تشخیص پزشکی قانونی حضانت فرزند از او سلب خواهد شد.
• در شرایطی که مادر اقدام به ضرب و جرح خارج از متعارف کودک کند و این عمل دائم تکرار شود حضانت فرزند از او سلب خواهد شد.

نفقه فرزندی که مادر حضانت او را برعهده دارد

طبق ماده قانون ۱۱۹۸ قانون مدنی، پدر مسئول پرداخت نفقه اولاد می باشد و باید به تعهد خود که پرداخت نفقه است عمل کند. نفقه فرزند شامل، خوراک، پوشاک و مسکن می باشد.

ولی اگر پدر توانایی مالی برای پرداخت نفقه را ندارد، پرداخت نفقه بر عهده جد پدری فرزند یعنی پدربزرگ او می باشد.

هنگامی که پدر از پرداخت نفقه فرزند خود امتناع می کند، مادر به دلیل عدم پرداخت نفقه می تواند از پدر شکایت کند و طبق قانون مجازات اسلامی در صورتی که پدر توانایی پرداخت را داشته و از نفقه خودداری می کرده است به حبس ۳ ماه و یک روز تا ۵ ماه محکوم خواهد شد.

شرایط حضانت فرزند در طلاق توافقی

در طلاق توافقی مادر و پدر بر سر اینکه چه کسی حضانت را بر عهده گیرد و دیدار فرزند به چه صورت باشد توافق می کنند و معمولا در طلاق توافقی مادر از حق و حقوق خود در ازای حضانت فرزند خویش می گذرد.

طلاق توافقی

مدارکی که برای دریافت حضانت توسط مادر لازم است

• سند طلاق
• مدارک شناسایی از قبیل کارت ملی و شناسنامه مادر
• و اگر طلاق به صورت توافقی است، ارائه نسخه توافقات زوجین به دادگاه الزامی می باشد

دادگاه صالح جهت گرفتن حضانت فرزند توسط مادر

مرجع صالح، برای تعیین شرایط گرفتن حضانت فرزند توسط مادر؛ دادگاه خانواده می باشد. مادر با مراجعه به دفاتر قضایی درخواست خود را مبنی بر دریافت حق حضانت تنظیم می کند سپس پس از پرداخت هزینه های جانبی این درخواست به دادگاه خانواده ارجاع می شود، پس از بررسی های لازم قاضی با توجه به مدارک و نوع درخواست، رای نهایی را صادر می کند.

کلام آخر

در فقه اسلامی، شخصی که حضانت فرزند را بر عهده می گیرد باید عاقل و امانت دار باشد و همچنین شایسته تربیت و نگهداری از کودک نیز باشد. مادران به دلیل وابستگی های عاطفی و روانی به فرزندان خود، خواهان گرفتن حضانت فرزند هستند. دراین مقاله سعی کردیم به مسائل پیرامونی حضانت فرزند و شرایط حضانت فرزند توسط مادر و نحوه گرفتن آن را برای شما شرح دهیم.