فواید و خطرات بنزودیازپین ها (داروهای ضد اضطراب و خواب آور)
بنزودیازپین ها دسته ای از داروها هستند که برای درمان طیف وسیعی از بیماری هایی همچون درمان اضطراب، تشنج و بی خوابی تجویز می شوند.
مصرف کوتاه مدت این داروها معمولا بی خطر و موثر است؛ اما مصرف طولانی مدت آن ها منجر به مقاومت به دارو، ایجاد وابستگی و سایر عوارض جانبی می شود.
بنزودیازپین ها انواع مختلف و کاربردهای متفاوتی دارند. این داروها شامل:
- آلپرازولام (زاناکس)
- کلونازپام (کلونوپین)
- دیازپام (والیوم)
- لورازپام (آتیوان)
- میدازولام (Versed)
می باشند.
مصرف بیش از حد بنزودیازپین می تواند خطرناک باشد و ترکیب آن با الکل یا مواد دیگر می تواند کشنده باشد.
در این مقاله به نحوه عملکرد بنزودیازپین ها، موارد استفاده از آنها و عوارض جانبی و خطرات مربوطه می‌پردازیم.
موارد استفاده بنزودیازپین ها
بنزودیازپین ها فعالیت نورون هایی را که باعث واکنش های استرس و اضطراب می شوند، تغییر می دهند. سازمان غذا و دارو (FDA) این دسته از داروها را برای درمان موارد زیر تایید کرده است:
- بیخوابی
- اختلال اضطراب فراگیر (GAD)
- اختلال اضطراب اجتماعی
- اختلالات تشنج، مانند صرع
- حملات پانیک (هراس)
نوع بنزودیازپین تعیین می کند که برای چه مواردی باید استفاده شود. پزشکان این داروها را برای شرایط و مسائل مختلف دیگری هم تجویز می کنند. مانند:
- سایر اختلالات خواب
- اختلالات تیک
- اختلال دو قطبی
- برای مدیریت ترک الکل
این داروها ممکن است جهت آماده شدن برای برخی اقدامات پزشکی نیز مورد استفاده قرار گیرند.
عملکرد بنزودیازپین ها
بنزودیازپین ها اثر انتقال دهنده عصبی گاما آمینوبوتیریک اسید یا GABA را افزایش می دهند.
انتقال‌دهنده‌های عصبی مواد شیمیایی هستند که پیام‌ها را بین سلول‌های مغز منتقل می کنند. این پیام ها می توانند اثر محرک یا آرام بخشی داشته باشند. گابا یک انتقال دهنده عصبی است که پیام های آرامش بخشی را به بدن ارسال می کند.
هنگامی که فردی احساس اضطراب می کند، تحریک بیش از حدی در مغز رخ می دهد. در صورت مصرف بنزودیازپین، مغز پیام هایی را برای مقابله با این تحریک بیش از حد ارسال می کند. و این فعالیت می تواند علائم اضطراب را کاهش دهد.
انواع بنزودیازپین ها
بنزودیازپین های مختلفی وجود دارد که از نظر قدرت، سرعت جذب در بدن و موارد استفاده متفاوت هستند.
در جدول زیر انواع بنزودیازپین ها و موارد استفاده آمده است.
| نام | کاربرد |
| آلپرازولام | پانیک و اختلالات اضطرابی |
| کلردیازپوکساید (لیبریوم) | ترک الکل و اضطراب |
| دیازپام | حملات پانیک ، سندرم پای بی قرار، بی خوابی، تشنج و ترک الکل |
| فلورازپام (دالمان) | بی خوابی |
| کلونازپام | اختلال پانیک و اختلالات تشنجی |
| لورازپام | اضطراب، تشنج و بیهوشی |
| تمازپام (ریستوریل) | بی خوابی |
عوارض جانبی بنزودیازپین ها
عوارض جانبی استفاده از بنزودیازپین ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خواب آلودگی
- گیجی
- سرگیجه
- اختلال در هماهنگی، افزایش خطر سقوط و تصادف
- افسردگی
- افزایش اضطراب
عوارض جدی تر عبارتند از:
- مشکلات حافظه
- تغییرات رفتاری همچون ریسک پذیری
- هذیان، به ویژه در افراد مسن
- خطر وابستگی، به خصوص در استفاده های طولانی مدت
- احتمال افزایش خطر ابتلا به زوال عقل، اگرچه دانشمندان در این مورد مطمئن نیستند
با قطع مصرف بنزودیازپین ها طیف وسیعی از علائم ممکن است رخ دهد. این علائم عبارتند از:
- اضطراب و وحشت
- بی قراری و سراسیمگی
- لرزش
- سرگیجه
- خستگی
- مشکلات خواب
- تنگی نفس
- تعریق
- گرگرفتگی
- گرفتگی عضلات
- تشنج
- توهمات منبع مورد اعتماد
- مشکلات گوارشی
- احساس غیر واقعی بودن
- سردرد و درد عضلانی
کارشناسان مصرف بنزودیازپین ها را برای بیش از ۲ هفته توصیه نمی کنند.
فردی که به مدت ۳ تا ۴ هفته این دسته از داروها را مصرف می کند و بعد به طور ناگهانی مصرف آنها را قطع می کند، احتمالاً علائمی را خواهد داشت. افرادی که در درازمدت از این داروها استفاده می کنند شاید نیاز داشته باشند که مصرف خود را طی یک دوره ۳ تا ۱۲ ماهه زیر نظر پزشک، قطع کنند.
رعایت دستورات پزشک برای قطع مصرف این داروها ضروری است. قطع آهسته این داروها با کمک پزشک متخصص می تواند جلوی عوارض ناخواسته را بگیرد.
اووردوز (مصرف بیش از اندازه) بنزودیازپین ها
مصرف بیش از حد بنزودیازپین می تواند منجر به موارد زیر شود:
- آرام بودن یا خواب آلودگی شدید
- سرعت تنفس بسیار پایین
- سردرگمی و مشکل در تفکر
- لکنت زبان
- از دست دادن کنترل عضلانی
- کما
در صورتی که فردی
- همزمان با مصرف داروها، الکل یا مواد مخدر مصرف کند
- سن بالاتری داشته باشد و در مصرف دارو زیاده روی کند
- داروهای دیگری مصرف کند و اثراتی در بدن ایجاد شود
می‌تواند منجر به مرگ فرد شود.
هر فردی که پس از مصرف بنزودیازپین ها علائم اووردوز یا واکنش نامطلوبی داشته باشد، به کمک پزشکی اورژانسی نیاز دارد.
فعل و انفعالات بنزودیازپین ها
قبل از شروع مصرف بنزودیازپین ها، باید هر دارویی را که استفاده می کنید به پزشک خود اطلاع دهید.
برخی از داروها ممکن است اثرات بنزودیازپین ها را تشدید کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است اثربخشی آنها را کاهش دهند.
هرگز نباید همزمان با مصرف بنزودیازپینها، الکل یا مواد مخدر مصرف کنید. فعل و انفعال در این وضعیت می‌تواند کشنده باشد.
و نیز همزمان با مصرف بنزودیازپینها شاهدانه هم نباید بخورید.
سوء مصرف بنزودیازپین ها
استفاده نادرست از بنزودیازپین باعث نگرانی هایی شده است. برخی افراد بدون نظارت پزشک متخصص از این داروها برای اهداف تفریحی استفاده می کنند که می تواند خطرناک باشد.
می توان با رعایت موارد زیر از مشکلات جدی این دسته از داروها که می تواند زندگی را تهدید کند جلوگیری کرد:
- تنها در صورت تجویز پزشک از این داروها استفاده کنید
- در مورد هر دارو یا مواد دیگری مثل مکمل هایی که مصرف می کنید به پزشک خود اطلاع دهید
- دستورات پزشک را دقیقا دنبال کنید
- از مصرف داروها برای مدت طولانی تر از تجویز پزشک، خودداری کنید
- قبل از تغییر دوز از پزشک سوال کنید
- از مصرف آنها در کنار الکل یا مواد مخدر خودداری کنید
- از مصرف داروهای شخص دیگر اجتناب کنید
- همه داروها را دور از دسترس کودکان نگه دارید
- در مورد راه های جایگزین دیگر از پزشک سوال کنید
نتیجه‌گیری
بنزودیازپین ها می توانند به درمان برخی از بیماری های روانی و عصبی کمک کنند، اما در استفاده از آنها باید احتیاط کرد.
همیشه باید در مورد داروهای دیگری که مصرف می کنید به پزشک خود اطلاع دهید و در صورت بروز هر گونه واکنش غیرمنتظره فوراً به دنبال کمک های پزشکی باشید.
اگر نگران تجویز و مصرف بنزودیازپین هستید، می توانید از پزشک خود بخواهید راههای جایگزین دیگری را در پیش گیرد.
تا حالا از داروی های بنزودیازپین مصرف کردید؟ چه اثر و عوارضی برای شما داشته؟