قرص سدیم والپروات چیست و چه فواید و عوارضی دارد؟

قرص سدیم والپروات برای درمان صرع و اختلال دوقطبی و گاهی اوقات نیز برای جلوگیری از سردردهای میگرنی استفاده می شود. در ادامه این مطلب از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان با این دارو بیشتر آشنا خواهید شد.

این دارو فقط با نسخه در دسترس است و به صورت کپسول، قرص، شربت موجود است که با غذا یا نوشیدنی ترکیب می شود.

سدیم والپروات را نیز می توان به صورت تزریقی استفاده کرد، اما این کار معمولاً فقط در بیمارستان انجام می شود.

اگر دارو در دوران بارداری مصرف شود، موجب بروز مشکلاتی برای رشد کودک از جمله نقایص مادرزادی و مشکلات یادگیری طولانی‌ مدت می گردد. به همین دلیل، اگر احتمال بارداری وجود داشته باشد، مصرف سدیم والپروات اصلا توصیه نمی شود.

زنان و دختران در سن باروری، اگر نیاز به مصرف سدیم والپروات دارند، پزشک آنان را در جریان برنامه پیشگیری از بارداری والپروات قرار می دهد.

برنامه پیشگیری از بارداری والپروات

با انجام معاینه سالیانه، روانپزشک بررسی می کند که آیا نیاز به ادامه مصرف والپروات سدیم یا امکان تغییر دارو وجود خواهد داشت یا خیر.

اگر نیاز به ادامه مصرف والپروات سدیم دارید، باید از روش‌های پیشگیری از بارداری مطمئن استفاده کنید، حتی اگر در حال حاضر از نظر جنسی فعال نیستید. روانپزشک می تواند روش های پیشگیری از بارداری مطمئن را به شما معرفی کند.

اگر فکر می کنید باردار هستید یا ممکن است در حین مصرف والپروات سدیم باردار شوید، در اسرع وقت با روانپزشک خود مشورت کنید. با این حال، بدون مشورت با روانپزشک، مصرف دارو را به طور ناگهانی قطع نکنید.

 نکات کلیدی

• مصرف والپروات سدیم معمولا یک یا دو بار در روز تجویز می شود. می توانید آن را همراه با غذا یا بدون غذا مصرف کنید.
• شروع مصرف دارو معمولاً با دوز کم شروع می شود. میزان دوز به تدریج طی چند روز یا چند هفته افزایش می یابد.
• والپروئیک اسید و سِمی سدیم والپروات همانند سدیم والپروات هستند و به همین ترتیب عمل می کنند. با این حال، این داروها برای درمان بیماری های مختلف استفاده می‌شوند و میزان دوز داروها برای هرکدام متفاوت است.
• اگر باردار هستید یا احتمال باردار شدن تان وجود دارد، مصرف والپروات سدیم برای تسکین میگرن توصیه نمی شود. برای درمان صرع و اختلال دوقطبی، روانپزشک تنها در صورتی که درمان مناسب دیگری وجود نداشته باشد، والپروات سدیم را برای شما تجویز می کند.

 چه کسانی می توانند و چه کسانی نمی توانند سدیم والپروات مصرف کنند

سدیم والپروات می تواند توسط بزرگسالان و کودکان برای درمان صرع یا اختلال دوقطبی مصرف شود.

برای کمک به پیشگیری از میگرن، بزرگسالان (۱۸ سال به بالا) می توانند آن را مصرف کنند.

مصرف سدیم والپروات برای دختران یا زنانی که ممکن است باردار شوند مناسب نیست. با این حال، در برخی موارد ممکن است تنها گزینه درمانی موجود باشد، به عنوان مثال برای صرع که در آن سایر درمان ها مؤثر نبوده اند. دختران و زنانی که نیاز به مصرف سدیم والپروات دارند باید از برنامه پیشگیری از بارداری والپروات استفاده کنند.

برای اطمینان از بی خطر بودن سدیم والپروات، درصورت بروز موارد زیر به روانپزشک خود اطلاع دهید:

• سابقه واکنش آلرژیک به سدیم والپروات یا هر داروی دیگر
• مشکلات کبدی
• سابقه بیماری متابولیکی یا ژنتیکی نادر مانند پورفیری، اختلال سیکل اوره یا اختلال میتوکندری

 

نحوه و زمان مصرف قرص سدیم والپروات

سدیم والپروات یک داروی تجویزی است و مصرف آن طبق دستور پزشک بسیار مهم است.

 نحوه مصرف دارو

سدیم والپروات به صورت قرص‌ها، کپسول‌ها و گرانول‌های آهسته رهش (رهش طولانی یا پایدار)، قرص‌های پوشش روده ای، قرص‌های خرد کردنی و به شکل مایع نیز عرضه می‌شود.

داروی آهسته رهش به تدریج وارد بدن شما می شود.

می‌توانید سدیم والپروات را همراه با غذا یا بدون غذا مصرف کنید، اما بهتر است هر بار به یک روش ثابت عمل کنید. برخی روزها آن را همراه با غذا و برخی روزها بدون غذا مصرف نکنید.

نحوه مصرف قرص ها و کپسول های آهسته رهش

دارو را همراه با یک لیوان آب یا آبمیوه ببلعید. از جویدن قرص خودداری کنید.

دارو را معمولاً یک بار در روز مصرف خواهید کرد، مگر اینکه دوز بالایی مصرف کنید و طبق تجویز روانپزشک داروی خود را دو بار در روز مصرف کنید.

زمان مصرف قرص سدیم والپروات

اگر یک بار در روز سدیم والپروات مصرف می کنید، می توانید زمان مناسبی را برای مصرف آن معین کنید. فقط سعی کنید روزانه در ساعت مشخصی آنرا مصرف کنید.

اگر دو بار در روز سدیم والپروات مصرف می کنید، سعی کنید بین دوزهای مصرفی خود ۱۰ تا ۱۲ ساعت فاصله زمانی بگذارید. به عنوان مثال می توانید اولین دوز خود را در صبح (بین ساعت ۷ تا ۸ صبح) و دوز دوم  را در عصر (بین ساعت ۷ تا ۸ بعد از ظهر) مصرف کنید.

اگر مصرف دارو را فراموش کردم چکار کنم؟

اگر مصرف یک نوبت دارو را فراموش کرده اید، جبران دوز فراموش شده بستگی به نحوه مصرف دارو دارد:

• یک بار در روز – دوز فراموش شده را به محض یادآوری مصرف کنید مگر اینکه فقط چند ساعت تا زمان مصرف نوبت بعدی مانده باشد. در این صورت، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید و نوبت بعدی را در زمان معمول خود مصرف کنید
• دو بار در روز – دوز فراموش شده را به محض یادآوری مصرف کنید، مگر اینکه فقط ۲ ساعت تا مصرف نوبت بعدی مانده باشد. در این صورت، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید و نوبت بعدی را در زمان معمول خود مصرف کنید

هرگز ۲ دوز دارو را بطور همزمان مصرف نکنید. برای جبران یک دوز فراموش شده، ۲ دوز دارو را باهم مصرف نکنید.

اگر مبتلا به صرع هستید، مصرف منظم این دارو بسیار مهم است. عدم رعایت مصرف دارو می تواند باعث بروز تشنج شود.

اگر اغلب اوقات نوبت مصرف دارو را فراموش می کنید، از زنگ هشدار تلفن همراه برای یادآوری دوز مصرفی کمک بگیرید. همچنین می‌توانید از روانپزشک خود برای معرفی روش های دیگر برای کمک به مصرف داروی خود راهنمایی بخواهید.

درصورت مصرف بیش از حد دارو چه اتفاقی می افتد؟

مصرف بیش از حد سدیم والپروات می تواند منجر به بروز علائمی مانند:

• احساس تهوع یا استفراغ
• سردرد یا احساس سرگیجه
• ضعف عضلانی
• مشکلات تنفسی
• احساس گیجی، یا تغییر در رفتار عادی
• غش کردن

درصورت مصرف بیش از حد سدیم والپروات سدیم و احساس ناخوشی حتما با اورژانس تماس بگیرید.

اگر نیاز به مراجعه به اورژانس دارید، جعبه سدیم والپروات یا بروشور داخل آن را به همراه داروی باقیمانده با خود داشته باشید.

عوارض جانبی رایج

این عوارض جانبی رایج ممکن است ۱ نفر از هر ۱۰۰ نفر را تحت تاثیر قرار دهد و معمولاً خفیف بوده و خود به خود از بین می روند.

به مصرف دارو ادامه دهید، اما درصورت مشاهده علائم زیر حتما با روانپزشک خود صحبت کنید:

• درد معده
• احساس تهوع
• اسهال
• زخم یا خشک شدن دهان، یا لثه های متورم
• لرزش (رعشه) در قسمتی از بدن یا حرکات غیر معمول چشم
• احساس خستگی یا خواب آلودگی
• سردرد
• افزایش وزن
• نازک شدن مو، یا تغییر در رنگ یا بافت موها
• پریودهای نامنظم یا همراه با تاخیر

عوارض جانبی جدی

مشاهده عوارض جانبی جدی پس از مصرف سدیم والپروات نادر است و یک در ۱۰۰۰ نفر این علایم را تجربه می کنند. در صورت مشاهده علائم زیر فوراً به روانپزشک خود اطلاع دهید:

• افکار آسیب رساندن به خود یا خودکشی – تعداد کمی از افرادی که تاکنون سدیم والپروات مصرف کرده اند افکار خودکشی داشته اند.
• زرد شدن سفیدی چشم یا پوست، اگرچه ممکن است در پوست های سبزه یا تیره کمتر آشکار باشد و ادرار تیره رنگ – اینها ممکن است از علائم مشکلات کبدی باشند.
• حالت تهوع، استفراغ یا درد معده طولانی مدت و شدید – اینها می توانند علائم پانکراتیت حاد (لوزالمعده ملتهب) باشند.
• کبودی یا خونریزی غیرعادی – اینها ممکن است از نشانه های اختلال خون باشند

 واکنش آلرژیک جدی

در موارد نادر، سدیم والپروات سدیم ممکن است موجب بروز واکنش آلرژیک جدی (آنافیلاکسی) در بیمار شود.

درصورت بروز علائم زیر حتما به اورژانس مراجعه کنید:

• بثورات پوستی که ممکن است شامل خارش، قرمزی، متورم، تاول یا پوسته پوسته شدن پوست باشد.
• خس خس سینه
• گرفتگی در قفسه سینه یا گلو
• مشکل در تنفس یا صحبت کردن
• متورم شدن دهان، صورت، لب ها، زبان یا گلو

موارد فوق تمام عوارض جانبی سدیم والپروات نیستند. برای آگاهی از فهرست کامل عوارض دارو، حتما بروشور داخل جعبه دارو را بخوانید.

نحوه کنترل عوارض جانبی قرص سدیم والپروات

در صورت بروز موارد زیر چه کاری باید انجام داد:

• درد معده، بیماری یا احساس بیماری – والپروات سدیم را همراه با غذا یا بعد از غذا مصرف کنید. همچنین پرهیز از خوردن غذاهای چرب یا تند حین مصرف دارو نیز می تواند موثر باشد. اگر بیمار هستید، با نوشیدن جرعه های مکرر آب می توانید از کم آب شدن بدن تان جلوگیری کنید.
• اسهال – برای جلوگیری از کم آبی مایعات زیاد مانند آب یا کدو حلوایی بنوشید. اگر علائم کم آبی دارید، مانند ادرار کردن کمتر از حد معمول یا ادرار تیره و با بوی قوی، با روانپزشک تان صحبت کنید. بدون مشورت با روانپزشک از هیچ داروی دیگری برای درمان اسهال استفاده نکنید.
• دهان خشک یا زخم، یا لثه های متورم – برای رفع خشکی دهان از آدامس یا شیرینی های بدون قند یا نوشیدنی های سرد استفاده کنید. اگر این کار تاثیر چندانی نداشت و هنوز زخم دهان دارید، با روانپزشک خود صحبت کنید. اگر لثه های متورم هنوز موجب آزار شما می شود یا این علائم از بین نمی رود، با دندانپزشک یا روانپزشک خود صحبت کنید.
• لرزش (رعشه) در قسمتی از بدن، یا حرکات غیر معمول چشم – اگر این موضوع شما را آزار می دهد با روانپزشک خود صحبت کنید. این علائم می تواند نشانه بالا بودن دوز مصرفی دارو باشد. با روانپزشک خود صحبت کنید زیرا ممکن است بخواهد دوز مصرفی دارو را تغییر دهد یا به شما پیشنهاد کند تا آن را در زمان دیگری مصرف کنید.
• احساس خستگی یا خواب آلودگی – با عادت کردن بدن به سدیم والپروات، این عوارض جانبی باید از بین بروند. اگر این علائم ظرف یک یا دو هفته بهبود نیافتند، روانپزشک ممکن است میزان دوز دارو را کاهش دهد یا آهسته تر آنرا افزایش دهد. اگر این کار موثر نبود، با روانپزشک خود صحبت کنید زیرا ممکن است داروی جایگزینی را برایتان تجویز کند.
• سردرد – حتما استراحت کنید و مایعات زیادی بنوشید. از مصرف الکل خودداری کنید. از روانپزشک خود بخواهید برایتان یک مسکن تجویز کند. اگر سردرد شما بیش از یک هفته طول کشید یا شدید بود، حتما با روانپزشک خود صحبت کنید.
• افزایش وزن – اگر بعد از مصرف سدیم والپروات دچار اضافه وزن شده اید، سعی کنید یک رژیم غذایی متعادل و سالم داشته باشید. ورزش منظم همچنین به شما کمک می کند تا وزن خود را ثابت نگه دارید. حین مصرف این دارو، پزشک معمولاً وزن شما را کنترل می کند. اگر در صورت بروز هرگونه نگرانی حتما با روانپزشک خود صحبت کنید.
• نازک شدن مو، یا تغییر در رنگ یا بافت موها – اگر این علائم شما را آزار می دهد، از روانپزشک خود بپرسید که آیا امکان کاهش دوز دارو وجود دارد یا خیر. موهای شما ممکن است پس از کاهش دوز یا تغییر داروی تجویز شده دوباره رشد کنند.
• تاخیر در قاعدگی یا قاعدگی نامنظم – اگر معمولاً پریودهای منظمی دارید و پریودتان دیر شده است، حتما تست بارداری بدهید اگر نتیجه تست مثبت بود با روانپزشک خود صحبت کنید. تاخیر در قاعدگی علاوه بر اینکه از عوارض جانبی این دارو است، نشانه این است که شما ممکن است باردار باشید و سدیم والپروات می تواند برای جنین متولد نشده مضر باشد. تغییر در قاعدگی همچنین می تواند نشانه ای از سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) ، و یکی از عوارض جانبی نادر سدیم والپروات باشد. برای تشخیص ابتلا به PCOS ، به پزشک زنان مراجعه کنید.

قرص سدیم والپروات و بارداری

مصرف سدیم والپروات در دوران بارداری توصیه نمی شود، زیرا می تواند باعث نقص مادرزادی و بروز مشکلات در یادگیری و رفتار کودک شود.

اگر حین مصرف این دارو احتمال بارداری وجود داشته باشد، پزشک شما را در جریان برنامه پیشگیری از بارداری والپروات قرار می دهد.

اگر فکر می کنید که ممکن است باردار باشید، در اسرع وقت با ماما یا روانپزشک خود صحبت کنید.

اگر برای درمان صرع یا اختلال دوقطبی سدیم والپروات مصرف می‌کنید و باردار شده اید، بدون مشورت با روانپزشک، مصرف دارو را قطع نکنید زیرا ممکن است علائم شما بدتر شود.

روانپزشک در صورتی به تجویز سدیم والپروات برای شما ادامه می دهد، که جایگزین مناسب دیگری برای درمان صرع یا اختلال دوقطبی وجود نداشته باشد.

برای زنان باردار مبتلا به میگرن شدید، روانپزشک باید یک داروی جایگزین به جای سدیم والپروات تجویز کند.

قرص سدیم والپروات و شیردهی

اگر پزشک متخصص یا ماما سلامت کودک تان را تایید کرد، می‌توانید در دوران شیردهی از سدیم والپروات استفاده کنید.

سدیم والپروات به مقدار کم وارد شیر مادر می شود، اما بعید است که به کودک شما آسیب برساند، بنابراین اگر پزشک تان می گوید که باید آن را مصرف کنید، می توانید به شیردهی ادامه دهید.

اگر احتمال باردار شدن در حین مصرف این دارو وجود دارد، به روانپزشک مراجعه کنید تا شما را در جریان برنامه پیشگیری از بارداری والپروات قرار دهد. اگر این تنها دارویی باشد که برای درمان شما موثر است، روانپزشک همچنان ممکن است مصرف سدیم والپروات را توصیه کند.

بدون مشورت با روانپزشک، مصرف دارو را قطع نکنید زیرا ممکن است علائم شما بدتر شود. شیردهی هم برای شما و هم برای کودک تان مفید خواهد بود.

درصورت مشاهده علائم زیر در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:

• کودک شما مثل همیشه خوب شیر نمی خورد
• کودک شما بیشتر از حد معمول کبود می شود
• سفیدی چشم یا پوست کودک زرد می شود (این ممکن است در پوست های سبزه یا تیره کمتر مشخص باشد)، یا ادرار تیره یا مدفوع رنگ پریده دارد – اینها می توانند از نشانه های زردی باشند.

در صورت وجود موارد زیر حتما به روانپزشک خود اطلاع دهید:

• تلاش برای باردار شدن
• بارداری
• شیردهی

 تداخل دارویی قرص سدیم والپروات

مصرف برخی داروها ممکن است بر نحوه عملکرد سدیم والپروات تأثیر بگذارند. سدیم والپروات همچنین می تواند بر نحوه عملکرد سایر داروها نیز تأثیر بگذارد.

در صورت مصرف هر یک از این داروها به روانپزشک خود اطلاع دهید:

• مصرف هر داروی دیگر برای درمان صرع مانند کاربامازپین
• مصرف دارو برای جلوگیری از لخته شدن خون مانند وارفارین
• آسپرین برای تسکین درد یا آسپرین با دوز پایین
• سایمتیدین برای درمان زخم معده
• داروهایی برای درمان HIV و ایدز مانند ریتوناویر
• آنتی بیوتیک هایی مانند اریترومایسین
• داروهای ضدافسردگی یا سایر مشکلات سلامت روان مانند ونلافاکسین، کوتیاپین یا دیازپام
• داروهای کاهش دهنده کلسترول مانند کلستیرامین
• داروهای پیشگیری از مالاریا مانند مفلوکین یا کلروکین

ترکیب سدیم والپروات با داروهای گیاهی یا مکمل ها

بطور قطعی نمی توان گفت که آیا داروهای مکمل و مکمل های گیاهی برای ترکیب با سدیم والپروات بی خطر هستند یا خیر.

این داروها مانند داروهای داروخانه ای و نسخه ای مورد ارزیابی قرار نمی گیرند و برای تأثیری که روی سایر داروها دارند آزمایش نمی شوند.