۱۱ مورد از خواص شگفت انگیز زعفران

زعفران گران ترین ادویه در جهان است، ۱ پوند (۴۵۰ گرم) از آن قیمتی بین ۵۰۰ تا ۵۰۰۰ دلار دارد. دلیل قیمت بالای آن ، روش پر زحمت برداشت آن است که هزینه تولید آن را افزایش می دهد. براساس یافته ها و تحقیقات خواص زعفران بسیار متعدد می باشند از جمله زعفران فواید آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی زیادی دارد. اما برخی افراد باید از مصرف مقادیر زیاد آن اجتناب کنند.

گل زعفران از گیاهی به نام کروکوس ساتیووس به دست می آید، که معمولاً با نام کروکوس زعفران شناخته می شود؛ و عمل برداشت آن با دست انجام می شود. اصطلاح “زعفران” به ساختارهای نخ مانند کلاله ی گل این گیاه اطلاق می شود.

در حالی که خاستگاه اصلی آن هنوز مورد بحث است، به نظر می رسد منشا پیدایش آن از کشور ایران باشد. در ایران، زعفران به دلیل داشتن خواص دارویی بسیار، گیاه ارزشمندی محسوب می شود. مردم ایران برای تقویت قوای جنسی، بهبود خلق و خو و بالا بردن حافظه از زعفران استفاده می کنند (+).

در این مطلب از دپارتمان تغذیه مجله سلامت دکتر بهشتیان، درباره خواص زعفران و تاثیر آن بر سلامتی افراد عنوان می شود.

۱. یک آنتی اکسیدان قوی

زعفران تنوع قابل توجهی از ترکیبات گیاهی در خود دارد. این ترکیبات به عنوان آنتی اکسیدان عمل می کنند، آنتی اکسیدان ها مولکول هایی هستند که از سلول های شما در برابر رادیکال های آزاد و استرس اکسیداتیو محافظت می کنند؛ استرس اکسیداتیو به عدم تعادل بین اکسیژن و توانایی یک سیستم زیستی در خنثی سازی سموم یا ترمیم آسیب های وارده به سلول ها گفته می شود.

آنتی اکسیدان های موجود در زعفران عبارتند از (+):

• کروسین
• کروستین
• سافرانال
• کامفرول

کروسین و کروستین رنگدانه های کاروتنوئیدی هستند که مسئول رنگ قرمز آن می باشند. به احتمال زیاد هر دو ماده خواص زیر را دارا باشند:

• خاصیت ضد افسردگی
• محافظت از سلول های مغزی
• محافظت در برابر آسیب های پیشرونده
• بهبود التهاب
• کاهش اشتها
• کمک به کاهش وزن

سافرانال مسئول طعم و عطر خاص زعفران می باشد. تحقیقات نشان می دهند که احتمالاً وجود این ترکیب در زعفران موجب بهبود خلق و خو، حافظه و افزایش توانایی یادگیری فرد می گردد و همچنین از سلول های مغز در برابر استرس اکسیداتیو محافظت می کند.

در نهایت، کامفرول در گلبرگ های گل زعفران یافت می شود. این ماده در کاهش التهاب نقش داشته و خواص ضد سرطانی و ضد افسردگی نیز دارد.

۲. موثر در بهبود خلق و خو و درمان علائم افسردگی

به “ادویه آفتابی” نیز معروف است. این شهرت تنها به دلیل رنگ متفاوت این گیاه نیست، بلکه به این دلیل است که می تواند شما را سرحال آورده و باعث شادی شود.

مروری بر پنج مقاله ی تحقیقی نشان می دهد که مکمل‌های زعفران در درمان علائم افسردگی خفیف تا متوسط ​​از دارونماها مؤثرتر بوده اند (+).

مطالعات دیگر نشان می دهند که مصرف ۳۰ میلی گرم زعفران در روز به اندازه داروهای ضد افسردگی همچون فلوکستین، ایمی پرامین و سیتالوپرام، موثر است. علاوه بر این، عوارض جانبی زعفران نسبت به سایر داروها ناچیز بوده و در افراد کمتری دیده شده است (+).

به نظر می رسد هم گلبرگ زعفران و هم کلاله ی نخ مانند آن در برابر افسردگی خفیف تا متوسط ​​موثر هستند.

با وجود این یافته های امیدوارکننده، متخصصان قبل از اینکه بتوانند زعفران را به عنوان دارویی برای درمان افسردگی معرفی کنند، به مطالعات و تحقیقات بیشتری بر روی انسان ها نیاز دارند (+).

۳- کاهش خطر ابتلا به سرطان از خواص زعفران

زعفران سرشار از آنتی اکسیدانی است که به خنثی کردن رادیکال های آزاد مضر کمک می کند. آسیب های رادیکال های آزاد با بیماری های مزمن مانند سرطان مرتبط هستند (+).

در مطالعات آزمایشگاهی دیده شده است که زعفران و ترکیبات درون آن سلول های سرطانی روده بزرگ را به صورت انتخابی به طور کامل از بین می برند و یا موجب سرکوب رشد آنها می شوند، این اتفاق در حالی می افتد که سلول های سالم بدون آسیب باقی می مانند. این تاثیر بر روی سلول های سرطانی پوست، مغز استخوان، پروستات، ریه، سینه، دهانه ی رحم و چندین نوع دیگر نیز دیده می شود (+).

مطالعات آزمایشگاهی همچنین نشان داده اند که کروسین – آنتی اکسیدان اصلی در زعفران – حساسیت سلول های سرطانی را نسبت به دریافت داروهای شیمی درمانی افزایش می دهد (+).

در حالی که این یافته‌های حاصل از تحقیقات آزمایشگاهی امیدوارکننده است، اما اثرات ضد سرطانی زعفران در انسان به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته اند و برای اطمینان از این نتایج، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است (+).

۴. کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی

سندرم پیش از قاعدگی (PMS) اصطلاحی است که برای توصیف تغییرات فیزیکی، عاطفی و روانی قبل از شروع دوره قاعدگی گفته می شود.

مطالعات نشان می دهند که زعفران احتمالاً می تواند به درمان علائم PMS کمک کند.

در زنان ۲۰ تا ۴۵ ساله، مصرف روزانه ی ۳۰ میلی گرم زعفران در درمان علائم PMS، مانند تحریک پذیری، سردرد، هوس خوردن چیزهای شیرین (به دلیل پایین آمدن قند خون ناشی از تغییرات هورمونی) و دردهای قاعدگی موثرتر از دارونما است (+).

مطالعه ی دیگری نشان داده است که استشمام زعفران به مدت ۲۰ دقیقه، به کاهش علائم PMS مانند اضطراب و کاهش سطح هورمون کورتیزول – مسئول استرس – کمک می کند (+).

۵. تقویت قوای جنسی از خواص زعفران 

محرک های جنسی مکمل هایی هستند که به تقویت میل جنسی شما کمک می کنند. تحقیقات نشان داده‌اند که زعفران دارای خواص تقویت ‌قوای جنسی می باشد؛ این خاصیت به‌ ویژه در افرادی که داروهای ضد افسردگی مصرف می‌کنند بیشتر دیده می شود.

به عنوان مثال، مشکل نعوظ در مردانی که به دلیل مصرف داروهای ضد افسردگی مبتلا به اختلال نعوظ گشته اند، با مصرف ۳۰ میلی گرم زعفران روزانه در طول ۴ هفته نسبت به کسانی که دارونما دریافت کرده اند، به طور قابل توجهی بهبود یافته است (+).

علاوه بر این، تجزیه و تحلیل شش مطالعه نشان داد که مصرف زعفران به طور قابل توجهی عملکرد نعوظ، میل جنسی و رضایت کلی از روابط جنسی را بهبود می بخشد اما کیفیت انزال مردانه (مایع منی) را بهبود نمی بخشد (+).

با مصرف ۳۰ میلی گرم زعفران روزانه طی ۴ هفته، در مقایسه با مصرف دارونما، مشکلات زنانی که به دلیل مصرف داروهای ضد افسردگی، میل جنسی در آن ها کاهش یافته، و زنانی که دچار درد ناشی از رابطه جنسی می شوند، بهبود یافته است. به طور خلاصه می توان گفت تقویت قوای جنسی یکی دیگر از خواص زعفران است.

۶. خاصیت کاهش اشتها و کمک به کاهش وزن

خوردن تنقلات یک عادت رایج است که موجب افزایش وزن می گردد. بر اساس یافته ها، زعفران با کاهش اشتها به جلوگیری از خوردن تنقلات و اصطلاحاً هله هوله کمک می کند.

در یک مطالعه ۸ هفته‌ای، زنانی که مکمل‌های زعفران مصرف می‌ کردند، به طور قابل ‌توجهی احساس سیری بیشتری داشتند، میان وعده‌ کمتری ‌خوردند، در نتیجه به طور قابل ‌توجهی وزن کم کردند (+).

در یک مطالعه ۸ هفته ای دیگر، مصرف مکمل عصاره ی زعفران به طور قابل توجهی در کاهش اشتها، شاخص توده بدنی، سایز دور کمر و توده چربی کل بدن موثر بود (+).

با این حال، دانشمندان مطمئن نیستند که زعفران چگونه موجب مهار اشتها و کاهش وزن می گردد. یک نظریه این است که زعفران با بهبود خلق و خو، میل به خوردن میان وعده را کاهش می دهد.

دیگر مزایای بالقوه ی زعفران

زعفران فواید دیگری نیز دارد که هنوز به طور گسترده مورد مطالعه قرار نگرفته اند:

7. خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش می دهد. تحقیقات آزمایشگاهی و مطالعه بر روی حیوانات نشان می دهد که خواص آنتی اکسیدانی زعفران کلسترول خون را کاهش داده و از گرفتگی عروق و شریان های قلب جلوگیری می کند (+).
8. سطح قند خون را کاهش می دهد. براساس مشاهدات آزمایشگاهی و تحقیقات انجام شده بر روی موش‌های مبتلا به دیابت، این احتمال وجود دارد که زعفران موجب کاهش سطحقند خون گشته و حساسیت به انسولین را نیز افزایش دهد(+).
9. مشکلات بینایی وابسته به افزایش سن (AMD) را در بزرگسالان بهبود می بخشد. به نظر می رسد زعفران بینایی را در بزرگسالان مبتلا به AMD بهبود می بخشد و از آسیب رادیکال های آزاد که با AMD مرتبط است محافظت می کند(+).
10. حافظه را در بزرگسالان مبتلا به آلزایمر بهبود می بخشد. خواص آنتی اکسیدانی زعفران در بهبود عملکرد شناخت مغزدر بزرگسالان مبتلا به آلزایمر موثر است(+).

زعفران را به راحتی می توان به رژیم غذایی اضافه کرد

زعفران در دوزهای کم، طعم و عطر لطیفی دارد و به راحتی با مواد غذایی مانند مرغ، برنج، انواع خورش ها و مواد غذایی دیگر ترکیب می شود.

بهترین راه برای استخراج طعم منحصر به فرد زعفران، خیس کردن کلاله های گل زعفران در آب داغ است؛ نباید از آب جوش استفاده شود. برای این که غذایتان طعم بهتری داشته باشد باید کلاله ها و آب بدست آمده از خیس کردن آن را به غذا اضافه کنید.

زعفران را به آسانی می توان از بازارهای مخصوص ادویه و مواد غذایی به صورت کلاله های نخ مانند و یا پودر خریداری کرد. بهتر است در صورت امکان کلاله بخرید، زیرا می توان از آنها به روش های مختلفی استفاده کرد و احتمال وجود کلاله ی تقلبی در بین آن ها کمتر است.

صرف نظر از گران‌ بودن زعفران به عنوان گران ترین ادویه در جهان، مصرف آن به مقدار کم بسیار مفید است. اغلب برای طعم دار کردن غذا تنها به ۲۰ تا ۳۵ عدد از کلاله های زعفران نیاز است. در واقع، استفاده از مقدار خیلی زیاد زعفران (بیش از ۵۰ نخ) می‌تواند یک طعم فوق‌العاده‌ و خاصیت دارویی به غذای شما بدهد. علاوه بر این ها، زعفران به صورت مکمل هم موجود است.

 

عوارض جانبی، اقدامات احتیاطی و اندازه ی مصرف

زعفران به طور کلی بی خطر است و عوارض جانبی کمی دارد.

زعفران اگر در مقادیر کم برای پخت و پزاستفاده شود، به نظر نمی رسد اثرات نامطلوبی در انسان ایجاد کند.

به عنوان یک مکمل غذایی، افراد می توانند تا ۱.۵ گرم زعفران در روز را با خیال راحت مصرف کنند. با این حال، تنها ۳۰ میلی گرم زعفران در روز برای استفاده از فواید آن کافی است.

از سوی دیگر، دوزهای بالای ۵ گرم یا بیشتر می تواند اثرات مسموم کنندگی داشته باشد. زنان باردار باید از مصرف دوزهای بالا که ممکن است باعث سقط جنین شود خودداری کنند.

مانند هر مکمل دیگری، قبل از مصرف مکمل زعفران، باید با پزشک مشورت کنید.

یکی دیگر از مشکلات زعفران – به ویژه پودر زعفران – این است که ممکن است تقلبی باشد و با مواد دیگری مانند چغندر، الیاف قرمز رنگ ابریشم ، زردچوبه و پاپریکا مخلوط شود.

بعضی تولیدکنندگان در ترکیب زعفران تقلب می کنند تا هزینه ی بالای برداشت را کاهش دهند.

برای اطمینان از خرید یک محصول معتبر باید از یک برند معتبر خرید کنید. اگر زعفران خیلی ارزان به نظر می رسد، بهتر است از خرید آن اجتناب کنید.

خلاصه و جمع بندی خواص زعفران 

زعفران یک ادویه قوی و سرشار از آنتی اکسیدان است.

زعفران مزایای زیادی برای سلامتی دارد مانند بهبود خلق و خو، افزایش میل و عملکرد جنسی و همچنین کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی و کمک به کاهش وزن.

بزرگترین مزیت زعفران این است که برای اکثر مردم بی خطر است و به راحتی می توانید آن را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. سعی کنید زعفران را به غذاهای مورد علاقه خود بیفزایید تا از فواید بالقوه ی آن بهره ببرید و یا مکمل آن را خریداری کنید.