قرص پاروکستین چیست و چه کاربردها و عوارضی دارد؟

پاروکستین نوعی داروی ضد افسردگی است که تحت عنوان مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) شناخته می شود. در ادامه این مطلب از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان با این دارو بیشتر آشنا خواهید شد.

این دارو اغلب برای درمان افسردگی، و گاهی اوقات اختلال وسواس فکری عملی (OCD)، حملات پانیک، اضطراب یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) تجویز می شود.

نام های تجاری پاروکستین: قرص پاروکستین در کشور ما توسط شرکت های مختلف با نام های مختلفی تولید و عرضه می شود که معروف ترین آنها عبارتند از: سروستاپ، پاروکست، پاروکستینا، دپاپکس، پاکسیل، پاروکستین کرن، پاروکستین جنریس، پاروکستین آروبینو، لوکسیم

نکات کلیدی

• معمولاً ۴ تا ۶ هفته پس از شروع مصرف طول می کشد تا پاروکستین به طور کامل تاثیر خود را بر روی بدن فرد بگذارد.
• برخی افراد متوجه می شوند که پاروکستین بر تمرکز آنان نیز تأثیر می گذارد. اگر این اتفاق برایتان افتاد، بهتر است در چند روز اول مصرف دارو از رانندگی کردن، دوچرخه سواری یا کار با ابزار یا ماشین آلات خودداری کنید.

چه کسانی می توانند پاروکستین را مصرف کنند

بیشتر افراد بالای ۱۸ سال می توانند پاروکستین مصرف کنند. اگر مبتلا به دیابت هستید، پاروکستین می تواند تثبیت قند خون تان را دشوارتر کند. بنابراین روانپزشک ممکن است توصیه کند قند خون خود را در چند هفته اول بیشتر کنترل کنید و در صورت لزوم شیوه درمان دیابت خود را با این دارو سازگار کنید.

چه کسانی نمی توانند پاروکستین را مصرف کنند

پاروکستین برای همه افراد مناسب نیست. برای اطمینان از بی خطر بودن آن، قبل از شروع مصرف پاروکستین در موارد زیر با پزشک خود مشورت کنید:

• اگر تا به حال به پاروکستین یا هر داروی دیگری واکنش آلرژیک داشته اید
•  اگر مشکل قلبی دارید – پاروکستین می تواند ضربان قلب شما را تُندتر کند یا باعث ضربان قلب نامنظم (آریتمی) شود.
• اگر تا به حال داروهای افسردگی دیگری مصرف کرده‌اید به خصوص ضد افسردگی های نسل قدیم می توانند بر بر نحوه عملکرد پاروکستین تأثیر بگذارند. و ممکن است موجب افزایش فشار خون شوند.
• اگر در حال تلاش برای باردار شدن هستید، در حال حاضر باردار هستید یا در حال شیردهی هستید
• اگر مبتلا به گلوکوم هستید – پاروکستین می تواند موجب افزایش فشار چشم تان شود
• اگر مبتلا به صرع هستید یا تحت درمان با شوک الکتریکی هستید – پاروکستین ممکن است موجب افزایش تشنج تان شود.

نحوه و زمان مصرف پاروکستین

میزان دوز و تاثیر دارو

پاروکستین به صورت قرص های ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی گرمی و همچنین به صورت شربت نیز موجود است. ۱۰ میلی لیتر مایع پاروکستین مانند یک قرص ۲۰ میلی گرمی عمل کند.

اکثر افراد دارو را با دوز ۱۰ یا ۲۰ میلی گرم شروع می کنند. و ممکن است دوز دارو به تدریج افزایش یابد تا زمانی که شما و روانپزشک تان به این نتیجه برسید که میزان دوز مناسب برای درمان خود را پیدا کرده اید.

حداکثر دوز توصیه شده پاروکستین ۵۰ یا ۶۰ میلی گرم در روز با توجه به دلیل مصرف آن است.

اگر ۶۵ سال یا بیشتر دارید، حداکثر دوز توصیه شده ۴۰ میلی گرم در روز است. اگر  مشکل کبد یا کلیه‌ دارید، ممکن است روانپزشک میزان دوز کمتر از حد معمول را تجویز کند.

نحوه مصرف پاروکستین

پاروکستین را یک بار در روز، در وعده صبح مصرف کنید. بهتر است آن را با غذا مصرف کنید تا معده تان را اذیت نکند.

مدت زمان مصرف پاروکستین

مدت زمان مصرف پاروکستین به نوع و شدت مشکل شما بستگی دارد اما معمولا حداقل مدت زمان مصرف این دارو چند ماه می باشد.

 اگر مصرف دارو را فراموش کردید

اگر مصرف یک دوز پاروکستین را فراموش کردید، ولی قبل از رفتن به رختخواب آن را به یاد آوردید، بلافاصله آن را مصرف کنید. اگر تا روز بعد مصرف آن را فراموش کردید، از مصرف نوبت فراموش شده صرفنظر کنید و نوبت بعدی را در زمان معمول خود مصرف کنید.

برای جبران نوبت فراموش شده هرگز ۲ دوز را به طور همزمان مصرف نکنید.

اگر اکثر اوقات مصرف دوزها را فراموش می کنید، می توانید از زنگ هشدار موبایل تان برای یادآوری استفاده کنید. همچنین می‌توانید از روانپزشک خود در مورد روش ‌های دیگری که به شما کمک می کنند تا مصرف داروی خود را به خاطر بسپارید، کمک بگیرید.

 مصرف بیش از حد دارو

اگر دارو را بیشتر از میزان دوز تجویز شده مصرف کرده اید و علائمی مانند:

• تهوع و استفراغ
• رعشه
• احساس خواب آلودگی
• ضربان قلب تُند
• تب بالا

دارید،حتما با اورژانس تماس بگیرید

قطع مصرف پاروکستین

اگر به مدت ۶ ماه یا بیشتر پس از مصرف دارو احساس بهتری داشتید، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که مصرف پاروکستین را قطع کنید.

قبل از اینکه مصرف پاروکستین را قطع کنید، احتمالا روانپزشک توصیه می کند که میزان دوز مصرفی خود را به تدریج در طی چند هفته کاهش دهید، یا اگر برای مدت طولانی آن را مصرف کرده اید، مدت زمان کاهش دوز تجویزی را بیشتر کند.

این اقدام برای کمک به جلوگیری از هرگونه عوارض جانبی ترک دارو است. برخی از عوارض جانبی ترک دارو که ممکن است ر برخی از افراد مشاهده شود عبارتند از:

• سرگیجه
• تهوع
• بی حسی یا گزگز در دست ها یا پاها
• مشکلات خواب (بی خوابی)
• احساس پریشانی یا اضطراب
• سردرد
• رعشه

مصرف پاروکستین را به طور ناگهانی یا بدون مشورت با روانپزشک قطع نکنید.

 عوارض جانبی پاروکستین

مانند سایر داروها، پاروکستین نیز می تواند در برخی افراد عوارض جانبی ایجاد کند، اما بسیاری از افراد عوارض جانبی ندارند یا فقط عوارض جزئی را تجربه می کنند.

عوارض جانبی رایج

عوارض جانبی رایج پاروکستین در ۱ درصد افراد رخ می دهد. ازجمله عوارض احتمالی رایج می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تهوع
• سردرد
• اختلال خواب
• اسهال
• احساس خستگی یا ضعف

عوارض جانبی جدی

عوارض جانبی جدی پاروکستین بسیار نادر است و در کمتر از ۱ نفر در ۱۰۰۰ نفر رخ می دهد.

در صورت بروز این علائم حتما با روانپزشک خود مشورت کنید:

• کاهش وزن یا افزایش وزن بی دلیل
• بروز تغییرات در دوره های قاعدگی مانند خونریزی شدید، لکه بینی یا خونریزی بین دوره های قاعدگی

درصورت بروز این علائم حتما با اورژانس تماس بگیرید:

• سردردهای مداوم، سرگیجه یا ضعف طولانی مدت، یا گرفتگی مکرر عضلانی – همه اینها می تواند از علائم سطح پایین سدیم در خون شما باشد.
• سرفه خونی یا خون در ادرار
• دیدن مدفوع سیاه یا قرمز یا خونی در اسهال – اینها می توانند از علائم خونریزی روده باشند
• خونریزی یا کبودی لثه ها که بدون دلیل ظاهر می شوند یا بیشتر می شوند
• احساس بی قراری یا عدم توانایی در نشستن یا ایستادن
• تاری دید

اگر دارای علائم زیر بودید حتما به مراکز درمانی مراجعه کنید:

• احساس درد در قفسه سینه یا فشار یا تنگی نفس- درد قفسه سینه یکی از علائم احتمالی حمله قلبی است و باید در اسرع وقت بدان توجه شود.
• نعوظ دردناکی که بیش از ۲ ساعت طول می کشد – این عارضه ممکن است حتی زمانی که رابطه جنسی ندارید نیز اتفاق بیفتد.
• افکارخودکشی دارید
• خونریزی شدید یا خونریزی بدون توقف، مانند بریدگی یا خونریزی بینی که در عرض ۱۰ دقیقه متوقف نمی شود.

واکنش آلرژیک جدی

در موارد نادر، ممکن است یک واکنش آلرژیک جدی (آنافیلاکسی) نسبت به مصرف پاروکستین بروز دهد.

• ابتلا به بثورات پوستی که ممکن است شامل خارش، قرمزی، تورم، تاول یا پوسته پوسته شدن پوست باشد.
• خس خس سینه
• گرفتگی در قفسه سینه یا گلو
• اختلال در تنفس یا صحبت کردن
• متورم شدن دهان، صورت، لب ها، زبان یا گلو

درصورت بروز این عوارض ممکن است یک واکنش آلرژیک جدی داشته باشید و نیاز باشد برای درمان فوری به بیمارستان مراجعه کنید. 

عوارض جانبی طولانی مدت

برای اکثر افراد مصرف پاروکستین برای مدت طولانی بدون خطر است.

برخی افراد ممکن است عوارض جانبی جنسی، مانند مشکلات نعوظ یا کاهش میل جنسی داشته باشند. در برخی موارد حتی پس از قطع دارو نیز ممکن است این عوارض برای بیمار ادامه یابد. اگراین مسئله موجب نگرانی شما شده است حتما با پزشک خود صحبت کنید.

مصرف پاروکستین برای بیش از یک سال نیز تاحدودی با افزایش ریسک ابتلا به دیابت همراه است. اما باید به طور منظم این مورد را بررسی کنید. 

سایر عوارض جانبی

موارد ذکرشده در بالا تمام عوارض جانبی پاروکستین نیستند. برای اطلاع کامل از این عوارض می توانید بروشور داخل جعبه داروی خود را ببینید

 بارداری، شیردهی و باروری در حین مصرف پاروکستین

پاروکستین و بارداری

پاروکستین را می توان در دوران بارداری نیز مصرف کرد. برخی از مطالعات نشان داده اند که پاروکستین ممکن است گاهی اوقات بر رشد قلب کودک نیز تأثیر بگذارد. با این حال، اگر خطری وجود داشته باشد، بسیار اندک است و اکثر نوزادان متولد شده از زنانی که پاروکستین مصرف می کنند، قلب طبیعی دارند.

هنگامی که پاروکستین در هفته‌های آخر بارداری مصرف ‌شود، گاهی اوقات می‌تواند باعث بروز علائم کوتاه مدت و نادر مشکلات تنفسی در نوزاد شود. نوزاد شما پس از تولد معاینه می شود و در صورت نیاز تحت مراقبت های ویژه قرار می گیرد.

مصرف پاروکستین در ماه آخر بارداری ممکن است تاحدودی خطر خونریزی بعد از زایمان را نیز افزایش دهد. با این حال، از آنجایی که این عارضه جانبی نادر و قابل درمان است، دلیلی برای قطع مصرف پاروکستین برای اکثر زنان باردار وجود ندارد.

اگردرحین مصرف دارو باردار شدید با روانپزشک خود صحبت کنید. روانپزشک به شما کمک می کنند تا خطرات و فواید مصرف دارو را بررسی کنید تا بتوانید بهترین تصمیم را برای خود و کودک تان بگیرید.

پاروکستین و شیردهی

در صورتی که کودک شما سالم باشد، مصرف پاروکستین در دوران شیردهی مانعی ندارد. این یکی از داروهای ضد افسردگی ترجیحی برای مصرف در دوران شیردهی است و توسط بسیاری از مادران شیرده بدون بروز هیچگونه مشکلی استفاده شده است.

پاروکستین در مقادیر بسیار کم وارد شیر مادر می شود و در تعداد بسیار کمی از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند با عوارض جانبی همراه است.

ادامه مصرف پاروکستین برای حفظ سلامتی تان ضروری است. شیردهی هم برای خودتان و هم برای کودک تان مفید خواهد بود.

اگر متوجه شدید که کودک تان مثل همیشه خوب غذا نمی‌خورد، خواب‌آلود یا بد خلق به نظر می‌رسد، احتمالا کولیک دارد یا اگر نگرانی دیگری در مورد کودک تان دارید، در اسرع وقت با متخصص کودک خود صحبت کنید.

پاروکستین و باروری

پاروکستین ممکن است بر کیفیت اسپرم نیز تاثیر بگذارد، اما هنوز بطور کامل مشخص نیست که آیا این باعث کاهش سطح باروری در مردان می شود یا خیر. اگر در تلاش برای بچه دار شدن هستید حتما با روانپزشک خود صحبت کنید.

برای زنان، شواهدی دال براینکه مصرف پاروکستین موجب کاهش سطح باروری شان شود وجود ندارد. اگر قصد بارداری دارید حتما با روانپزشک خود صحبت کنید.

در صورت وجود موارد زیر حتما به روانپزشک خود اطلاع دهید:

• تلاش برای باردار شدن
• بارداری
• شیردهی

مصرف پاروکستین با سایر داروها و مکمل های گیاهی

احتیاط حین مصرف سایر داروها

پاروکستین می‌تواند تحت تأثیر سایر داروهایی که مصرف می‌کنید قرار گیرد، و بر نحوه عملکرد سایر داروها نیز تأثیر بگذارد.

قبل از شروع پاروکستین در صورت مصرف هر یک از داروهای زیر به روانپزشک خود اطلاع دهید:

• مصرف هرگونه دارویی که بر ضربان قلب تان تأثیر می گذارد – پاروکستین می تواند ضربان قلب تان را تندتر کند یا باعث ضربان قلب نامنظم (آریتمی) شود.
• مصرف هر گونه داروی دیگر برای افسردگی – برخی از داروهای ضد افسردگی که به ندرت استفاده می شوند می توانند با پاروکستین تداخل داشته باشند و حتی چند هفته پس از قطع مصرف آنها باعث افزایش فشار خون شوند.
• مصرف هرگونه دارو برای بیماری اسکیزوفرنی – برخی از داروهایی که به ندرت برای اسکیزوفرنی استفاده می شوند می توانند بر نحوه عملکرد پاروکستین تأثیر بگذارند و باعث بروز مشکلات قلبی شوند. 

ترکیب پاروکستین با داروهای گیاهی و مکمل ها

اگر پاروکستین مصرف می‌کنید، داروی گیاهی افسردگی مانند گل راعی را مصرف نکنید، زیرا ریسک عوارض جانبی را افزایش می‌دهد.

اطلاعات کافی دال بر اینکه سایر داروهای گیاهی و مکمل ها درصورت مصرف همزمان با پاروکستین بی خطر هستند، وجود ندارد زیرا داروهای گیاهی مانند داروهای تجویزی و داروخانه ای و همچنین تأثیری که روی سایر داروها دارند موردارزیابی قرار نمی گیرند.