۸ علامت اختلال شخصیت وابسته + علل و روش های درمان

اختلال شخصیت وابسته نوعی اختلال شخصیت از گروه اختلال شخصیت مضطرب است؛ افراد مبتلا به این اختلال اغلب درمانده و سلطه پذیر هستند یا نمی‌ توانند از خود مراقبت کنند. ممکن است این افراد در تصمیم گیری های بسیار ساده و پیش پا افتاده با مشکل مواجه شوند، اما می توانند با تشخیص بیماری و درمان آن، اعتماد به نفس و تکیه به خود را بیاموزند. در ادامه این مطلب از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان با این اختلال آشنا خواهید شد.

اختلال شخصیت وابسته چیست؟

کارشناسان سلامت روان شخصیت را طرز تفکر، احساس و رفتار فرد تعریف می کنند. اختلال شخصیت بر روش تفکر یا عملکرد افراد تأثیر می گذارد و باعث می شود در طول زمان رفتار متفاوتی داشته باشند.

اختلال شخصیت وابسته یکی از ۱۰ نوع اختلال شخصیت است. برخی دیگر از اختلال های شخصیت عبارتند از: اختلال شخصیت ضداجتماعی، اختلال شخصیت خودشیفته و اختلال شخصیت پارانوئید و …

اختلال شخصیت وابسته معمولاً در دوران کودکی یا تا ۲۹ سالگی شروع شده و نمود می یابد.

افراد مبتلا به این اختلال نیاز شدیدی به مراقبت شدن از سوی دیگران دارند و اغلب این افراد برای نیازهای عاطفی یا فیزیکی خود به نزدیکانشان متکی هستند. دیگران ممکن است آنها را وابسته یا محتاج کمک توصیف کنند. فرد مبتلا بر این باور است که نمی تواند از خود مراقبت کند. آن‌ها ممکن است در تصمیم‌گیری‌های روزمره مانند لباس پوشیدن دچار شک و تردید شوند.

آمارها نشان می دهد که تقریباً ۱۰ درصد از بزرگسالان دارای اختلال شخصیت هستند. کمتر از ۱٪ از بزرگسالان معیارهای این اختلال را دارند و زنان بیشتر از مردان به آن مبتلا هستند.

چه چیزی باعث اختلال شخصیت وابسته می شود؟

به عقیده روانشناسان، علت اصلی این اختلال به طور دقیق مشخص نیست، اما بر این باورند که ترکیبی از ژنتیک، محیط و دوران کودکی باعث ابتلا به این اختلال است. کارشناسان دریافته‌اند که این اختلال در افرادی که تجربه نوع خاصی از زندگی را داشته اند؛ بیشتر است؛ برای مثال افرادی که تجربه یکی از موارد زیر را در زندگی داشته اند:

• روابط تحقیر آمیز: افرادی که سابقه روابط تحقیر و توهین آمیز دارند، احتمال ابتلا به این بیماری در آنها افزایش پیدا می کند.
• آسبی های دوران کودکی: کودکانی که تجربه کودک آزاری (از جمله آزار کلامی) یا بی توجهی را داشته اند ممکن است دچار این اختلال شوند. همچنین افرادی که در دوران کودکی بیماری خطرناک و تهدید کننده سلامتی را تجربه کرده باشند ممکن است به این اختلال مبتلا شوند.
• سابقه خانوادگی: اگر یکی از نزدیکان فرد و اعضای خانواده اختلال شخصیت یا اختلال اضطرابی دیگری داشته باشد، احتمال ابتلا به این اختلال در وی بیشتر است.
• برخی رفتارهای فرهنگی و مذهبی یا خانوادگی: برخی افراد ممکن است به دلیل سنت های فرهنگی یا مذهبی که بر اقتدار تأکید دارند، دچار این اختلال شوند. مثلا فرهنگ هایی که بر مطیع بودن و کنترل گری خانواده بر کودکان تاکید دارند. البته لازم به ذکر است منفعل بودن یا رعایت ادب به تنهایی نشانه اختلال شخصیت نیست.

علائم اختلال شخصیت وابسته چیست؟

افراد دارای اختلال شخصیت وابسته ممکن است علایم مختلفی داشته باشند که عبارتند از:

• اجتناب از مسئولیت پذیری،
• ترس از تنهاماندن،
• ترس از رهاشدن و احساس درماندگی پس از قطع شدن روابط،
• حساسیت بیش از حد به انتقاد،
• بدبینی و اعتماد به نفس نداشتن،
• ناتوانی در تصمیم گیری های روزمره.

فرایند تشخیص

روانپزشک یا روانشناس، سوابق سلامت روان و گذشته فرد و نیز علایم فرد را بررسی می کند. سپس علایم و نشانه ها را با علایم این اختلال در کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) مقایسه می کند. این علایم عبارتند از:

• ترس شدید و غیر واقعی از رهاشدن
• احساس اضطراب یا درماندگی در زمان تنهایی
• ناتوانی در مدیریت مسئولیت های زندگی بدون کمک گرفتن از دیگران
• نداشتن قدرت اظهارنظر به دلیل ترس از دست دادن حمایت یا تأیید دیگران
• تمایل شدید به دریافت حمایت از دیگران، حتی تن دادن به انجام کارهایی که برای فرد لذت بخش نیست، صرفاً برای دریافت کردن حمایت از جانب دیگران.
• در تصمیم گیری های روزمره یا نظری ندارد یا در تصمیم گیری مردد است و شک دارد.
• مشکل در شروع یا تکمیل پروژه ها به دلیل عدم اعتماد به نفس یا توانایی تصمیم گیری
• تلاش در برقراری و ایجاد رابطه جدید بلافاصله پس از شکست در رابطه قبلی صرفاً برای تأیید و دریافت حمایت

درمان و کنترل

کارشناس سلامت روان می تواند به فرد در کنترل این اختلال کمک کند. درمان و کنترل اختلال این اختلال به کمک روان درمان (گفتاردرمان) مانند درمان شناختی ـ رفتاری (CBT) قابل انجام است. این مراقبت و درمان راه های جدیدی را برای مدیریت بحران و شرایط سخت به فرد می آموزد. لازم به ذکر است برای رسیدن به حال بهتر دوره های روان درمانی و CBT ممکن است کمی زمان ببرد.

کارشناس سلامت روان با استفاده از روان درمانی و CBT به فرد کمک می کند تا اعتمادبه نفسش را افزایش دهید. تلاش می شود تا فرد فعال تر و متکی به خود شود. همچنین او درباره یافتن روابط مثبت بیشتر با شما صحبت خواهد کرد. یک رابطه مثبت و معنادار می تواند منجر به ایجاد اعتمادبه نفس در فرد شود و به او کمک کند بر برخی از علائم اختلال شخصیت غلبه کنید.

اگر این اختلال باعث افسردگی یا اضطراب شده باشد، ممکن است کارشناسنان داروهایی اعم از داروهای افسردگی مانند فلوکستین (Prozac®) و یا داروهای آرام بخش مانند آلپرازولام (Xanax®) تجویز کنند.

آیا می توان از اختلال شخصیت وابسته پیشگیری کرد؟

ممکن است نتوانید از این اختلال پیشگیری کنید، اما درمان می تواند به افرادی که در معرض خطر ابتلا به این اختلال هستند کمک کند تا راه هایی برای اجتناب از موقعیت های دشوار یا مدیریت آن ها پیدا کنند.

برخی از مطالعات نشان داده است که روابط سالم می تواند به پیشگیری از ابتلای کودک به اختلال شخصیت وابسته در مراحل بعدی زندگی کمک کند. اگر کودک حتی فقط یک رابطه قوی و صمیمی با دوست، والدین یا معلمش داشته باشد، می تواند با اثرات مضرّ این اختلال مقابله کند.

چشم انداز فردی با اختلال شخصیت وابسته چیست؟

اگر فرد مبتلا به این اختلال ازسوی کارشناس سلامت روان درمان شود، می تواند از نظر عاطفی زندگی سالمی داشته باشد. یادگیری روش های جدید برای کنارآمدن با موقعیت های دشوار می تواند در دیدگاه کلی آنها تفاوت ایجاد کند.

افرادی که تحت درمان قرار نمی گیرند، ممکن است در معرض خطر افسردگی و اضطراب باشند. بدون درمان، فرد ممکن است بیش ازحد از مواد مخدر و دارو استفاده کند و یا به مواد مخدر یا الکل اعتیاد پیدا کند. بدون درمان، افراد به احتمال زیاد درگیر روابط ناسالمی می شوند که در این روابط فقط از آنها سوء استفاده می شود.

کنار آمدن با …

چه زمانی باید درباره اختلال شخصیت وابسته به کارشناس مراقبت های روانی مراجعه کنم؟

کارشناس مراقبت های روانی می تواند کمک کند تصمیم بگیرید که آیا به مراجعه به متخصص سلامت روان نیاز دارید یا خیر. برخی از دلایل برای صحبت در مورد سلامت روان خود با کارشناس عبارتند از:

• احساس مکرر اضطراب
• تحریک پذیری یا بدخلقی
• از دست دادن یا تغییر در اشتها
• افکار منفی مداوم در مورد خودتان
• مشکل در تمرکز

خلاصه و جمع بندی

اختلال شخصیت وابسته در صورت درمان نشدن می تواند باعث اضطراب و افسردگی شود، اما متخصص سلامت روان می تواند به فرد کمک کند تا راه هایی جدید برای کنارآمدن با موقعیت های دشوار پیدا کند. همچنین می توانید یاد بگیرید که اعتمادبه نفس بیشتری داشته باشید و بیشتر به خود متکی باشید. ممکن است زمان ببرد، اما کارشناس می تواند به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید.