هفته ۳۸ بارداری: علائم و مراقبت های لازم

در این مقاله از دپارتمان زنان و مادران مجله سلامت دکتر بهشتیان به نکات و علايم مربوط به هفته ۳۸ بارداری می پردازیم.

نکات کلیدی در هفته ۳۸ بارداری

• جنین به دستگاه گوارش فشار وارد می کند که رفلاکس و سوزش معده را به دنبال دارد. جای بچه تنگ شده، پس به تمام اعضای داخلی فشار می آورد. طبق باورهای قدیمی، غذای تند به تسریع درد زایمان کمک می کند اما بهتر است از این غذاها دوری کنید چون سوزش معده را بدتر می کند.
• در این مرحله، سروکلۀ اسهال هم پیدا می شود. این وضعیت، نتیجۀ نوسانات هورمونی است تا بدن برای زایمان آماده شود.
• در این هفته، متخصص زنان و زایمان دهانۀ رحم را معاینه می کند تا ببیند دهانۀ رحم باز شده یا نه.

اگر از بالا تا پایین پا (یا در واژن) احساس برق گرفتگی دارید، نترسید. در هفتۀ ۳۸، سر جنین پایین آمده و به اعصاب فشار وارد می کند. بعضی از این اعصاب به شدت حساسند. همین روزها، نوبت زایمان می رسد. شاید هم بارداری چند هفتۀ دیگر ادامه پیدا کند. سعی کنید تا روز موعود استراحت کنید.

جنین در هفته ۳۸ بارداری

جنین از حالا مو درآورده و کم کم لایۀ سفید و چسبناک روی پوست از بین می رود اما بعد از زایمان، هنوز قسمتی از آن را روی پوست نوزاد می بینید.

اندازۀ جنین در هفته ۳۸ ام

در هفتۀ ۳۸، جنین هم اندازۀ خربزه است. قد بچه کم و بیش به ۵۰ سانتی متر رسیده و دور سر هم اندازۀ دور شکم است. به طور متوسط، جنین در هفتۀ ۳۸ سه کیلوگرم وزن دارد که خیلی شبیه به وزن زمان زایمان است، نه؟

۳۸ هفته یعنی چند ماه؟

در هفتۀ ۳۸، ۹ ماه از بارداری گذشته و چیزی به پایان مسابقه باقی نمانده است.

سونوگرافی در هفته ۳۸ بارداری

از حالا به بعد، هر هفته نوبت دکتر دارید. پزشک موقعیت بچه را معاینه می کند تا ببیند بچه چرخیده و سر سمت لگن قرار گرفته یا نه. در ضمن، برای معاینۀ لگن آماده باشید چون متخصص دهانۀ رحم را از نظر باز یا نازک شدن معاینه می کند چون هر دو مورد نشان می دهد که بدن در حال آماده شدن برای زایمان است. متأسفانه، با توجه به این دو مورد نمی توانیم یک معیار «نرمال» برای پیشبینی زمان زایمان مشخص کنیم و ممکن است چند ساعت یا چند هفته طول بکشد تا درد زایمان شروع شود. از طرفی، ممکن است دهانۀ رحم باز نشده باشد اما همین فردا دردتان بگیرد. الحق که زایمان غیر قابل پیشبینی است!

اگر پزشک احساس کند که به معاینۀ دقیق تر احتیاج دارید، به کمک سونوگرافی اندازۀ جنین را چک می کند. به علاوه، در تست بیوفیزیکال پروفایل، تنفس، حرکت، عضلات، ضربان قلب و مایع آمنیوتیک معاینه می شود. گاهی پزشک با دیدن نتیجۀ این آزمایش تصمیم می گیرد که زایمان را جلو بیندازد.

علائم بارداری در هفتۀ سی و هشتم

در هفتۀ ۳۸، حسابی تپل مپل می شوید، بچه تقریباً آماده است تا به دنیا بیاید و بدن برای زایمان آماده می شود. همۀ این ها باعث می شود علائم زیر را تجربه کنید:

انقباضات برکستون هیکس

تجربۀ انقباضات رحم و شکم در هفتۀ ۳۸ دور از انتظار نیست. بعضی از مادران باردار از چند هفته قبل این انقباضات را تجربه می کنند و بعضی ها در هفتۀ ۳۸ متوجه گرفتگی یا سفت شدن شکم می شوند. اگر انقباض شدید و دردناک نیست و با تغییر پوزیشن برطرف می شود، یعنی برکستون هیکس یا انقباضات تمرینی به سراغتان آمده است.

بی خوابی

حسابی خسته اید اما اضطراب یا درد و کوفتگی مجال خواب نمی دهد.

افزایش ترشحات واژن

ممکن است طی این هفته در ترشحات خود متوجه مادۀ غلیظ و مخاط مانند شوید که موکوس پلاگ نام دارد و یک چیز کاملاً طبیعی است. وقتی دهانۀ رحم باز می شود تا برای زایمان آماده شوید، موکوس پلاگ از بدن خارج می شود. خوش بین باشید چون با خروج هر تکه از موکوس پلاگ از بدن، یک قدم به زایمان نزدیک تر می شوید!

خارش شکم

در هفتۀ ۳۸، پوست شکم تا جای ممکن باز شده، پس طبیعتاً حساس تر شده است. اما دیدن جوش روی شکم طبیعی نیست و در این شرایط باید به متخصص زنان و زایمان اطلاع دهید.

ورم پا و مچ پا

ناسلامتی در ماه آخر بارداری هستید، پس از کار و بار معافید و می توانید با خیال راحت تکیه دهید و پا را بالا بگیرید تا ورم پا بخوابد.

شکل و اندازۀ شکم در هفته ۳۸ بارداری

آیا در هفتۀ ۳۸، دوران بارداری کامل شده؟ دیگر چیزی نمانده! در هفتۀ ۳۸، اصطلاحاً در «ابتدای ترم» هستید که تقریباً یک مرحلۀ میانی است: یعنی مرحلۀ زودرس (قبل از هفتۀ ۳۷) را پشت سر گذاشتید اما هنوز وارد «ترم کامل» (که در هفتۀ ۳۹ شروع می شود) نشدید. در این مرحله، شمارش معکوس آغاز می شود!

نشانه های زایمان در هفته ۳۸ بارداری

ممکن است در هفتۀ ۳۸ علائم زایمان ظاهر شود. علائم زیر نشان می دهد به زودی درد زایمان شروع می شود:

موکوس پلاگ و خونریزی های زایمانی

ممکن است متوجه ترشحات مخاطی (موکوس پلاگ) شوید که به خون آغشته است و به آن خونریزی زایمانی می گویند. این علامت نشان می دهد دهانۀ رحم برای زایمان باز شده است.

اسهال

گاهی تجربۀ اسهال در هفتۀ ۳۸ به خاطر خوردن غذای تند نیست و در واقع نشان می دهد که هورمون های زایمان در بدن ترشح شده است. شاید به زودی زایمان کنید.

حالت تهوع

مورد قبل درمورد حالت تهوع هم صادق است. این علامت چندان قابل اعتماد نیست اما بعضی از خانم ها قسم می خورند که قبل از شروع درد زایمان، حالت تهوع داشتند.

انقباض

تجربۀ انقباض در هفتۀ ۳۸ برای بعضی از مادرها جزو روتین عادی روزانه است و بعضی اصلاً متوجه انقباض نمی شوند اما اگر فاصلۀ بین انقباض ها کم شود و درد شدت پیدا کند، به احتمال زیاد در مرحلۀ اول زایمان قرار دارید. هر وقت درد به اوج رسید یا فاصلۀ بین انقباض ها کمتر از پنج دقیقه شد و به مدت دو ساعت طول کشید، باید به بیمارستان مراجعه کنید.

کمردرد

بعضی از مادران باردار طی چند هفتۀ آخر کمردرد را تجربه می کنند اما کمردرد شدید یا ناگهانی در هفتۀ ۳۸ نشانۀ درد زایمان است و در این شرایط، باید به پزشک اطلاع دهید.

پاره شدن کیسه آب

خارج شدن آب از واژن نشان می دهد که کیسۀ آمنیوتیک پاره شده. معمولاً بعد از پاره شدن کیسه آب، درد زایمان شروع می شود. پس در این شرایط، به پزشک اطلاع دهید.

 در هفته ۳۸ بارداری دهانۀ رحم چقدر باز می شود؟

بدن هر مادر با دیگری فرق دارد. در این زمان، دهانۀ رحم بعضی از مادرها هنوز باز نشده، در حالیکه برای دستۀ دیگر یکی دو سانتی متر باز شده است. متخصص هر هفته وضعیت شما را معاینه می کند. اگر دهانۀ رحم ۴ سانتی متر باز شود، یعنی در فاز فعال قرار دارید!

آیا زایمان در هفته ۳۸ بارداری ممکن است؟

بله! بچه خودش تصمیم می گیرد که کِی به دنیا بیاید و گاهی این اتفاق چند هفته زودتر می افتد. اما یادتان باشد در هفتۀ ۳۸، هنوز «اول ترم» هستید. پس با دست خودتان زایمان را جلو نیندازید.

معمولاً بچه به کمی زمان بیشتر احتیاج دارد اما اگر مشکلاتی نظیر پره اکلامپسی یا دیابت بارداری، عفونت رحم یا مشکل جفت وجود داشته باشد، القای درد زایمان ضروری است.

پزشک به مادرانی که در هفتۀ ۳۸ دوقلو باردار هستند یا خونریزی دارند توصیه می کند که همین هفته زایمان کنند. در این حالت، ممکن است بترسید چون فکر می کردید هنوز دو هفتۀ دیگر وقت دارید اما جای نگرانی وجود ندارد. هیچ کس نمی تواند صد در صد آماده باشد (البته به جز خانم هایی که دوران بارداری آن ها تا هفتۀ ۴۲ طول می کشد). یادتان باشد متخصص زنان و زایمان و متخصص اطفال مثل شیر از شما و بچه مراقبت می کنند.

«چیزی به زایمان نمانده! حتی خونسردترین افراد هم این روزها دلهره می گیرند. اگر منطقی نگاه کنید، می بینید که ترس از چیزهای ناشناخته و از کمبود اطلاعات نشأت می گیرد. پس تا می توانید اطلاعات خود را در این زمینه بالا ببرید، روایت های مثبت درمورد زایمان را بخوانید و با متخصص صحبت کنید. هنوز برای بالا بردن اعتماد به نفس و تقویت حس کنترل وقت دارید!»

لیزل تین، کارشناس پرستاری

چند نکته برای هفته ۳۸ بارداری

دیگر چیزی به زایمان نمانده. با رعایت نکات زیر، از خودتان مراقبت کنید:

مراقبت از پوست شکم

در هفته های آخر، وضعیت شکم چندان مناسب نیست و خارش هم از راه می رسد. برای مقابله با این وضعیت، از مرطوب کنندۀ درست و حسابی، مثل کرۀ شی خالص (شی باتر)، استفاده کنید و به اندازۀ کافی آب بنوشید چون به خشکی و ترک پوست کمک می کند.

پیاده روی در پارک

پیاده روی در هوای تازه به گردش خون و کاهش ورم کمک می کند. به زودی قرار است با کالسکه داخل پارک قدم بزنید!

اسطوخودوس

عطر اسطوخودوس آرامش بخش است، پس به خواب بهتر کمک می کند. در اتاق خواب، از خوشبوکنندۀ اسطوخودوس استفاده کنید یا روغن اسطوخودوس را با آب ترکیب کنید و در اتاق اسپری کنید.

تایمر

به کمک تایمر زمان انقباضات را چک کنید تا فرق بین برکستون هیکس و درد واقعی زایمان مشخص شود. بدین ترتیب، زمان شروع انقباض و مدت زمان هر یک را ثبت می کنید. انقباضات برکستون هیکس دردناک نیست و خیلی زود برطرف می شود. اگر انقباض مداوم و دردناک است، با متخصص زنان و زایمان تماس بگیرید.

«برای زایمان یه شعار واسه خودم درست کردم: اگه بچه می تونه انجامش بده، پس منم می تونم. این جمله بهم اعتماد به نفس می داد. با خودم می گفتم: بدنم این بچه رو به وجود اُورده، پس خودش می دونه چطور بچه رو به دنیا بیاره.»

دنیلا م، مادر دو فرزند