+حملات پانیک یکی از رنج آورترین اختلالات روانشناختی است. متاسفانه مراجعان زیادی دیده ام که سالها با بیماری پانیک (یا همان پانیک اتک) درگیر بوده و فرایند درمان درستی را دریافت نکردند. در این مطلب بر اساس نتایج آخرین پژوهش های درمان پانیک و تجربیات سال ها روان درمانی، سعی می کنم نکاتی را درباره درمان قطعی پانیک با شما در میان بگذارم که امیدوارم بتواند به شما کمک کند برای درمان مشکل خود مسیر درستی را انتخاب کنید.
در این فایل صوتی توضیحات مفصل تری درباره علل و روش های درمان حملات پانیک داده ام که توصیه می کنم حتما آن را گوش کنید.
در این فایل صوتی به 6 سئوال زیر پاسخ داده ام.
- حمله پانیک چیست؟
- چرا یک فرد به پانیک مبتلا می شود؟
- چه روش های درمانی برای پانیک وجود دارد؟
- آیا حمله پانیک درمان قطعی دارد؟
- چه روش یا روش های درمانی می تواند حملات پانیک را به صورت قطعی درمان کند؟
- چه روشی درمانی برای حملات پانیک من مناسب تر است؟
حمله پانیک چیست؟
پانیک به زبان ساده یعنی اضطراب بسیار شدید که به صورت ناگهانی ایجاد می شود و به اوج می رسد و معمولا در کمتر از 30 دقیقه تمام می شود. بسیاری از مبتلایان با شروع علایم به سمت اورژانس حرکت می کنند اما وقتی به اورژانس می رسند حالشان بهتر شده است.
شخصی که دچار حمله پانیک میشود حداقل 4 مورد از علائم زیر را تجربه می‌کند:
- افزایش ضربان قلب
- احساس نفس تنگی و سخت نفس کشیدن
- احساس درد در قفسه سینه یا سنگینی قفسه سینه
- لرزش درونی با بیرونی
- احساس مسخ شخصیت و مسخ واقعیت (انگار خودم نیستم)
- حالت تهوع
- ترس از دست دادن کنترل خود
- عرق کردن بیش از حد
- ترس از مرگ
- ترس از غش کردن
- ترس از دیوانه شدن
بیماری پانیک چیست؟
همانطور که گفتم حمله پانیک همان اضطراب شدید است. این اضطراب شدید می تواند در شرایط مختلفی ایجاد شود. مثلا فردی که به شدت از مار می ترسد اگر ماری در خانه خود ببیند، ممکن است دچار حمله پانیک (یا همان ترس شدید) شود. یا فردی از که اضطراب صحبت کردن در جمع دارد وقتی در برابر جمعی قرار می گیرد ممکن است دچار حمله پانیک شود.
اما کسی به اختلال پانیک یا بیماری پانیک مبتلا است که علایم زیر را داشته باشد:
- تجربه مکرر حملات پانیک غیر منتظره که مرتبط با موقعیت خاصی نیستند. به عبارت دیگر همه حملات شما نباید قابل پیش بینی باشد.
- نگرانی زیاد در مورد حمله بعدی پانیک. معمولا فردی که مبتلا به بیماری پانیک است چون دقیقا نمی داند در چه شرایطی حمله رخ می دهد معمولا دچار ترس و نگرانی است.
- به خاطر نگرانی درباره حلمه ها سبک زندگی شما دچار تغییر شود. مثلا کمتر از خانه بیرون بیایید، یا از مکان هایی که قبلا در آنها دچار حمله شدید اجتناب کنید.
پس به طور خلاصه بیماری پانیک سه نشانه دارد:، تجربه حملات مکرر، نگرانی زیاد درباره حملات بعدی و اجتناب از موقعیت هایی که فکر می کنید حمله در آنها رخ می دهد.
علل حملات پانیک و بیماری پانیک
همانطور که گفتم پانیک تجربه یک اضطراب بسیار شدید است. عوامل مختلفی از جمله علل پزشکی ، ژنتیک ، علل روانشناختی و سبک زندگی می تواند منجر به فعال شدن حمله پانیک شود. در ادامه به طور مختصر و در فایل صوتی به طور مفصل تر توضیح داده ام.
شناسایی علل حمله پانیک در انتخاب روش درمان و تعیین اینکه آیا امکان درمان قطعی پانیک امکان پذیر هست یا نه؟ بسیار اثرگذار است.
علل پزشکی حملات پانیک
برخی از بیماری ها جسمی می تواند منجر به پانیک اتک شوند عبارتند از:
- پرولاپس دریچه میترال که مشکلی جزئی در درست بسته نشدن یکی از دریچه‌های قلب است.
- پرکاری تیروئید (پرکاری غده تیروئید)
- هیپوگلیسمی (قند خون پایین)
- مصرف مواد محرک (آمفتامین، کوکائین و کافئین)
- علایم ترک اعتیاد
در صورتی که حمله های پانیک مکرر دارید توصیه می کنم قبل از هر نوع درمان روانشناختی ابتدا تحت نظر پزشک متخصص بررسی کاملی از شرایط جسمی و فیزیولوژیک خود داشته باشید.
ژنتیک
مغز برخی از افراد به صورت ژنتیکی تحریک پذیرتر است. این افراد در شرایط مختلف علایم اضطراب را سریع تر و شدیدتر از دیگران تجربه می کنند و احتمال اینکه تجربه حملات پانیک داشته باشند بیش از سایر افراد است.
علل روانشناختی حملات پانیک
برخی از عوامل روانشناختی که می تواند منجر به حملات پانیک شود اینها هستند:
- تجربیات دردناک مکرر یا شدید در گذشته ( مثل سوء استفاده جنسی، مرگ یک عزیز ، شکست در مقاطع مختلف زندگی مثل امتحانات)
- تجربیات استرس آور مکرر یا شدید درگذشته
تجربه من نشان داده است که درصد بالایی از مبتلایان به حملات پانیک در این دسته قرار می گیرند. به عبارت دیگر مغز این افراد به دلیل تجربیاتی که در گذشته داشته اند اضطراب بیشتری داردکه در شرایط حاد به شکل حمله پانیک تجربه می شود.
فشار و استرس های زندگی
اتفاقات جاری زندگی می تواند منجر به فعال شدن حملات پانیک در فرد شود. اتفاقاتی مثل ورشکستگی، بچه دار شدن، مرگ عزیزان، طلاق و بیکاری.
روش های درمان قطعی حملات پانیک
به طور کلی سه دسته روش درمانی برای حملات پانیک وجود دارد.
- کنترل اضطراب به کمک دارو
- کنترل و تسکین اضطراب به کمک برخی از روش های روان درمانی
- شناسایی و اصلاح علل فعال شدن اضطراب شدید در مغز
درباره روش های مختلف درمان پانیک در فایل صوتی به صورت کامل توضیحاتی داده ام.
7 باور غلط درباره حملات پانیک
باور غلط 1: حملات پانیک نشانه واکنش افراطی فرد به استرس و اضطراب است
شاید شنیده باشید که کسی بگوید، «خدای من، خیلی نگران بودم، می‌ترسیدم دوباره دچاره حمله پانیک شوم»، «خیلی مرا ترساندی، نزدیک بود دچار حمله پانیک شوم»، یا «من دچار حمله پانیک شدم چون خیلی عصبی بودم». درست است که شرایط استرس زا می تواند باعث بروز حمله پانیک شود اما همیشه این طور نیست. و ممکن است سرو کله حلمه بدون هیچ نشانه قبلی پیدا شود.
باور غلط 2 : پانیک اتک فقط نشانه اختلال پانیک هستند.
اختلال پانیک با حمله پانیک متفاوت است. حمله پانیک یعنی یک تجربه اضطراب شدید. اما اختلال پانیک یعنی تجربه متعدد حملات در شرایط مختلف. حملات پانیک برای اختلالات دیگر هم می تواند رخ دهد. مثلا ممکن است فردی در مواجهه با موش دچار ترس بسیار شدید یا همان حمله پانیک شود. اما این فرد به اختلال پانیک مبتلا نیست بلکه فقط فوبی موش دارد.
این حمله های پانیک در سایر اختلالات روانشناختی مثل اختلال اضطراب تعمیمیافته (GAD)، فوبی های خاص، اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)، گذر هراسی (ترس از مکان های شلوغ)، اختلالات خوردن، اختلال اضطراب اجتماعی (SAD)، افسردگی و اختلال دوقطبی نیز ممکن است رخ دهد.
باور غلط 3: پانیک اتک تنها زمانی که فرد بیدار است رخ می‌دهند
اگرچه حملات پنیک معمولا در بیداری رخ می‌دهند، اما وقوعشان در زمان خواب عمیق نیز غیرمعمول نیست. این حملات، که حملات پانیک شبانه نامیده میشوند، فرد را از خواب بیدار می‌کنند و معمولا او را میترسانند. کسی که تجربه چنین حمله ای را دارد احتمالا تصور می‌کند کابوس دیده است، و دوباره خوابیدن برایش بسیار دشوار میشود.
باور غلط 4 : حملات پانیک فرد را دیوانه می‌کنند
فردی که دچار حمله پانیک میشود می‌ترسد که مبادا کنترلش را به طور کامل از دست بدهد، و به همین دلیل دچار احساس شرمساری و خجالت میشود. از این گذشته، مبتلایان غالبا تصور می‌کنند این حملات منجر به نابودی کامل عقل و دیوانه شدن آنها میشوند. اما واقعیت این است که اگرچه حملات وحشت زدگی یک مشکل روانشناختی محسوب می شود ولی نشانه این نیستند که شخص «الان دیوانه خواهد شد». حملات پانیک در طی 10 دقیقه اوج می‌گیرند و سپس به تدریج فرکش می کند. بعد از کاهش نشانه های حمله کاملا طبیعی است که فرد تا چند دقیقه احساس ترس کند اما نیازی نیست که نگران دیوانه شدنش باشد.
باور غلط 5 : ممکن است حملات پنیک منجر به مرگ شوند
بسیاری از کسانی که اولین بار به پانیک اتک دچار میشوند سر از اورژانس در می‌آورند زیرا تصور می‌کنند به یک مشکل جدی پزشکی (مثلا مشکل قلبی) مبتلا شده اند. علائمی مثل افزایش ضربان قلب، درد در قفسه سینه، تعرق بیش از حد، و تنگی نفس همه را می‌ترساند و سبب میشوند فرد تصور کند نیازمند کمک فوری است. گاهی نشانه های حملات وحشت زدگی شبیه نشانه های سایر مشکلات پزشکی است، اما زندگی فرد را تهدید نمی‌کنند. اگر نمی‌دانید علائم شما مربوط به پانیک اتک است یا سایر مشکلات پزشکی، باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
باور غلط 6 : برای جلوگری از پانیک اتک بهتر است از موقعیت های ایجاد کننده آن اجتناب کنیم.
بسیاری از مردم عقیده دارند که با اجتناب کردن از محرک های ایجاد کننده، می‌توان از بروز حملات وحشت زدگی پیشگیری کرد. مثلا ممکن است فردی به این نتیجه برسد که اگر ترس از پرواز منجر به حمله پانیک میشود، پس بهتر است با هواپیما سفر نکند. اما این باور به چند دلیل نادرست است.
اول اینکه برخی از حملات وحشت زدگی غیرمنتظره و بدون دلیل محیطی روی می‌دهند. چون این حملات در هر شرایطی ممکن است روی دهند، چیزی برای اجتناب از آنها وجود ندارد.
دوم اینکه، اجتناب از موقعیتی که باعث حمله در شما می شود فقط به صورت موقتی حال شما را بهتر می کند و نه تنها در درمان مشکل تان تاثیری ندارد بلکه باعث تداوم آن هم خواهد شد.
فقط در صورتی می توان از بروز حملات وحشت زدگی جلوگیری کرد که علل ایجاد این حملات که معمولا ناخودآگاه هستند را شناسایی و درمان کرد.
باور غلط 7 : برای درمان قطعی پانیک کار چندانی نمی‌توان کرد.
خوشبختانه روش های متعددی برای کنترل و درمان پانیک وجود دارد. دکتر روانشناس ابتدا سلامت روان یا شرایط پزشکی که منجر به حمله پانیک میشوند را شناسایی و ارزیابی می‌کند. در صورتی که تشخیص دهد مشکل شما ریشه در مسایل پزشکی فیزیولوژیک دارد شما را به پزشک ارجاع می دهد. در غیر اینصورت فرایند درمان را برای شما تعیین می کند. تحقیقات مختلف نشان داده اند که ترکیب دارودرمانی و درمان شناختی رفتاری در کنترل نشانه ها موثر هستند و روان درمانی پویشی می تواند به ریشه کن کردن و درمان این اختلال به شما کمک کند.
