از کجا بفهمم حمله پانیک دارم یا حمله اضطرابی؟

خیلی جاها حمله پانیک و حمله اضطرابی به جای همدیگر استفاده می شوند ولی باید بدانیم که این دو تا یکی نیستند و با وجود اینکه علایم مشترک زیادی دارند، هر کدام علایم مختص خودشان را هم دارند که باعث می شود با هم فرق داشته باشند. حملات پانیک و اضطرابی شدت های مختلف دارند و طول مدت شان هم از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

در حالت کلی، حملات پانیک، شدیدتر از حملات اضطرابی هستند و به صورت ناگهانی بروز می کنند ولی حملات اضطرابی نیاز به محرک و راه انداز دارند. علایم و نشانه های اضطراب با اختلالات دیگری مثل وسواس و تروما هم می تواند ارتباط داشته باشد ولی حملات پانیک فقط در افرادی که اختلال پانیک دارند، بروز می کند.

چطور حمله پانیک را از حمله اضطرابی تشخیص دهیم؟

با اینکه علایم و نشانه های این دو با هم مشابه است ولی در این جا نکاتی را می گوییم که بتوانید این دو تا را از هم تشخیص بدهید.

حملات اضطرابی بدون محرک و راه انداز اتفاق می افتند؛ در حالی که اضطراب واکنش فرد به یک عامل استرس زا یا ترس است که الیته ممکن است اسن عامل استرس زا یا ترس بیرونی و اقعی باشد، یا در ذهن فرد شکل گرفته باشد و صرفا ارزیابی خود فرد از موقعیت باشد.

نشانه های حمله پانیک معمولا شدید و آسیب زننده هستند؛ در حالی که نشانه های اضطراب طی زمان (مثلا چند دقیقه یا ساعت) به تدریج افزایش پیدا می کند.

حملات پانیک معمولا بعد از چند دقیقه فروکش می کند ولی نشانه های اضطراب برای مدت طولانی تری در فرد باقی می مانند.

نشانه ها و علائم این دو نوع حمله چیست؟

برای فهمیدن تفاوت حملات پانیک و حملات اضطراب، بهترین راه مقایسه نشانه های آن هاست.

نشانه های حمله پانیک

• حمله پانیک به صورت ناگهانی رخ می دهد و عامل محرک مشخصی ندارد:
• افزایش ناگهانی و شدید ضربان قلب
• درد در ناحیه قفسه سینه
• احساس سرگیجه یا سبک شدن سر
• احساس ناگهانی سرما یا گرمای شدید در بدن
• حالت تهوع
• لرزش بدن
• بی حسی یا احساس گزگز در اندام ها
• تنگی نفس
• دل درد
• عرق کردن
• احساس خفگی و گرفتگی مجرای تنفس
• بعضی از افرادی که دچار حملات پانیک می شوند ممکن است علائم زیر را هم تجربه کنند:
• احساس از دست دادن کنترل خود
• احساس دیوانه شدن
• ترس ناگهانی و شدید به طوری که انگار دارند می میرند
• احساس جداشدگی از خود و محیط اطراف

نشانه های حمله پانیک در ده دقیقه به اوج خود می رسند و بعد از آن به تدریج کم می شوند. البته ممکن است فردی چند حمله پاتنیک پشت سر هم تجربه کند و اینطور به نظر بیاید که حمله پانیک او خیلی طولانی شده است. بعد از حمله پانیک فرد احساس استرس و فشار می کند یا در طی روز احساس عجیبی در خود دارد.

نشانه های حمله اضطرابی

برخلاف حملات پانیک که ناگهانی می آیند، نشانه های حملات اضطرابی بعد از یک دوره نگرانی شدید بروز می کنند. شدت علائم معمولا کمتر از حملات پانیک است و طی زمان شدیدتر و مشخص تر می شوند.

علایم حملات اضطراب شامل موارد زیر است:

• به راحتی وحشت زده می شوند و از جا می پرند
• درد قفسه سینه
• سرگیجه
• خشکی دهان
• خستگی
• ترس
• زودرنجی و تحریک پذیری
• از دست دادن تمرکز
• درد عضلانی
• بی حسی یا گزگز کردن اندام ها
• تپش قلب سریع
• بی قراری
• تنگی نفس
• اختلالات خواب
• احساس خفگی یا مسدود شدن مجرای تنفسی
• نگرانی و پریشانی

علایم اضطراب به مدت طولانی تری، مثلا چند روز، چند هفته و حتی چند ماه، در فرد قابل مشاهده هستند.

دلیل حملات پانیک و اضطراب چیست؟

حملات پانیک ممکن است غیرمنتظره باشند یا فرد انتظار بروز حمله را در بعضی موقعیت ها داشته باشد. حملات غیرمنتظره هیچ راه انداز و محرک مشخصی ندارند.

حملات اضطرابی و حملات پانیکی که ناگهانی و غیرمنتظره نیستند، ممکن است به دلایل زیر بروز کنند:

• فشار کاری
• فشار اجتماعی
• رانندگی
• کافئین
• ترک مواد مخدر یا الکل
• شرایط مزمن یا درد مزمن
• داروها یا مکمل ها
• فوبیاهای مختلف (تر شدید از اشیا، حیوانات یا موقعیت های خاص)
• خاطرات تروماهای گذشته

در چه شرایطی فرد مستعد حملات پانیک یا اضطرابی است؟

بعضی از عوامل باعث می شوند تا احتمال بروز حمله پانیک بیشتر شود:

• شخصیت مضطرب
• دیگر مشکلات سلامت روان و اختلالات روانی مانند افسردگی، اختلال دوقطبی و اختلالات اضطرابی
• افراد خانواده مبتلا به اختلالات اضطراب و پانیک
• بیماری های پزشکی مزمن مانند اختلال تیروئید، دیابت، یا بیماری های قلبی
• سوء مصرف مواد یا الکل
• استرس و فشار موجود در زندگی شخصی یا کاری
• تجربه تروما در گذشته
• شاهد یک اتفاق ترماتیک و آسیب زا بودن

زنان بیشتر از مردان به حملات پانیک یا اضطراب دچار می شوند.

چه کسی و چگونه تشخیص می دهد من حمله پانیک دارم یا حمله اضطرابی؟

فقط یک دکتر روانشناس یا روانپزشک یا متخصص سلامت روان می تواند حملات پانیک، اختلال پانیک و اختلال اضطراب را تشخیص دهد. مبنای تشخیص براساس علایم و نشانه های مطرح شده در دستنامه تشخیص و درمان اختلالات روانی (DSM-5)  است. برای تشخیص حملات، علاوه بر این دستنامه، روانپزشک یا دکتر روانشناس شرح حال مراجع و شرایطی که وی در آن قرار دارد را نیز مد نظر قرار می دهد. همچنین استفاده از آزمون های ارزیابی و تشخیصی نیز به تشخیص درست تر مشکل کمک می کند. معاینه فیزیکی، آزمایش خون و تست قلب با الکتروکاردیوگرافی نیز برای تشخیص دقیق تر ممکن است نیاز باشند.

وقتی حمله پانیک یا اضطرابی دارم، چکار باید بکنم؟

وقتی حمله پانیک یا اضطرابی دارید، تکنیک های زیر می توانند مفید باشند:

به خودتان یادآوری کنید که در حال تجربه چه چیزی هستید.

نشانه های حمله پانیک یا اضطرابی می توانند بسیار ترسناک باشند. با یادآوری و قبول کردن اینکه در حال تجربه یک حمله هستید و علایم به زودی از بین خواهند رفت، می توانید این ترس را کمتر کنید.

آرام و عمیق تنفس کنید.

تنگی نفس یکی از علایم رایج و هشدار دهنده این حملات است. روی تنفستان تمرکز کنید و سعی کنید دم و باز دم های عمیق، آرام و مداوم داشته باشید. این کار به فروکش کردن علایم کمک می کند.

از تکنیک های ریلکسیشن و آرام سازی استفاده کنید.

روش های ریلکسیسشن مانند آرام سازی پیش رونده عضلانی می تواند احساس پانیک و اضطراب را کاهش دهد. برای یادگیری این تکنیک ها از روانشناس خود کمک بگیرید.

تمرینات ذهن آگاهی انجام دهید.

تمرینات ذهن آگاهی کمک می کند تا در زمان حال بمانید و حال را تجربه کنید. این روش مخصوصا برای افرادی که اضطرابشان ناشی از عوامل استرس زای ذهنی و بالقوه است بسیار مفید است. برای تمرین ذهن آگاهی باید افکار، احساسات و هیجانات خودتان را بدون قضاوت کردن یا واکنش نشان دادن به آنها مشاهده کنید.

درمان های خانگی حملات اضطراب و پانیک

انجمن استرس و اضطراب آمریکا روش های زیر را به عنوان درمان های خانگی برای استرس و اضطراب پیشنهاد داده است:

• مثبت نگر باشید.
• عوامل استرس زا را کم کنید یا مدیریت کنید.
• راه انداز ها و محرک ها را بشناسید.
• الکل و کافئین کمتری بنوشید.
• وعده های غذایی متعادل و سالم بخورید.
• ۸ ساعت خواب شبانه داشته باشید.
• هر روز ورزش کنید.
• هر روز زمانی را برای انجام فعالیت های مورد علاقه تان اختصاص دهید.
• مدیتیشن، یوگا و تنفس آرام و عمیق را یاد بگیرید و تمرین کنید.
• یک شبکه حمایتی برای خودتان داشتته باشید.

درمان های پزشکی

آیا روان درمانی می تواند کمکی به من بکند؟

در جلسات روان درمانی می توانید عوامل محرک و راه اندازها را بشناسید و به این ترتیب آن ها را بهتر مدیریت کنید. همچنین روان درمانی می تواند به پذیرش گذشته و حرکت به سمت آینده به شما کند. یکی از روش های روان درمانی می تواند درمان شناختی رفتاری یا CBT باشد که تاثیر مثبت آن بر روی افراد مبتلا به اختلالات اضطراب و پانیک ثابت شده است.

آیا درمان دارویی مفید است؟

برای افرادی که به دفعات دچار حملات پانیک یا اضطراب شدید می شوند، درمان دارویی می تواند بهترین گزینه برای کاهش علایم باشد. درمان دارویی معمولا به همراه روان درمانی استفاده می شود.  برای کاهش علایم این حملات، از داروهای ضداضطراب، ضدافسردگی و بنزودیازپین ها استفاده می شود.

در سال ۲۰۲۰، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، در مورد اعتیادآور بودن داروهای بنزودیازپینی هشدار داد. به دلیل اعتیادآور بودن این نوع از داروها، قطع مصرف یکباره و ناگهانی آنها می تواند جان بیمار را به خطر بیندازد. همچینی استفاده همزمان این داروها به همراه الکل، مواد مخدر و قرص های روانگردان می تواند باعث مرگ افراد شود. بنابراین بدون نسخه پزشک از این داروها استفاده نکنید و به دستورالعمل مصرف که توسط پزشک به شما داده می شود، دقیق عمل کنید.

خلاصه و جمع بندی

حملات پانیک و اضطرابی با هم فرق دارند ولی برخی از علایمشان مشابه است.

حملات اضطرابی و پانیک معمولا باعث پریشانی فرد می شوند ولی روش های خودیاری می تواند شدت علایم را کم کند. روان درمانی و درمان دارویی نیز در کاهش علایم و تعدا حملات تاثیر بسیار خوبی دارند. هر چه سریعتر از متخصص کمک بگیرید، نتایج بهتری از درمان خواهید گرفت و کیفیت زندگی تان افزایش پیدا خواهد کرد.

در کلینیک پانیک و اضطراب می توانید به سایر مطالب و مقالات مربوط به اختلالات اضطرابی و پانیک دسترسی داشته باشید.