خواص زنجبیل : ۱۱ خاصیت حیرت انگیز اثباب شده

زنجبیل ممکن است به دلیل خواص ضدالتهابی، ضدتهوع و دیگر مزایا، برای سلامتی انسان مفید باشد و می تواند به کاهش وزن، کنترل آرتریت، کاهش علایم قاعدگی و دیگر بیماری ها کمک کند. در این مطلب از دپارتمان تغذیه مجله سلامت دکتر بهشتیان به بررسی خواص زنجبیل می پردازیم.

زنجبیل از یک گیاه گلدار که منشا آن آسیای جنوب شرقی است تهیه می شود. زنجبیل طعم خاصی به غذاهای شیرین و خوشمزه می دهد و فواید زیادی برای سلامتی انسان دارد. این گیاه متعلق به خانواده زنجبیلیان می باشد و ارتباط نزدیکی  با زردچوبه، هل و خولنجان شیرین دارد.

ریزوم (ساقه زیرزمینی) قسمتی از زنجبیل است که معمولا به عنوان ادویه استفاده می شود. اغلب به آن ریشه زنجبیل یا به زبان ساده زنجبیل می گویند.

شما از زنجبیل می توانید به صورت تازه، خشک شده، پودر یا به صورت روغن یا آبمیوه استفاده کنید. زنجبیل در بسیاری از دستور غذاها، غذاهای فراوری شده، درمان های خانگی و لوازم آرایشی وجود دارد.

۱- زنجبیل حاوی گینجرول با خواص پزشکی متعدد است

زنجبیل از زمانهای بسیار دور به اشکال مختلف در طب سنتی و جایگزین استفاده شده است. کمک به هضم غذا، کاهش حالت تهوع، و مقابله با آنفلوآنزا و سرماخوردگی از معدود خواص هایی است که می توان برای استفاده آن ذکر کرد.

عطر و طعم بی نظیر زنجبیل به خاطر وجود روغن های طبیعی است که مهمترین آن، گینجرول است.

گینجرول، مهمترین ترکیب فعال زیستی زنجبیل است و بسیاری از خواص دارویی زنجبیل به خاطر وجود این ماده است.

طبق گفته منابع معتبر تحقیقاتی، گینجرول دارای اثرات آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی قوی میباشد. به عنوان مثال، به کاهش استرس کمک می کند (+).

۲- زنجبیل باعث درمان تهوع و استفراغ می شود.

زنجبیل برای درمان حالت تهوع از جمله تهوع بارداری که به بیماری صبحگاهی مشهور است موثر است.

زنجبیل ممکن است به رفع حالت تهوع و استفراغ افرادی که تحت عمل جراحی بودند کمک کند و همچنین در کاهش حالت تهوع ناشی از شیمی درمانی نیز موثر است.

اگرچه زنجبیل عارضه خاصی ندارد، اما بهتر است در دوران بارداری، قبل از مصرف مقدار زیادی از زنجبیل، با دکتر خود مشورت کنید.

ممکن است زنجبیل در دوران بارداری برای خانم هایی که نزدیک زایمان هستند و قبلا سابقه سقط جنین یا خونریزی داشتند؛ مناسب نباشد. در ضمن برای افرادی که اختلالات لختگی خون دارند مناسب نمی باشد.

۳- زنجبیل به کاهش وزن کمک می کند.

براساس مطالعات انجام شده بر روی انسانها و حیوانات، زنجبیل میتواند برای کاهش وزن موثر باشد.

یکی از تحقیقات معتبر در سال ۲۰۱۹ به این نتیجه رسید که مکمل زنجبیل به طور چشمگیر باعث کاهش وزن و نسبت دورکمر به لگن می گردد (+).

اثرات کاهش وزن زنجبیل شاید به دلیل مکانیسم های خاص مانند قدرت آن در کاهش التهاب باشد.

۴- می تواند به بهبود آرتروز کمک کند.

استئوآرتریت (OA) یک بیماری تخریبی در مفاصل است که باعث درد و  سفتی مفاصل می گردد.

یک مقاله علمی به این نتیجه رسید که زنجبیل می تواند باعث کاهش درد و ناتوانی حرکتی گردد. طبق گفته این مقاله، شرکت کنندگان به میزان ۰.۵ تا ۱ گرم زنجبیل هر روز به مدت ۳ تا ۱۲ هفته مصرف می کردند. بیشتر آنها به بیماری آرتروز زانو مبتلا بودند (+).

با این وجود، دیگر مطالعات، شواهدی از این گونه اثرات زنجبیل ارائه نکرده اند (+).

بسیاری از شرکت کنندگان، درمان را نیمه کاره رها کردند چون طعم زنجبیل را دوست نداشتند یا دچار ناراحتی معده می شدند.

۵- می تواند باعث کاهش قند خون و بهبود عوامل خطرساز بیماریهای قلبی گردد.

برخی مطالعات نشان می دهند که زنجبیل دارای خاصیت ضددیابتی است (+).

یک مطالعه تحقیقی در سال ۲۰۲۲ به این نتیجه رسید که افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ بعد از مصرف مکمل های زنجبیلی دچار افت قند خون ناشتا و هموگلوبین گلیکوزیله می شوند (+).

این مطالعه نتایج ۱۰ کارآزمایی را مورد بررسی قرار داد که شرکت کنندگان آن به مدت ۸-۱۳ هفته روزانه ۳۰۰۰-۱۲۰۰ میلیگرم زنجبیل مصرف می کردند (+).

نتایج حاکی از عدم تاثیر مکمل زنجبیل بر پروفایل لیپید بود.

بعد از ۱۲ هفته، نتایج ذیل به دست آمد:

• قندخون ناشتا ۱۲ درصد کمتر شده بود.
• سطح هموگلوبین A1C (هموگلوبین گلیکوزیله) ۱۰ درصد کمتر شده بود.

۶- می تواند به درمان سوء هاضمه مزمن کمک کند.

زنجبیل می تواند به کنترل سوء هاضمه با تسریع هضم غذا در معده کمک کند.

در یک مطالعه، محققان فهمیدند مصرف زنجبیل و کنگر فرنگی قبل از غذای اصلی در مقایسه با شبه داروها تا حد زیادی علایم سوء هاضمه را در افراد مبتلا به سوء هاضمه عملکردی بهبود می‏بخشد (+).

۷- باعث کاهش دردهای قاعدگی می شود

زنجبیل به تسکین قاعدگی دردناک کمک می کند.

برخی از تحقیقات حاکی از آن است که تاثیر زنجبیل در تسکین دردهای قاعدگی بیشتر از قرص استامینوفن/ کافئین/ ایبوپروفن (نوافن) است (+).

به هر حال، اثبات این موضوع نیازمند مطالعات بیشتر است.

۸- می تواند باعث کاهش سطح کلسترول خون شود.

سطح بالای کلسترول بد (LDL) با افزایش عوامل خطرساز بیماریهای قلبی ارتباط دارد (+).

در بررسی ۲۶ کارآزمایی، محققان فهمیدند مصرف زنجبیل به میزان چشمگیری تری گلیسیرید و کلسترول بد را کاهش میدهد در حالیکه میزان کلسترول خوب (HDL) را افزایش میدهد. حتی دوزهای کمتر از ۱۵۰۰ میلی گرم در روز نیز تاثیرات مثبتی داشتند (+).

به هر حال سخت است که بتوانید مقدار زیادی زنجبیل در رژیم غذایی خود بگنجانید به خصوص اگر شما مزه زنجبیل را دوست نداشته باشید.

۹- می تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان کمک کند.

زنجبیل به دلیل وجود گینجرول و دیگر ترکیبات ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی دارای خواص ضد سرطانی است.

شواهدی وجود دارد که این ترکیبات به کاهش خطرات سرطان معده و روده مانند سرطان روده بزرگ، پانکراس و کبد کمک می کنند. در یک مطالعه، ۲۰ نفر با خطر بالای سرطان روده بزرگ روزانه دو گرم زنجبیل به مدت ۲۸ روز مصرف کردند. در پایان این مطالعه، پوشش روده شرکت کنندگان، تغییرات سرطانی کمتر از حد انتظار را نشان داد (+).

به هر حال، بیشتر مطالعات مربوط به زنجبیل و خطرات سرطان مربوط به انسان ها نبوده اند.

۱۰- به بهبود عملکرد مغز و محافظت در برابر بیماری آلزایمر کمک می کند.

برخی از تحقیقات حاکی از آن است که ۶-گینجرول و ۶-شوگاول – ترکیبات موجود در زنجبیل – میتوانند به پیشگیری از بیماریهای دژنراتیو مانند آلزایمر، پارکینسون و مالتیپل اسکلروز (ام اس) کمک کنند (+).

استرس اکسیداتیو و التهاب مزمن ممکن است عامل اصلی بیماری آلزایمر و زوال شناختی مرتبط با سن باشد.

برخی از تحقیقات مربوط به حیوانات حاکی از آن است که ترکیبات آنتی اکسیدانی و فعال زیستی در زنجبیل میتوانند از واکنش های التهابی در مغز جلوگیری کنند و به پیشگیری از تحلیل ‏شناختی کمک کنند (+).

۱۱- زنجبیل میتواند با عفونت مبارزه کند.

خواص ضد میکروبی زنجبیل برای مقابله با عفونت باکتریایی و قارچی موثر است.

مطالعات آزمایشگاهی به این نتیجه دست یافتند که زنجبیل در موارد زیر می تواند موثر باشد (+):

• استافیلوکوکوس اورئوس (اس اورئوس) عامل بسیاری از بیماری ها میباشد
• اشرشیا کُلی (ای کُلی) عامل عفونت روده ای است
• کاندیدا آلبیکنس (سی. آلبیکنس) باعث عفونت قارچی در دهان، واژن و غیره می شود

به هر حال اثبات این مطلب، نیازمند مطالعات بیشتر است.

زنجبیل را در برنامه غذایی خود قرار دهید.

اگر می خواهید زنجبیل را در رژیم غذایی خود بگنجانید می توانید آن را به غذاها و نوشیدنی ها خود اضافه کنید. در اینجا شما را با چند دستور غذا آشنا خواهیم کرد:

• مرغ زنجبیلی
• مرغ سیری- زنجبیلی همراه با گشنیز و نعنا
• مرغ اسپایسی با زنجبیل و پرتقال
• مرغ لیمویی- زنجبیلی
• چای زنجبیل تازه
• چای ریشه زنجبیل
• لیموناد زنجبیلی

مضرات و عوارض جانبی

مصرف زنجبیل در حد متوسط برای بیشتر افراد عارضه ای ندارد.

در صورتی که زنجبیل به مقدار زیاد مصرف شود می تواند در بعضی از افراد علایم زیر را ایجاد کند:

• درد شکمی
• سوزش معده
• اسهال
• التهاب گلو یا دهان

به نظر می رسد مصرف زنجبیل در دوران بارداری و شیردهی عارضه ای نداشته باشد اما قبل از مصرف با دکتر مشورت کنید.

سوالات متداول

پنج مورد از فواید زنجبیل بر روی سلامتی چیست؟

زنجبیل فواید زیادی دارد. به عنوان مثال آن به کاهش تهوع، کنترل کاهش وزن، کاهش سطح کلسترول خون، محافظت از عملکرد عصبی و کاهش خطرات سرطان کمک میکند.

زنجبیل حاوی چه ویتامینی است؟

یک قاشق چایخوری از زنجبیل خام حاوی ۰.۱ میلی گرم ویتامین C است. در ضمن دارای مقداری اندکی کلسیم، منیزیم و دیگر مواد معدنی نیز میباشد.

 چه کسانی از زنجبیل پرهیز کنند؟

مصرف زنجبیل در حد متوسط برای بیشتر افراد عارضه ای ندارد. در ضمن هیچ گونه شواهدی نشان نداده که استفاده از زنجبیل در دوران بارداری و شیردهی، مضر است، اما بهتر است قبل از همه با دکتر مشورت کنید.

خلاصه و جمع بندی

زنجبیل حاوی مواد مغذی و ترکیبات فعال زیستی است که فواید زیادی برای بدن و مغز دارند. زنجبیل به کنترل تهوع، جلوگیری از عفونت، کاهش خطر سرطان، و … کمک می کند. به هر حال تحقیقات بیشتری برای تایید فواید زنجبیل لازم است.