تری گلیسیرید چیست؟ عوارض و علائم تری گلیسیرید بالا +روش های کاهش

تری گلیسیرید نوعی چربی شایع در بدن است که در کره و سایر چربی های خوراکی هم وجود دارد. کالری اضافه در بدن به تری گلیسیرید تبدیل می شود تا بعداً مورد استفاده قرار بگیرد اما افزایش تری گلیسیرید در بدن خطر برخی مشکلات، نظیر سکته و حملۀ قلبی، را بالا می برد. در این شرایط می توانید با ورزش و تقویت عادت های سالم میزان تری گلیسیرید را به حالت نرمال برگردانید. غذاهای چرب حاوی تری گلیسیرید هستند که در رگ ها رسوب می کند. سطح نرمال تری گلیسیرید در بدن بزرگسالان زیر ۱۵۰ mg/dL است.

در این مقاله از دپارتمان سلامت جسم مجله سلامت دکتر بهشتیان به علت و عوارض افزایش تری گلیسیرید در بدن پرداخته می شود.

تری گلیسیرید چیست؟

تری گلیسیرید نوعی چربی است که در مواد غذایی وجود دارد. اکثر چربی های خوراکی (مثل کره) تری گلیسیرید دارند. کالری مازاد، الکل و قند در بدن به تری گلیسیرید تبدیل می شود. بدن تری گلیسیرید را در سلول های چربی ذخیره و بعداً از آن استفاده می کند.

افزایش تری گلیسیرید خطر بیماری قلب و عروق را بالا می برد که شامل حملۀ قلبی و سکته است. حدود ۲۵% از جمعیت دنیا دچار هایپر تری گلیسیدرمی (hypertriglyceridemia) هستند.

تری گلیسیرید چه فرقی با کلسترول دارد؟

تری گلیسیرید و کلسترول جزو لیپیدها هستند با این تفاوت که تری گلیسیرید چربی است اما کلسترول چربی نیست. کلسترول یک مادۀ شبیه به موم است که توسط کبد تولید می شود. بدن برای تولید دیوارۀ سلول و کمک به سیستم عصبی کلسترول تولید می کند. کلسترول در هضم غذا و تولید هورمون هم نقش دارد.

گردش تری گلیسیرید در خون

کلسترول خالص در خون حل نمی شود. بنابراین، کبد کلسترول را با تری گلیسیرید و پروتئین جفت می کند که به آن لیپوپروتئین می گویند. لیپوپروتئین ترکیب چربی را به قسمت های مختلف بدن می رساند.

انواع لیپوپروتئین (+):

• لیپوپروتئین با چگالی بسیار پایین (VLDL)
• لیپوپروتئین پرچگالی (HDL)
• لیپوپروتئین کم چگالی (LDL)

سطح نرمال تری گلیسیرید

افزایش تری گلیسیرید در بدن بزرگسالان سه درجۀ خفیف، متوسط و شدید دارد:

• خفیف: ۱۹۹-۱۵۰ mg/dL
• متوسط: ۴۹۹-۲۰۰ mg/dL
• شدید: بیشتر از ۵۰۰ mg/dL

سطح نرمال تری گلیسیرید در بدن بزرگسالان زیر ۱۵۰ mg/dL و برای کودکان و نوجوانان ۱۰ تا ۱۹ سال، زیر ۹۰ mg/dL است.

مجموع تری گلیسیرید، HDL و LDL توتال کلسترول را نشان می دهد. افزایش تری گلیسیرید و LDL در کنار کاهش HDL خطر سکته و حملۀ قلبی را بالا می برد.

علائم افزایش تری گلیسیرید

درست همانطور که افزایش کلسترول بی سروصدا و بدون علامت رخ می دهد، بالا رفتن سطح تری گلیسیرید هم علامت ندارد. به همین دلیل، لازم است مرتب آزمایش چربی خون دهید و سطح کلسترول را چک کنید. بهتر است هشت الی دوازده ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید تا نتیجه دقیق تر شود.

عوارض

افزایش تری گلیسیرید خطر پانکراتیت را بالا می برد که همان التهاب شدید و دردناک پانکراس یا لوزالمعده است و جان بیمار را به خطر می اندازد.

با افزایش میزان تری گلیسیرید، خطر بیماری قلب و عروق بالا می رود. از جمله:

• بیماری سرخرگ کاروتید
• بیماری سرخرگ کرونری (CAD) و حملۀ قلبی
• سندرم متابولیک (ترکیب فشار خون، دیابت و چاقی)
• بیماری سرخرگ محیطی (PAD)
• سکته

علت

از جمله دلایل افزایش تری گلیسیرید می توان به موارد زیر اشاره کرد (+):

• زیاده روی در مصرف الکل
• عدم کنترل دیابت
• رژیم غذایی سرشار از شکر، چربی اشباع شده و کربوهیدرات ساده
• بیماری کبد
• بیماری کلیه
• مصرف برخی داروها مثل دیورتیک (ادرارآور)، داروهای هورمونی، کورتیکواستروئید، بتا بلاکرها و بعضی داروهای HIV
• اضافه وزن (BMI بالای ۲۵)
• بیماری های التهابی مثل آرتریت روماتوئید (rheumatoid arthritis) یا رماتیسم مفصلی
• سیگار
• بیماری تیروئید
• عدم تحرک و فعالیت بدنی

ریسک فاکتورها

عوامل زیر با خطر افزایش تری گلیسیرید در بدن همراه است:

• سابقۀ خانوادگی افزایش کلسترول یا تری گلیسیرید
• یائسگی
• بارداری
• HIV
• اختلال متابولیسم لیپید که ارثی است
• کسانی که از تبار جنوب آسیا هستند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

آزمایش چربی خون

خطر افزایش تری گلیسیرید با افزایش سن بیشتر می شود. بنابراین، پزشک پیشنهاد می کند تا فاصلۀ تکرار آزمایش را بیشتر کنید.

بزرگسالان در دهۀ ۲۰، ۳۰ و ۴۰ هر چهار الی شش سال یک بار آزمایش می دهند. عواملی نظیر دیابت، سابقۀ خانوادگی افزایش کلسترول یا سایر بیماری های قلبی باعث می شود تعداد دفعات تکرار آزمایش بیشتر شود.

آقایان از ۴۵ سالگی به بعد، هر سال باید آزمایش چربی خون بدهند.

آزمایش سالانه در خانم ها از ۵۵ سالگی به بعد شروع می شود.

کسانی که دچار بیماری قلب و عروق هستند یا برای کاهش کلسترول یا تری گلیسیرید دارو مصرف می کنند، مرتب تحت نظر پزشک یا متخصص قلب قرار دارند.

آزمایش تری گلیسیرید در کودکان

معمولاً اولین آزمایش چربی خون در ۹ الی ۱۱ سالگی انجام می شود. آزمایش دوم مربوط به ۱۷ الی ۲۱ سالگی است. در صورت سابقۀ خانوادگی افزایش کلسترول، حملۀ قلبی یا سکته، کودک از دو سالگی آزمایش چربی خون می دهد.

روش های پیشگیری یا کاهش تری گلیسیرید

تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی به کاهش تری گلیسیرید کمک می کند. برای متعادل نگه داشتن سطح کلسترول و تری گلیسیرید، به نکات زیر توجه کنید:

• حداقل روزی نیم ساعت فعالیت بدنی داشته باشید.
• رژیم غذایی سالم را دنبال کنید و از چربی های ناسالم و کربوهیدرات ساده بپرهیزید و مصرف فیبر را بالا ببرید.
• فشار و قند خون را کنترل کنید.
• مصرف الکل را کاهش دهید.
• به اندازۀ کافی بخوابید.
• در صورت نیاز، وزنتان را پایین بیاورید و متعادل نگه دارید.
• استرس را کنترل کنید.
• مصرف محصولات حاوی تنباکو را کنار بگذارید.

روش درمان

اگر خطر سکته، حملۀ قلبی یا سایر مشکلات بالا باشد، باید برای کاهش تری گلیسیرید دارو مصرف کنید. استاتین (statin) از جمله داروهای کاهش کلسترول است که برای متعادل نگه داشتن سطح تری گلیسیرید هم مورد استفاده قرار می گیرد.

کلام آخر

افزایش تری گلیسیرید خطر بیماری قلبی و پانکراتیت را بالا می برد. زیاده روی در مصرف کالری باعث افزایش تری گلیسیرید می شود. خبر خوب اینکه شما می توانید با تغییر سبک زندگی و در صورت نیاز، با مصرف دارو، میزان تری گلیسیرید را کاهش دهید.