قرص ونلافاکسین چیست و چه کاربردها و عوارضی دارد؟
قرص ونلافاکسین برای درمان افسردگی و نیز برای درمان اختلال اضطراب فراگیر (GAD)، اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال پانیک نیز استفاده می شود. در این مطلب از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان شما را با قرص ونلافاکسین ، کاربردها و عوارض جانبی آن آشنا خواهیم کرد.
چرا این دارو تجویز می شود؟
همانطور که گفته شد ونلافاکسین برای درمان افسردگی ، اختلال اضطراب فراگیر اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال پانیکاستفاده می شود. ونلافاکسین به دسته ای از داروها تحت عنوان مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین (SNRIs) تعلق دارد. این ماده با افزایش میزان سروتونین و نوراپی نفرین در مغز (مواد طبیعی در مغز که به حفظ تعادل ذهنی کمک می کند) ایفای نقش می کند.
ونلافاکسین همچنین گاهی اوقات برای درمان گرگرفتگی (گرگرفتگی، احساس شدید ناگهانی گرما و تعریق) در زنانی که دچار یائسگی شده اند یا درحال مصرف دارو برای درمان سرطان سینه هستند، استفاده می شود.
نحوه مصرف دارو
ونلافاکسین به صورت قرص یا کپسول آهسته رهش برای مصرف خوراکی عرضه می شود. قرص معمولا دو یا سه بار در روز همراه با غذا مصرف می شود. کپسول آهسته رهش معمولاً یک بار در روز صبح یا عصر همراه با غذا مصرف می شود.
کپسول را به طور کامل ببلعید. از خرد کردن، جویدن یا حل کردن آن اجتناب کنید. اگر نمی توانید کپسول را قورت دهید، می توانید آنرا به دقت باز کنید و کل محتویات کپسول را روی یک قاشق سس سیب بپاشید. ترکیب را بلافاصله پس از تهیه (بدون جویدن) قورت دهید و سپس یک لیوان آب بنوشید تا از بلعیدن تمام دارو مطمئن شوید.
احتمالاً روانپزشک تان درمان را با دوز کم ونلافاکسین شروع می کند و با توجه به میزان دوز مصرفی تان به تدریج آنرا افزایش می دهد. احساس خود پس از مصرف دارو را با روانپزشک تان درمیان بگذارید تا بتواند دوز مصرفی دارو را به درستی تعیین کند.
ونلافاکسین افسردگی را کنترل می کند اما آنرا درمان نمی کند. ممکن است چند هفته یا بیشتر طول بکشد تا متوجه اثرات کامل دارو شوید. حتی اگر احساس خوبی دارید مصرف ونلافاکسین را ادامه دهید و بدون مشورت با روانپزشک، مصرف دارو را قطع نکنید. اگر مصرف دارو را به طور ناگهانی متوقف کنید، ممکن است متوجه علائم ترک دارو شوید، این علائم عبارتند از:
- بیقراری
- اضطراب
- خستگی
- گیجی
- تغییرات خلق و خو
- سردرد
- سرگیجه
- کج خلقی
- هیجان زیاد یا غیر طبیعی
- بی خوابی خواب یا خواب زیاد
- کابوس شبانه
- حالت تهوع
- استفراغ
- از دست دادن اشتها
- اسهال
- خشکی دهان
- تعریق
- لرزش غیرقابل کنترل بخشی از بدن
- زنگ زدن گوش
- تاری دید
- تشنج یا سوزش
- مور مور شدن
- بی حسی یا احساساتی شبیه برق زدگی در قسمتی از بدن
هشدار درباره مصرف ونلافاکسین
درصد کمی از افراد در زمان مصرف ونلافاکسین علایم زیر را تجربه می کنند. درصورت مشاهده هر یک از علائم زیر، خودتان، خانواده یا مراقب تان باید با روانپزشک تان تماس بگیرد:
- افسردگی
- افکار خودکشی، یا برنامه ریزی یا تلاش برای انجام آن
- نگرانی شدید
- پریشانی
- حملات پانیک
- اختلال خواب یا خواب زیاد
- رفتار خشونت آمیز
- کج خلقی
- انجام اعمال بدون فکر
- بی قراری شدید
- هیجان غیرعادی
اقدامات قبل از مصرف ونلافاکسین
اگر به ونلافاکسین یا سایر ترکیبات موجود در قرص ونلافاکسین یا کپسول های آهسته رهش حساسیت دارید، به روانپزشک خود اطلاع دهید و درمورد ترکیبات تشکیل دهنده دارو نیز سوال کنید.
اگر از مهارکننده های مونوآمین اکسیداز (MAO) مانند ایزوکاربوکسازید، لینزولید، متیلن بلو، فنلزین، سلژیلین، و ترانیل سیپرومین استفاده می کنید، یا اگر مصرف یکی از این داروها را در ۱۴ روز گذشته متوقف کرده اید حتما به روانپزشک خود اطلاع دهید. احتمالاً روانپزشک تان مصرف ونلافاکسین را تجویز نخواهد کرد.
درصورت قطع مصرف ونلافاکسین، روانپزشک به شما توصیه می کند که قبل از شروع مصرف یک مهارکننده MAO تا ۷ روز صبر کنید. درصورت مصرف سایر داروهای تجویزی و بدون نسخه و هر یک از موارد زیر به روانپزشک خود اطلاع دهید:
- آمفتامین هایی مانند آمفتامین، دکستروآمفتامین و متامفتامین
- داروهای ضد انعقادی(رقیق کننده خون) مانند وارفارین (کومادین، جانتوون)
- آسپرین و سایر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
- بوسپیرون
- سایمتیدین (تاگامت)
- کلوزاپین (کلوزاریل)
- دیورتیک ها (قرص های آب)
- فنتانیل
- هالوپریدول
- ایندیناویر
- کتوکونازول
- لیتیوم
- داروهای میگرن مانند آلموتریپتان، التریپتان، فرواتریپتان، ناراتریپتان، ریزاتریپتان، سوماتریپتان و زولمیتریپتان
- متوپرولول (کاپسپارگو اسپرینکل، لوپرسور، توپرول)
- میرتازاپین (رمرون)
- آرام بخش ها
- مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند سیتالوپرام، اسیتالوپرام، فلوکستین، فلووکسامین، پاروکستین و سرترالین
- سایر SNRI ها مانند دولوکستین
- قرص های خواب آور
- ترامادول
آرام بخش ها و داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مانند آمی تریپتیلین، آموکساپین، کلومیپرامین، دزیپرامین، دوکسپین، ایمیپرامین، نورتریپتیلین، پروتریپتیلین و تریمی پرامین. روانپزشک ممکن است نیاز به تغییر دوز داروهایتان داشته باشد یا از نظر عوارض جانبی به دقت تحت نظرتان داشته باشد.
- اگر سابقه مصرف داروهای غیرقانونی یا استفاده بیش از حد از داروهای تجویزی داشته اید، به روانپزشک خود اطلاع دهید. همچنین اگر اخیراً دچار حمله قلبی شده اید و سابقه فشار خون بالا، تشنج کلسترول خون بالا، گلوکوم (افزایش فشار در چشم که ممکن است باعث از دست دادن بینایی شود) بیماری قلبی، کلیه، کبد یا بیماری تیروئید دارید حتما به روانپزشک خود اطلاع دهید.
- اگر باردار هستید، به خصوص اگر در چند ماه آخر بارداری هستید، یا قصد بارداری دارید یا در دوره شیردهی هستید، به روانپزشک خود اطلاع دهید. اگر در حین مصرف ونلافاکسین باردار شدید، با روانپزشک خود تماس بگیرید. اگر ونلافاکسین در ماه های آخر بارداری مصرف شود، ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در نوزادان پس از زایمان شود.
- اگر قصد جراحی خصوصا جراحی دندان دارید، به دندانپزشک بگویید که ونلافاکسین مصرف می کنید.
- توجه داشته باشید که مصرف الکل می تواند به خواب آلودگی ناشی از این دارو بیافزاید.
- توجه داشته باشید که ونلافاکسین ممکن است باعث افزایش فشار خون شود. قبل از شروع درمان و به طور منظم در طول مصرف دارو فشار خون خود را چک کنید.
- توجه داشته باشید که ونلافاکسین ممکن است موجب بروزگلوکوم زاویه بسته یا آب سیاه شود. قبل از شروع مصرف این دارو به یک چشم پزشک برای معاینه چشم هایتان مراجعه کنید. اگر حالت تهوع، چشم درد، تغییرات در بینایی مانند دیدن حلقه های رنگی در اطراف چراغ ها، و تورم یا قرمزی در داخل یا اطراف چشم دارید، فوراً با روانپزشک خود تماس بگیرید یا تحت درمان اورژانسی قرار بگیرید.
اگر یک نوبت مصرف دارو را فراموش کردم چکار کنم؟
اگر مصرف یک نوبت دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید، مگر اینکه تقریباً زمان مصرف نوبت بعدی فرا رسیده باشد. در این صورت، مصرف دوز فراموش شده را نادیده بگیرید و نوبت بعدی را در زمان معمول خود مصرف کنید. برای جبران نوبت فراموش شده هرگز ۲ دوز را باهم مصرف نکنید. اگر از کپسول های آهسته رهش استفاده می کنید، بیش از یک دوز در روز مصرف نکنید.
عوارض جانبی ونلافاکسین
ونلافاکسین ممکن است موجب بروز عوارض جانبی در بیمار شود. درصورت مشاهده هریک از علائم زیر با روانپزشک خود تماس بگیرید:
- خواب آلودگی
- ضعف یا خستگی
- سرگیجه
- سردرد
- کابوس شبانه
- حالت تهوع
- استفراغ
- دل درد
- یبوست
- اسهال
- گاز معده
- سوزش سردل
- خشکی دهان
- تغییر حس چشایی
- کاهش اشتها
- کاهش وزن
- لرزش غیرقابل کنترل قسمتی از بدن
- درد، سوزش، بی حسی یا گزگز قسمتی از بدن
- خمیازه بیش از حد
- تعریق زیاد
- برافروختگی یا گرگرفتگی
- تکرر ادرار
- مشکل در ادرار کردن
- گلودرد، تب یا سایر علائم عفونت
- صدای زنگ در گوش
- مشکلات جنسی در مردان؛ کاهش میل جنسی، ناتوانی در نعوظ یا حفظ نعوظ، تاخیر در انزال یا عدم انزال
- مشکلات جنسی در زنان؛ کاهش میل جنسی، تاخیر در ارگاسم یا ناتوانی در رسیدن به ارگاسم
- بزرگ شدن مردمک ها (دایره های سیاه در وسط چشم)
برخی از عوارض جانبی می تواند جدی باشد. اگر هر یک از علائم زیر یا موارد ذکر شده در بخش هشدارهای مهم را تجربه کردید، فوراً با روانپزشک خود تماس بگیرید (البته درصد بسیار کمی از افراد عوارض جانبی زیر را تجربه می کنند):
- بثورات پوستی
- کهیر
- خارش
- اختلال در تنفس یا بلع
- درد قفسه سینه
- ضربان قلب تند، کوبنده یا نامنظم
- تشنج
- کبودی یا خونریزی غیر معمول
- لکه های کوچک بنفش روی پوست
- تب، تعریق، گیجی، ضربان قلب تند یا نامنظم، سفتی شدید یا انقباض ماهیچه ها، حالت تهوع، استفراغ، یا اسهال
- از دست دادن تعادل
- توهم (دیدن چیزها یا شنیدن صداهایی که وجود ندارند)
- کما (از دست دادن هوشیاری برای مدتی)
ونلافاکسین ممکن است باعث کاهش رشد و وزن گیری در کودکان شود. اگر کودک تان ونلافاکسین مصرف می کند، پزشک متخصص رشد کودک را به دقت زیر نظر خواهد گرفت. در مورد خطرات تجویز ونلافاکسین برای کودک تان با پزشک متخصص کودکان صحبت کنید.
ونلافاکسین ممکن است عوارض جانبی دیگری نیز ایجاد کند. اگر در حین مصرف این دارو با مشکل غیرعادی مواجه شدید با روانپزشک خود تماس بگیرید.
مصرف بیش از حد دارو
در صورت مصرف بیش از حد دارو با اورژانس تماس بگیرید. علائم مصرف بیش از حد دارو ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سرگیجه
- حالت تهوع
- استفراغ
- سوزش، گزگز، یا بی حسی دست و پاها
- بزرگ شدن مردمک ها(سیاهی وسط چشم ها)
- درد عضلانی
- خواب آلودگی
- تشنج
- ضربان قلب تند، آهسته یا نامنظم
- کما (از دست دادن هوشیاری برای مدتی)
سوالات متداول
۱. قرص ونلافاکسین برای چه شرایطی استفاده میشود؟
برای درمان افسردگی، اضطراب و اختلال پانیک استفاده میشود.
۲. ونلافاکسین چگونه عمل میکند؟
با افزایش سطح سروتونین و نوراپینفرین در مغز که به بهبود خلق و خو کمک میکند.
۳. عوارض جانبی شایع ونلافاکسین چیست؟
ممکن است شامل تهوع، خوابآلودگی، و خشکی دهان باشد.
۴. آیا ونلافاکسین با داروهای دیگر تداخل دارد؟
بله، باید با پزشک در مورد تمام داروهای مصرفی مشورت شود.
۵. چگونه باید این دارو را مصرف کرد؟
طبق دستور پزشک و معمولاً یک یا دو بار در روز.
۶. آیا قطع ناگهانی ونلافاکسین خطرناک است؟
بله، باید به تدریج و تحت نظر پزشک قطع شود تا از علائم
