تفاوت میان اختلال پانیک و PTSD (اختلال استرس پس از سانحه)

برخی از افراد بعد از تجربه اتفاقات بسیار ناگوار که با ترس شدید و تهدید جانی یا حتی خطر مرگ همراه باشد؛ مستعد ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD می‌شوند. اتفاقاتی مثل آزار جنسی، زلزله، تصادف شدید رانندگی و …. در ادامه این مطلب از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان به علائم ، تفاوت ها و مقایسه ی هر کدام از حملات پانیک با PTSD می پردازیم.

گاهی هم ممکن است فرد با مشاهده چنین اتفاقی برای فرد دیگر دچار PTSD شود. مثلا شاهد یک تصادف خیلی شدید باشد. به خصوص اگر این اتفاق بد برای یکی از نزدیکان رخ دهد.

در این مطلب درباره تفاوت های پانیک و اختلال استرس پس از سانحه صحبت می کنیم.

تفاوت های پانیک و  PTSD

افراد مبتلا به PTSD غالباً با مشکلات دیگری مثل اختلالات اضطرابی، افسردگی و سوء مصرف مواد هم دست و پنجه نرم می‌کنند. اما معمولا این افراد کمتر به اختلال پانیک مبتلا می شوند.

تفاوت میان اختلال پانیک و PTSD با نشانه های زیر قابل تعیین است.

اختلال پانیک	PTSD
·      لرزش، تنگی نفس و دشواری در تنفس ·      حملات ناگهانی و خود به خود ·      اجتناب از محرکهای حمله پانیک ·      می‌تواند منجر به آگورافوبیا (ترس از فضاهای باز) شود.	·      افکار مزاحم و کابوس‌های شبانه ·      برانگیختگی بیش از حد و مشکل در تمرکز ·      با مرور حادثه آسیب زا دچار حملات پانیک می‌شود. ·      اجتناب از عوامل منجر به یادآوری سانحه

علایم

افراد مبتلا به اختلال پانیک، علایم جسمی بسیاری را در رابطه با حملات پانیک تجربه می‌کنند که می تواند شامل لرزش، تعریق، مشکل در تنفس و درد قفسه سینه، ترس از دست دادن کنترل خود، ترس از دیوانه شدن و حمله قلبی باشد.

حملات پانیک می‌توانند بارها و بدون هشدار قبلی اتفاق بیافتد و فرد با ترس پیش بینی حمله بعدی به زندگی ادامه دهد.

علایم PTSD به سه طبقه تقسیم می‌شوند: تجربه مجدد سانحه به طور ناگهانی، رفتارهای اجتنابی و افزایش برانگیختگی.

علایم مربوط به تجربه مجدد سانحه شامل افکار مزاحم، کابوس‌ها و تجدید خاطره سانحه هستند. رفتارهای اجتنابی هم شامل کنترل تمامی عوامل یادآوری کننده سانحه شامل افکار، مکان‌ها و خاطرات مرتبط با آن هستند. علایم برانگیختگی بیش از حد هم شامل یکه خوردن، فقدان تمرکز و تحرک پذیری مکرر است.

حملات پانیک

فرد برای گرفتن تشخیص اختلال پانیک باید به طور مداوم و خود به خودی حملات پانیک را تجربه کند (یعنی حملات بدون راه انداز داشته باشد در صورتی که در اختلال PTSD  معمولا نشانه های مربوط به آن اتفاق اصلی باعث راه اندازی حمله اضطرابی می شود). حملات پانیک با احساس ترس شدید، بدون وجود نشانه خطر واقعی همراه هستند. این حملات معمولاً با علایم جسمانی مثل سرگیجه، حالت تهوع و لرزش همراه هستند.

فرد مبتلا به PTSD هم علایم جسمانی حملات پانیک مثل تپش قلب، تنگی نفس و گرگرفتگی را تجربه می‌کند. با این حال این حملات در صورت تجربه مجدد سانحه در قالب رویاها، افکار و مرور خاطرات به وجود می‌آیند.

علایم برانگیختگی بیش از حد در PTSD مثل ترس شدید بعد از شنیدن صدای بلند هم می‌تواند موجب ایجاد حملات پانیک شود.

رفتارهای اجتنابی

داشتن حمله پانیک، تجربه وحشتناکی است. غالباً افراد مبتلا به پانیک تنها از فکر کردن به وقوع حمله بعدی هم وحشت می‌کنند. این وحشت از حملات آتی آنقدر قدرتمند است که باعث ایجاد آگورافوبیا می‌شود. یعنی فرد به خاطر ترس از حمله مجدد در بسیاری از مکان ها حضور پیدا نمی کند و زندگی اش محدود می شود.

فرد مبتلا به پانیک از حضور در مکانهایی که احتمال وقوع حمله در آنها وجود دارد، اجتناب خواهد کرد تا منطقه امنی را برای خودش بسازد. آنها در این منطقه با جاهای خاصی سر و کار دارند که حس ابتلا به حمله را به آنها نمی‌دهد.

افراد مبتلا به PTSD هم رفتارهای اجتنابی زیادی دارند. آن‌ها غالباً از مکانها، فعالیت‌ها، افکار، گفتگوها، افراد و سایر محرک‌هایی که رویداد آسیب زا را به آنها یادآوری می‌کند؛ اجتناب می‌کنند. حتی شاید این افراد در مورد خاطره سانحه هم دچار فراموشی شوند. همچنین فرد مبتلا به PTSD از سایر افراد هم فاصله گرفته؛ فعالیت‌هایش را محدود نموده؛ ابراز کامل احساساتش برایش دشوار شده و حتی امید به آینده را از دست می‌دهد.

درمان

خوشبختانه گزینه‌های درمانی زیادی برای اختلال پانیک وجود دارد که شامل دارو درمانی و رواندرمانی هستند. این درمانها برای درمان PTSD هم مناسب هستند. داروهایی هم برای کاهش علایم وجود دارند.

دارو درمانی

بازدارنده‌های انتخابی باز جذب سروتونین (SSRI ها) طبقه‌ای از داروهای ضد افسردگی رایج برای کاهش اضطراب، شدت حملات پانیک و برانگیختگی بیش از حد هستند. بنزودیازپین ها هم نوعی داروی ضد اضطراب با اثر آرام بخشی هستند. در مطلب دارو درمانی پانیک مفصل تر درباره این موارد توضیح داده شده است.

رواندرمانی

درمان شناختی رفتاری (CBT) نوع رایج از رواندرمانی برای کمک به کاهش علایم اختلال پانیک و PTSD است. برای مثال، حساسیت زدایی منظم، تکنیک CBT برای مواجهه تدریجی با موقعیت‌های اضطراب آور با راهنمایی درمانگر است. فرد در این روش، مدیریت ترسش را از طریق تکنیک‌های آرام سازی یاد می‌گیرد.

با تمرین مداوم مواجهه تدریجی و آرامسازی در طول درمان، در نهایت محرک خاصی که باعث اضطراب می‌شد؛ دیگر باعث عصبانیت و ترس شدید در فرد نخواهد شد.

خلاصه و جمع بندی

اختلال پانیک و PTSD دارای علایم شدیدی هستند که با درمان مناسب قابل کاهش هستند. دریافت درمان در آغاز این دو اختلال کمک زیادی به کاهش عود بیماری خواهد کرد. برای مثال با درمان علایم برانگیختگی بیش از حد در PTSD از ایجاد حملات پانیک، پیشگیری خواهد شد. بعلاوه در صورت دریافت کمک در آغاز اختلال پانیک و حملاتش، فرصت ایجاد آگورافوبیا هم کاهش می‌یابد.