تاثیر شبکه های اجتماعی بر افسردگی

بیش از ۴ میلیارد نفر در سراسر دنیا از شبکه های اجتماعی مثل اینستاگرام، توئیتر، و فیسبوک استفاده می کنند. این میزان از استفاده متخصصان سلامت روان را نیز به این ترغیب کرده است که بررسی کنند که آیا محبوبیت بسیار زیاد این شبکه های اجتماعی در افسردگی افراد نقشی دارد یا خیر؟در ادامه این مطلب از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان به تعریف افسردگی و نقش پررنگ شبکه های اجتماعی بر آن می پردازیم.

پژوهش ها نشان داده است که افرادی که زمان استفاده از شبکه های اجتماعی را محدود می کنند نسبت به افرادی که محددویتی برای استفاده از این شبکه ها ندارند، شادتر هستند. همچنین تحقیقات نشان داده است که شبکه های اجتماعی می توانند احساسات منفی زیادی در افراد ایجاد کنند که می تواند باعث افسردگی شود و یا باعث شدت افسردگی فرد شود.

افسردگی چیست؟

افسردگی بالینی یا اختلال افسردگی اساسی یک اختلال خلقی است که نشانه اصلی آن احساس غم و از دست دادن علاقه به فعالیت هایی است که فرد قبلا از آنها لذت می برده است. افسردگی می تواند کم یا شدید باشد و باعث شود فرد نتواند به خوبی تمرکز کند، در خوابش اختلال ایجاد کند یا باعث تغییر در اشتهای فرد شود. همچنین افسردگی بر روی تصمیم گیری های فرد و انجام دادن کارهای روزانه و روتین او تاثیر می گذارد.

ممکن است فرد افسرده دچار افکار مرگ و خودکشی باشد و حتی برای آن اقدام کند، احساس بی ارزشی کند، اضطراب زیادی ترجمه کند و حتی دچار نشانه های جسمی مانند سردرد یا خستگی باشد. روان درمانی به همراه دارودرمانی و هیپنوتیزم می تواند به درمان افسردگی کمک کند. محدود کردن زمان استفاده از شبکه های اجتماعی و ایجاد ارتباطات واقعی در دنیای واقعی به جای دنیای مجازی، می تواند به بهبود سلامت روان کمک کند.

حقایقی درباره شبکه های اجتماعی و افسردگی

• بیش از نیمی از جمعیت جهان از شبکه های اجتماعی استفاده می کنند که نشان از محبوبیت بالای این شبکه ها دارد. در واقع شبکه های اجتماعی هیچ وقت تا این حد محبوب نبوده اند. افرادی که از این شبکه ها استفاده می کنند، در معرض اخبار و اطلاعات انبوهی قرار می گیرند که بیشتر آنها منفی هستند.
• براساس نتایج مطالعه ای که در سال ۲۰۱۸ منتشر شد، افرادی که صفحه فیسبوکشان را شبها دیروقت چک می کنند، به احتمال بیشتری احساس افسردگی و غمگینی دارند.
• در مطالعه دیگری که در سال ۲۰۱۸ انجام شد مشخص شد که هر چقدر افراد زمان کمتری در شبکه های اجتماعی می گذرانند، نشانه های افسردگی در آنها کمتر است و کمتر احساس تنهایی می کنند.
• همچنین در سال ۲۰۱۵ در پژوهشی که انجام شد، نتایج نشان داد که کاربران فیسبوک که در زمان استفاده از اشبکه های اجتماعی احساس حسادت می کنند، با احتمال بیشتری دچار افسردگی می شوند.

آیا شبکه های اجتماعی باعث افسردگی می شوند؟

برخی از مطالعاتی که درباره شبکه های اجتماعی و سلامت روان انجام شده است نشان داده اند که بین شبکه های اجتماعی و افسردگی ارتباط وجود دارد. برخی از مطالعات پا را فراتر گذاشته اند و می گویند که شبکه های اجتماعی باعث افسردگی می شوند.

پژوهش ها نشان داده است که هر چه افراد وقت کمتری در شبکه های اجتماعی می گذرانند، کمتر احساس افسردگی و تنهایی می کنند.

 

این نتایج به این معنی است که رابطه مستقیمی بین استفاده کمتر از شبکه های اجتماعی و سلامت روانی افراد وجود دارد. به گفته محققان، رابطه علت و معلولی بین افسردگی و استفاده از شبکه های اجتماعی وجود دارد.

در یک پژوهش ۱۴۳ دانشجوی دانشگاه پنسیلوانیا شرکت کردند. این دانشجویان به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول تا سه هفته بدون هیچ محدودیت زمانی از شبکه های اجتماعی استفاده کردند ولی گروه دوم فقط مجاز بود که در طی روز نیم ساعت به این کار اختصاص دهند. نتایج نشان داد که گروهی که محدودیت زمانی برای استفاده از شبکه های اجتماعی داشتند، افسردگی و احساس تنهایی کمتری داشتند. همچنین این گروه اضطراب کمتری تجربه کردند.

هرچه شبکه های اجتماعی کمتر، اضطراب نیز کمتر!

در این مطالعه دقیقا مشخص نبود که چرا افرادی که فقط نیم ساعت در روز از شبکه های اجتماعی استفاده کردند، افسردگی کمتری تجربه کردند ولی به عقیده پژوهشگران، یکی از دلایل این می تواند باشد که این گروه کمتر در معرض اطلاعات و محتوایی قرار گرفتند که باعث می شود آنها حس بدی نسبت به خودشان داشته باشند. در واقع این گروه کمتر در معرض محتوایی مثل سفر خارج از کشور دوستشان، یا قبولی دوستی دیگر در دانشگاه یا دیدن یک خانواده شاد و بی نقص و کامل قرار می گیرند.

وقتی فرد به مدت طولانی در معرض عکس ها و پست هایی قرار می گیرد که زندگی دیگران را به ظاهر بی نقص و کامل نشان می دهد، باعث می شود فرد همواره احساس عقب ماندن داشته باشد و نداشته های زندگی اش بیشتر به چشمش بیاید.

همچنین شبکه های اجتماعی احساس فومو یا ترس از دست دادن فرصت (FOMO=Fear of Missing Out) را به فرد القا می کند. فومو به معنی «ترسی فراگیر از اینکه دیگران ممکن است تجربه‌های پرارزشی داشته باشند که فرد از آن‌ها غایب است» است. برای مثال اگر فرد به جشن تولد دوستش دعوت شده باشد و به دلیلی نتوانسته در آن شرکت کند یا دوستش او را به مهمانی تولدش دعوت نکرده باشد، ممکن است اسن احساس را داشته باشد که از قافله عقب مانده، یا ارزش خود را پیش دوستانش زیر سوال ببرد.

در نتیجه می توان گفت که محدود کردن زمان استفاده از شبکه های اجتماعی به این معنی است که فرد کمتر در معرض محتواهایی قرار می گیرد که باعث می شود فرد خود ش را با دیگران مقایسه کند و احساس بدی نسبت به خودش داشته باشد و نشانه های افسردگی در او پیدا شود.

چرا بچه ها و نوجوانان بیشتر در معرض خطر هستند؟

قبل از اینکه شبکه های اجتماعی و اینترنت اینقدر فراگیر شود، بچه ها فقط از زورگویی در مدرسه می ترسیدند. اما شبکه های اجتماعی باعث شده است تا افراد زورگو به شکل دیگری قربانیانشان را آزار دهند.

افراد می توانند فقط با یک کلیک، ویدئویی را که در آن یک نفر مورد تمسخر و آزار قرار می گیرد، کتک می خورد یا تحقیر می شود در شبکه های اجتماعی پخش کنند. یا اینکه به صفحه یک نفر حمله می کنندو کامنت های منفی می گذارند یا اینکه اطلاعات نادرست درباره یک نفر در این شبکه ها پخش می کنند. در بسیاری از موارد دیده شده است که فردی که در معرض این حملات قرار گرفته اقدام به خودکشی نیز کرده است.

بسیاری از بچه ها می ترسند که اگر به خانواده یا مدرسه اطلاع دهند،این زورگویی ها و حملات بیشتر شود. این باعث می شود که فرد احساس تنهایی کند و منزوی شود و آسیب پذیرتر شود.

اخبار بد و تاثیر آن بر میزان افسردگی افراد

امروزه از هر ۵ نفر، یک نفر اخبار دنیا را از طریق شبکه های اجتماعی دنبال می کند. افرادی که به مدت طولانی از شبکه های اجتماعی استفاده می کنند، در معرض اخبار بیشتری قرار می گیرند. بیشتر سرخط خبرها در مورد بلایای طبیعی، حملات تروریستی، دعواهای سیاسی، مرگ افراد مشهور و هزاران خبر منفی دیگر است.

 

قبل از رواج اینترنت و محبوبیت شبکه های اجتماعی، افراد به صورت محدودتری در معرض اخبار بد قرار می گرفتند و اخبار معمولا در ساعات مشخصی از تلویزیون و اخبار پخش می شود. ولی امروزه افراد در هر ساعت از روز و به میزان بسیار زیادی در معرض اخباری قرار می گیرند که حتی شاید کوچکترین ارتباطی به آنها و زندگیشان نداشته باشد.

 

در پژوهشی که در سال ۲۰۱۸ انجام شد مشخص شد که افرادی که قبل از خوابیدن شبکه های اجتماعی شان را چک می کنند، به احتمال بیشتری دچار افسردگی می شوند و بیشتر از دیگران احساس عدم شادی و غم می کنند.

چطور از شبکه های اجتماعی به درستی استفاده کنیم؟

استفاده از شبکه های اجتماعی با خطر مشکلات سلامت روان همراه است ولی به این معنی نیست که به هیچ وجه نباید از آنها استفاده کرد. متخصصان توصیه می کنند که به درستی از این شبکه ها استفاده شود.

امروزه اپلیکیشن ها و برنامه های زیادی وجود دار که استفاده شما از شبکه های اجتماعی را محدود می کند. این برنامه های یکی از بهترین روش ها برای کنترل زمان استفاده از شبکه های اجتماعی است.

همچنین برای اینکه کمتر از شبکه های اجتماعی استفاده کنید سعس کنید زمان بیشتری به فعالیت های مودر علاقه تان در دنیای واقعی اختصاص دهید. مثلا کتاب بخوانید، با دوستانتان معاشرت کنید، در شهر بچرخید، بازی کنید، آشپزی کنید. این فعالیت ها باعث می شود که بیشتر بر محیط اطرافتان تمرکز کنید و از آن لذت ببرید.