ضررهای قلقلک دادن کودکان!!
شاید با قلقلک دادن کودک تان شاهد زیباترین خنده های پر سر و صدایی باشید که تا به حال شنیده اید؛ اما این بازی رایج والدین به همان اندازه که در ظاهر، سرگرم کننده است می تواند برای کودکان بسیار ناراحت کننده و عذاب آور باشد. برخی کارشناسان رشد کودک نیز معتقدند با این کار ممکن است کودکان پیام های اشتباهی را در مورد استقلال بدن شان دریافت کنند.در این مطلب از دپارتمان کودک و نوجوان مجله سلامت دکتر بهشتیان به بررسی ضرر های قلقلک دادن کودک می پردازیم.
چه زمانی می توان کودک را قلقلک داد و چه زمانی این مسئله برای او ناخوشایند است؟ در ادامه، نحوه سنجش پاسخ کودک تان نسبت به قلقلک و نکاتی در مورد میزان قلقلک دادن را مورد بررسی قرار می دهیم.
یک پاسخ گمراه کننده
معمولا کودکان در پاسخ به قلقلک، می خندند یا حتی قهقهه می زنند اما این بدین معنا نیست که لزوما از این تجربه لذت می برند. همه انسان ها با قلقلک داده شدن می خندند و این واکنش همانند عطسه کردن یک پاسخ غیر ارادی به شمار می رود.
اما ممکن است کودکان هنگام قلقلک حتی با وجود اینکه می خندند، حس ناراحتی یا درد را تجربه کنند. وجود درد حین خندیدن طی تحقیقاتی که روی حالات چهره این افراد انجام شد مسئله ای اثبات شده است. جالب است بدانید در طول تاریخ، از قلقلک به عنوان نوعی تنبیه واقعی استفاده می کردند.
چگونه بفهمیم کودک نمی خواهد او را قلقلک دهیم؟
تشخیص این که کودک چه زمانی قلقلک نمی خواهد کار ساده ای نیست و این مسئله، زمانی دشوارتر می شود که کودک شما هنوز قادر به صحبت کردن نباشد. گرچه برخی از کودکان واقعا از این تجربه لذت می برند ولی والدین باید نسبت به زمانی که ممکن است این کار برای کودکان ناخوشایند باشد آگاه بوده و به آن احترام بگذارند. حتی اگر بچه ها با این کار می خندند ولی واکنش های زیر نشان می دهد که باید قلقلک دادن را متوقف کنید:
- ابراز ناراحتی مانند چین انداختن به بینی، بالا بردن لب بالایی و درهم کشیدن چهره
- اعتراض هایی مثل “نه” یا “نکن”
- فریاد زدن یا حرکاتی از روی عصبانیت به خصوص اگر هنوز به حرف نیامده اند
- گریه کردن
اگر کودک خودش تمایل دارد که او را قلقلک دهید از تماس های سبک همراه با بازی و شوخی استفاده کنید و مرتب دست نگه دارید تا ببینید آیا دوست دارد بازی را ادامه دهد یا خیر. چنانچه هریک از علایم بالا را از خود نشان داد دست از قلقلک بردارید و بازی دیگری را با او ادامه دهید.
تاثیر قلقلک بر استقلال بدن کودکان
علی رغم این که ممکن است هنوز کودک شما قادر به تکلم نباشد تا بگوید از این کار لذت می برد یا نه، این هیولای ناخوانده می تواند پیام خطرناکی را در مورد استقلال بدنش به او بدهد.
شاید عجیب به نظر برسد که گاهی قلقلک های تفریحی والدین می تواند به پیامدهای روانی ناخوشایندی منجر شود اما والدین موظف اند از سنین پایین به فرزندان خود درباره استقلال بدن شان آموزش دهند یعنی این مفهوم را که کودک و فقط خود کودک باید اختیار بدنش را داشته باشد.
توانمندسازی کودکان در استفاده از این اصل در موقعیت هایی با حضور اعضای قابل اعتماد خانواده به آن ها کمک می کند تا در آینده نسبت به اقدامات سوءاستفاده گرانه و توهین آمیز مقاومت کرده و راحت تر آن ها را گزارش دهند.
آموزش استقلال بدن
آموزش مقاومت در برابر لمس های ناخواسته به کودکان می تواند به آن ها کمک کند تا مهارت های مهم زندگی را نیز در خود تقویت کنند. تحقیقات نشان می دهد وقتی کودکان خودشان حق انتخاب داشته باشند بخشی از مغزشان که وظیفه کنترل عملکرد اجرایی را به عهده دارد رشد کرده و تقویت می شود.
می توانید با صحبت کردن درباره اهمیت رعایت مرزهای فیزیکی در سنین پایین، کودک تان را متوجه این مسئله کنید که او مسئول بدن خودش می باشد. در کنار اینکه همیشه قبل از قلقلک دادن کودک از او بپرسید آیا تمایلی به این کار دارد یا نه، موارد زیر را هم به او آموزش دهید:
- همیشه قبل از تماس با دیگران از آن ها اجازه بگیرید. به عنوان مثال می توانید به آن ها یاد دهید قبل از این که دوستش را بغل کند از او بپرسد آیا می تواند این کار را انجام دهد یا نه. کودکانی که تازه به حرف آمده اند پیامشان را با یک یا دو کلمه ساده بیان می کنند مثلا “بغل؟؟”
- اینکه “نه” گفتن یا اجتناب از تماس فیزیکی ناخواسته حتی از سوی اعضای خانواده هیچ اشکالی ندارد.
- به هیچ وجه ایرادی ندارد اگر به شما یا یکی از اعضای مورد اعتماد خانواده بگوید به گونه ای لمس شده که دوست نداشته است.
روش های دیگری برای خنداندن کودک به جای قلقلک
گاهی اوقات ما برای شاد کردن، بهانه گیری و کج خلقی یا پرت کردن حواس کودک از یک اتفاق ناراحت کننده او را قلقلک می دهیم. خنده واقعا می تواند داروی موثری باشد. دانشمندان معتقدند در واقع شوخ طبعی و انجام کارهای خنده دار به کودکان کمک می کند تا کارهای جدیدی بیاموزند.
اما راه های بهتری هم نسبت به قلقلک های احتمالا ناخواسته برای تزریق آرامش همراه با شوخی وجود دارد. در این جا به چند روش ارتباط با کودکان از طریق شوخ طبعی و کارهای خنده دار اشاره می کنیم:
- شکلک درآوردن: کودک با مشاهده حالات عجیب و غریب، مسخره ولی بامزه والدین نمی تواند جلوی خودش را بگیرد و می خندد.
- گفتن جوک های لوس و بی مزه متناسب با سن کودک: مثلا بگویید “می دونی چرا زنبورها گل می خورن؟ چون دروازه بان شون خوب نیست”.
- نمایش خنده دار همراه با دلقک بازی: در تحقیقی که اثرات مهارت سازی موقعیت های طنز را مورد بررسی قرار می داد محققان، کارهای اغراق آمیزی از جمله پرت کردن شی بی ارزشی با عصبانیت ساختگی انجام دادند که باعث قهقهه کودکان ۱۸ ماهه شد.
از ابزارهای دیگری برای ارتباط فیزیکی استفاده کنید
ارتباط فیزیکی مانند تماس والدین با فرزندشان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این کار، یکی از راه های اصلی ارتباط غیر کلامی بین والدین و کودکان بوده و به کنترل احساسات کودک کمک کرده و با عزت نفس، رضایت از زندگی و اعتماد به نفس او در آینده مرتبط است.
روش های زیادی برای جایگزینی قلقلک کودکان وجود دارد که به ایجاد پیوند فیزیکی سالم بین والدین و فرزند کمک می کند. برخی از این فعالیت های نزدیک سازی عبارت اند از:
- قصه خوانی: از فرزندتان بپرسید آیا تمایل دارد در آغوش شما بنشیند تا برایش داستان بخوانید یا از او بخواهید برای شما داستانی بخواند.
- ماساژ بدن: ماساژ دادن برای کودکان بسیار مفید است. شما می توانید با استفاده از یک لوسیون یا روغن ساده که یک قطره اسانس مورد علاقه تان را به آن افزوده اید از تکنیک های ماساژ برای کودک تان استفاده کنید (فقط حتما قبل از استفاده از اسانس روی پوست کودک تان با پزشک اطفال مشورت کنید).
- بازی فیزیکی: اگر هدف شما این است که با انجام حرکات بدن سرگرم شوید، بازی های فیزیکی راه حل مناسبی است؛ مثلا می توانید اسب بازی کنید یعنی خم شوید و کودک تان را پشت خود قرار دهید و به آرامی حرکت کنید یا دست هم را بگیرید و عمو زنجیرباف بازی کنید. نکته کلیدی این جاست که اطمینان حاصل کنید کنترل بازی و نحوه لمس بدن کودک تان در دستان خودش است.
خلاصه و جمع بندی
قلقلک دادن با خنده، اوقات خوش و صمیمیت بین والدین و فرزندان همراه است اما شاید زمان آن فرارسیده تا در استفاده از این بازی احتمالا ناخوشایند و دردناک به منظور برقراری بیشتر با فرزندمان به ویژه کودک نوپایی که ممکن است هنوز مهارت کلامی لازم برای بیان ناراحتی اش را نداشته باشد، تجدید نظر کنیم.
این بدان معنا نیست که والدین باید از ارتباط فیزیکی با کودک شان که برای رشد آنها فوق العاده موثر است خودداری کنند. بغل، اسب بازی و گاهی هم بازیگوشی و قلقلک آرام داشته باشید ولی تا زمانی ادامه دهید که می دانید کودک تان از این کارها استقبال می کند.
توانمندسازی کودکان برای انتخاب این که آیا می خواهند حتی به شکلی کاملا محبت آمیز و بی ضرر لمس شوند یا نه، پیام مهمی را در رابطه با استقلال بدنی شان به آنها انتقال می دهد که می تواند از همان سنین پایین تا بزرگسالی مفید و کارآمد واقع شود.
