در برخورد با کودکی که کتک می زند، چه کنیم؟

اینکه فرزندتان شما را کتک بزند بسیار ناراحت کننده و ناامیدکننده است. برخی از والدین از این کار فرزندشان شرمنده و ناامید می شوند و بسیاری از آنها نگران این مسئله هستند که یک پدر و مادر شکست خورده باشند. اما این کاری است که اکثر کودکان هرازگاهی انجام می دهند و واکنش شما نسبت به این عمل در جلوگیری از رشد و پیشرفت آن بسیار حائز اهمیت است. در ادامه این مطلب از دپارتمان کودک و نوجوان مجله سلامت دکتر بهشتیان به بررسی نحوه برخورد با همچین کودکانی می پردازیم.

چرا کودکان کتک می زنند؟

دلایل زیادی وجود دارد که باعث می شود کودکان، والدین خود را کتک بزنند. گاهی آنها این کار را به دلیل نداشتن مهارت کنترل احساسات و بیان آنها به شیوه ای که به لحاظ اجتماعی، قابل قبول تر باشد؛ انجام می دهند.

ممکن است کودک، فاقد مهارت کنترل زبان و انگیزه ناگهانی برای مقابله با احساساتش باشد. آنها معمولا بدون اینکه به عواقب کارشان فکر کنند برای برآورده شدن نیازهای شان کتک می زنند.

کتک زدن می تواند به عنوان ابزاری برای اعمال نفوذ، مورد استفاده قرار گیرد. گاهی کودکان برای اینکه حرف شان را به کرسی بنشانند کتک می زنند. شاید کودکی که مادرش را بعد از شنیدن جواب “نه” کتک می زند به این امید است که نظر مادرش با پرخاشگری و اعمال خشونت تغییر کند.

وقتی فرزندتان شما را می زند باید چه کاری انجام دهید؟

واکنشی که نسبت به کتک خوردن از فرزند نشان می دهید بر احتمال تکرار این عمل، تاثیر می گذراد. در ادامه، چند تکنیک را توضیح می دهیم که به کمک آنها می توانید به کنترل بهتر احساسات و رفتار فرزندتان کمک کنید.

قوانینی را وضع کنید

• قوانینی بر مبنای احترام در خانه وضع کنید. این مسئله را تفهیم کنید که کتک زدن، لگد زدن، گاز گرفتن یا هرگونه عمل تهاجمی در خانه ممنوع است.
• هر زمان که لازم بود قوانین تان را به شیوه ای مثبت تنظیم کنید. به جای اینکه بگویید: “کتک نزن” بگویید: “با احترام برخورد کن”. کودک تان را کاملا نسبت به قوانین آگاه کنید تا مطمئن شوید متوجه عواقب نقض قوانین شده اند.
• وقتی کودک تان شما را می زند با قاطعیت بگویید کتک زدن ممنوع است و این کار، درد دارد. مدام از این پیام ها استفاده کنید تا به فرزندتان بیاموزید کتک زدن، عمل جایزی نیست و نمی توانید آن را تحمل کنید.

از پیامدها برای اجرای قوانین استفاده کنید

اگر فرزندتان با وجود اینکه قوانین را می داند اما همچنان به کتک زدن ادامه می دهد می توانید از روش های زیر برای جلوگیری از تکرار این عمل استفاده کنید:

• زمانی را تخصیص دهید که کودک به عنوان تنبیه، تنها در اتاقش سپری کند یا این زمان را با هم بگذرانید تا به او اطمینان دهید قصد دارید به او کمک کنید. هر دو روش به آرام کردن کودک کمک می کند و می تواند برای جلوگیری از تکرار کتک زدن کودک موثر باشد. همین طور به کودک می آموزد چگونه خود را آرام کند و از فضایی که در آن قرار گرفته فاصله بگیرد. این نکته بسیار حائز اهمیت است که به او بیاموزید چگونه در این فاصله زمانی فروکش کردن و آرام شدن می توانند احساسات و حالات روحیش را تنظیم کنند.
• از دست دادن امتیاز: شاید لازم باشد برخی کودکان، عواقب شدیدتری را تجربه کنند. سلب امتیاز می تواند یک استراتژی انضباطی موثر باشد. با توجه به سن کودک، دسترسی او را به وسایل الکترونیکی یا اسباب بازی های خاص به مدت چند ساعت تا ۲۴ ساعت محدود کنید. هرچه سن کودک کمتر باشد به زمان کمتری برای دوری از یک وسیله نیاز دارد.
• جبران کردن: فرزندتان را وادار کنید تا برای جبران، کاری را انجام دهد یا بنشیند و یک نقاشی درباره احساسش بکشد.

تقویت رفتارهای خوب با پیامدهای مثبت می تواند کودک تان را تشویق کند تا دیگر کتک نزند. برای مثال می توانید به خاطر برخورد ملایم فرزندتان به او پاداش دهید. کارهایی را در طول روز برنامه ریزی کنید تا کودک تان بتواند به واسطه آنها امتیازی را برای رفتار خوبش دریافت کند.

وقتی خوب برخورد می کند و شما را به آغوش می گیرد به او بگویید که چقدر این نوع برخورد را دوست دارید و از او قدردانی کنید. همچنین وقتی به حرف تان گوش می دهد و دست از کتک زدن برمی دارد از او تعریف و تمجید کنید.

رفتار مناسب را آموزش دهید

اینکه فقط به کودک تان بگویید: “کتک نزن” کافی نیست. بلکه باید مهارت های کنترل خشم را هم به او آموزش دهید. او را تشویق کنید تا وقتی احساس عصبانیت می کند، کتاب بخواند، نقاشی بکشد، نفس عمیقی بکشد یا به اتاقش برود.

به کودک خود در مورد احساساتی مانند غم و اندوه و ناامیدی آموزش دهید. درباره اهمیت روش برخورد با این احساسات با کودک تان صحبت کنید و به او کمک کنید تا به راهکارهایی برسد که بتواند به شکلی ایمن و صحیح با احساساتش کنار بیاید.

از تنبیه بدنی بپرهیزید

اگر از تنبیه بدنی استفاده کنید کودک تان دچار سردرگمی می شود که چرا شما حق دارید کتک بزنید ولی او نمی تواند. این کار به جای اینکه به کودک بیاموزد خودش را کنترل کند پرخاشگری او را تشدید خواهد کرد.

کودکان بیشتر از آنچه که به آنها بگویید از رفتارتان می آموزند. شما الگوی رفتارهایی هستید که می خواهید در کودکتان ببینید. بنابراین به او نشان دهید که چگونه با روش های مناسبی با خشم، غم و ناامیدی اش کنار بیاید.

از روانشناس کودک کمک بگیرید

اگر کودک بزرگی دارید که کتک می زند یا کودکی زیر ۶ سال که پرخاشگری می کند به دنبال راهکار حرفه ای از طریق دکتر روانشناس کودک باشید. در مورد نگرانی های خود با متخصص صحبت کنید. او احتمالا برای تعیین علل پرخاشگری و راه مقابله با آن کودک تان را مورد ارزیابی قرار خواهد داد.

گاهی اوقات، مشکلات زمینه ای می تواند به پرخاشگری کودکان کمک کند. به عنوان مثال احتمال اینکه کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی یا بیش فعالی (ADHD) کتک بزنند بیشتر است. همچنین کودکان مبتلا به تاخیر شناختی یا تاخیر رشد هم به دلیل عدم توانایی در استفاده از کلمات یا کنترل حالات روحی شان ممکن است این عمل را انجام دهند.