اختلالات و بیماری های روانسلامت روانکلینیک وسواس

وسواس فکری دقیقا چیست و چطور درمان می شود؟

در این مطلب از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان سعی می کنم پاسخ کاملی به سئوال وسواس فکری چیست بدهم و درباره انواع وسواس های فکری شامل وسواس فکری بیماری (وسواس سرطان، ایدز و سکته و …) وسواس فکری ترس از مرگ و غیره و نیز درباره علائم وسواس فکری شدید توضیح دهم.

در مقالات دیگر کلینیک وسواس به طور مفصل درباره روش های درمان وسواس فکری و وسواس عملی توضیح داده ام.

وسواس فکری افکار، تصاویر و تکانه هایی هستند که مرتبا در ذهن فرد تکرار می شوند و به نظر می رسد خارج از کنترل فرد هستند و علی رغم میل او به ذهنش می آیند. مثل اینکه فرد مدام فکر می کند مبادا دستش آلوده باشد. یا اینکه فکر می کند نکنه به ایدز مبتلا شوم.

همه افراد افکار عجیب، غیرمعمول و یا حتی مزاحم دارند که هر از گاهی به ذهن شان می آید و اکثر آنها بدون اینکه به این فکرها اهمیت بدهند، به کارهای روزمره خود ادامه می دهند اما اگر به اختلال وسواس (OCD) مبتلا باشید، این فکرها می تواند هم ناراحت کننده و هم ناتوان کننده باشد.

انواع وسواس فکری چیست؟

وسواس های فکری انواع مختلفی دارد ، از جمله:

  • وسواس فکری بیماری (وسواس فکری سرطان): نگرانی مداوم در مورد ابتلا به یک بیماری کشنده مثل ایدز یا سرطان (یکی از شایع ترین وسواس های این دسته وسواس سرطان است که فرد در آن می ترسد که نکنه به سرطان مبتلا شود).
  • وسواس فکری ترس از مرگ: در وسواس فکری ترس از مرگ فرد می ترسد که مبادا در اثر یک اتفاقی خودش یا عزیزانش بمیرند.
  • نگرانی درباره اینکه مبادا دیگران به خاطر شما بیمار شوند.
  • ترس شدید از اینکه یک اتفاق وحشتناک برای فرد عزیزی رخ دهد (مثلا تصادف کند).
  • نگرانی عمیق از اینکه کاری بسیار شرم آور انجام دهید، مثلا در یک مراسم تشییع جنازه با صدای بلند کلمات رکیکی را به زبان بیاورید.
  • فکر اینکه که مبادا با کسی تصادف کنید یا ناخواسته به کسی آسیب برسانید
  • افکاری درباره قتل شریک زندگی یا فرزندتان
  • افکار و تصورات جنسی یا مذهبی (مثل تجاوز جنسی یا کارهای جنسی نامناسب یا توهین به مقدسات)
  • احساس نیاز شدید برای مرتب و منظم منظم کردن چیزها تا وقتی که نحوه قرارگرفتن­شان «درست» به نظر بیاید.

وسواس فکری صرفاً نگرانی معمول درباره مشکلات روزمره نیستند. آنها معمولا غیرقابل کنترلند، حتی اگر بتوانید غیر منطقی بودن آنها را تشخیص دهید.

غالباً افکار وسواسی آنقدر ناتوان کننده است که انجام کارهای روزمره  برایتان سخت می­شود. معمولا این وسواس ها اینقدر آزار دهنده هستند که فرد سعی می کند با انجام اعمال وسواسی یا افکار وسواسی دیگری از شر آنها خلاص شود.

به عبارت دیگر فرد با انجام وسواس عملی (مثل شستن دست)  سعی در تسکین وسواس های فکری (نگرانی درباره آلودگی و بیماری) خود دارد.

وسواس عملی یا اجبار چیست؟

اجبار یا وسواس عملی رفتارهایی هستند که باید بارها و بارها انجام شود تا اضطراب ناشی از افکار وسواسی فرد کاهش یابد. به عنوان مثال، اگر وسواس آلوده بودن دارید، ممکن است احساس کنید که مجبور هستید دستان خود را بارها بشویید یا بارها از ماده ضدعفونی کننده استفاده کنید تا نگرانی ناشی از آلوده بودن دست هایتان کاهش پیدا کند.

وسواس های عملی متداول شامل تمیز کردن، شمارش و چک کردن هستند.

برخی از شایع ترین وسواس های عملی عبارتند از: وسواس شستشو، وسواس غسل کردن، وسواس نجس و پاکی، وسواس در انتقال نجاست، وسواس در ترشحات زنانه، وسواس در شستن محل ادرار، وسواس تقارن و …

وسواس و سرکوب افکار

وقتی فکر وسواسی به ذهن فرد مبتلا بهOCD می آید بسیار مضطرب می شود و تلاش می کند آن را به طریقی از ذهن خود خارج کند و این مساله باعث می شود که این افکار دوباره و بدتر از قبل بازگردند و طبیعی است که اضطراب بیشتری در فرد ایجاد کرده و باید تلاش بیشتری برای سرکوب و خارج کردن آن افکار از ذهنش بکندو این چرخه ادامه پیدا می کند.

در یک مطالعه تحقیقاتی، به مبتلایان به OCD گفتند که برخی از روزها افکار وسواسی خود را سرکوب و برخی از روزها در برابر افکار وسواسی خود واکنشی نشان ندهند. در پایان هر روز از آنها خواسته می شد تعداد افکار وسواسی خود را ثبت کنند. نتیجه تحقیق جالب توجه بود. در روزهایی که این افراد سعی می کردند افکار خود را سرکوب کنند ۲ برابر بیشتر از روزهایی که در برابر افکار خود کاری نمی کردند، افکار مزاحم داشتند.

اختلالات مشابه وسواس

اختلالات دیگری وجود دارد که علائم بسیار مشابهی با وسواس دارند اما به عنوان اختلال وسواس شناخته نمی شوند. در بیشتر این اختلالات  نگرانی فرد درباره یک موضوع خاص است و درباره آن موضوع خاص افکار یا اعمال وسواسی دارد.

به عنوان مثال، اختلال بدشکلی بدن (BDD) نوعی اختلال روانی است که در آن فرد افکار وسواسی درباره ناهنجاری جزئی واقعی یا خیالی در ظاهر و بدن خود دارد و فکر می کند در بدن اون یک مشکل جدی وجود دارد.

افراد مبتلا به این اختلال هم رفتارهای وسواس گونه دارند اما این رفتارها بیشتر درباره بدنشان است. مثلا روزانه ده ها بار جوش های خود را در آینه بررسی می کنند.

وسواس فکری و توهم

آیا وسواس فکری و توهم رابطه ای با هم دارند؟ آیا فکری که وسواس فکری دارد دچار توهم شده است؟ آیا فردی که افکار وسواسی دارد ممکن است دیوانه شود؟

اینها سئوالاتی است که بسیاری از مراجعان می پرسند و پاسخ همه این سئوالات با قاطعیت خیر می باشد.

وسوس فکری و توهم هیچ ارتباطی با هم ندارند. توهم یکی از علائم اختلالات سایکوتیک مثل اسکیزوفرنی نیست و هیچ ارتباطی با وسواس فکری ندارد.

وسواس فکری شدید و خفیف

به جز انواع افکار وسواسی از شدت هم می توانیم وسواس های فکری را تقسیم کنیم. برخی از افراد مبتلا به وسواس فکری شدید هستند. در وسواس فکری شدید، شدت افکار آنقدر زیاد است که فعالیت های روزمره فرد را کاملا دچار اختلال می کند. مثلا ساعت ها در طول روز ذهن فرد مشغول این فکر است که حتما به ایدز مبتلا شده است یا اینکه حتما مبتلا به سرطان شده است.

در وسواس فکری شدید ممکن است فرد چندین نوع فکر وسواسی داشته باشد و با توجه به موقعیت و شرایط مختلف هر کدام از آنها ذهن او را مشغول کرده و او را آزار دهند.

در وسواس فکری خفیف تا متوسط فرد افکار وسواسی دارد اما شدت آنها به حدی نیست که زندگی روزمره او را مختلف کند. مثلا در وسواس فکری شدید ممکن است فرد به خاطر شدت آزار دهندگی افکار خود نتواند سر کار خود حضور پیدا کند یا درس بخواند.

مراجعان دانش آموز زیادی داشته ام که به خاطر وسواس فکری شدید خود علی رغم دانش و هوش بالا در کنکور نتایج بسیار ضعیفی کسب کرده اند.

تست وسواس فکری

با کمک تست وسواس فکری مادزلی می توانید میزان و شدت وسواس های فکری خود را تعیین کنید. البته این تست هم وسواس فکری و هم وسواس عملی را ارزیابی می کند.

این تست توسط دو نفر به نامهای هاجسون و راچمن تهیه شد تا نوع و زمینه وسواس را بررسی کنند. این پرسشنامه شامل ۳۰ سوال دو گزینه ای (بله-خیر) است و مانند بسیاری از تست های وسواس، دو بخش برای سنجش وسواس فکری و وسواس عملی دارند.

خلاصه و جمع بندی

در این مقاله به سئوال وسواس فکری چیست پاسخ دادم و انواع وسواس های فکری را معرفی کردم. یکی از شایع ترین وسواس های فکری وسواس بیماری از جمله وسواس سرطان و وساس ترس فکری ترس از مرگ است. اگر فکر می کنید که شما هم به وسواس فکری مبتلا هستید پیشنهاد می کنم حتما دو مقاله ۱۱ شرط موفقیت درمان وسواس و مقاله روش های درمان قطعی وسواس های فکری و عملی ر ا مطالعه کنید.

آیا این مطلب برای شما مفید بود؟

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۵۹۳ رای
منابع
12
guest
428 نظرات
تازه‌ترین
قدیمی‌ترین بیشترین رأی
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
اشکان
اشکان
13 روز قبل

من مدیه وسواس فکری گرفتم همش فکر میکنم سر عزیزانم بلایی میاد

هانیه
هانیه
1 ماه قبل

بچه ها سلام من همش فک میکنم یه سری کارا کردم یا یه سری حرفایی زدم ولی وقتی میپرسم از آدم های اطرافم میگن نه این کارو نکردی این حرفو نزدی دچار توهم شدی ….درسته این یا از نشانه های وسواسه؟

..
..
1 ماه قبل

ببخشید یه سوال
نویسنده کیه؟

نسرین
نسرین
2 ماه قبل

سلام اقای دکتر من به شدت بسیار حاد ومزمن اظطراب دارم واین اظطراب باعث فکرای خیلی بد به ذهنم بیاد خودشم کسی برام از همه عزیزه دوس ندارم خار تو پاش بره ولی اینفکر وحشناک عذابم میده طوری که می خوام خود کشی کنم دلم از دست این فکرا خونه خونه علاجی هم نیس چه باید گرد

someone
someone
پاسخ به  نسرین
1 ماه قبل

سلام خانم نسرین الان بهتر شدین؟

محمدرضا
محمدرضا
2 ماه قبل

سلام
من بعد از یک نماز جماعت که شکمم میخواست تو جماعت باز بشع و جلوشد گرفتم ترس تو وجودم افتاده که از محیط باز و دور از سرویس فراری باشم دلهره میگیرع منو و به دلپیچه تبدیل میشه

زهرا
زهرا
3 ماه قبل

من یک پسر چهارده ساله دارم از کلاس هشتم دچار ترس شد خداروشکر برطرف شد ولی وسواسش با دکتر هم برطرف نشد الان هم دچار وسواس شدید شست و شو هست ومدام میگه همه چیز کثیف هست تو خونه و وسواس فکری هم داره تو راه به خدا راهنمایی کنید

رضا
رضا
پاسخ به  زهرا
1 ماه قبل

سلام ریشه وسواس ازترس هست وقتی ذهنت میگه چیزی کثیفه به حرفش گوش نده نگودوباره میشورم که تمیزبشه بگواره تو است میگی من کثیف دوست دارم

رضا
رضا
3 ماه قبل

سلام دکتر خسته نباشید

ببخشید دو هفته است که فکرهایی میاد تو سرم و نمیتونم مهارشون کنم
میدونم غیر منطقیه اینجور فکر ها
ولی واقعا اذیتم میکنه و ناتوانم کرده و بعضی اوقات باعث اضطراب شدید میشم

این فکر درباره یک آدمی هست که مشهورم هستند و الان هم خارج از کشور زندگی می‌کنند
بعضی اوقات به ذهنم میاد که اگه من حالم بد شه بخاطره ندیدنش یا چطور میشه دیدش؟
و اینکه اصلا غیر ممکنه بشه باهاش روبه رو شد
و ترس از هواپیما دارم و چطور میشه رفت کشورش یا چطور دیدش
خیلی دوست دارم از ذهنم پاک شه و دیگه سراغم نیاد اما نمیشه خیلی سخته
نمیدونم این چیزی که من بهش مبتلا شدم درمان داره یا نه
یا ممکنه که درمان نداشته باشه و زود بمیرم
لطفا ممنون میشم کمک کنید و بگید این مشکل اسمش چیه و راه درمانش چیه هست یا نه 🙏

و اینم بگم که توان مالی ندارم که برم پیش مشاور

بینام
بینام
پاسخ به  رضا
1 ماه قبل

سلام رضا جون این افکار الکی هستن بهشون توجه نکن،از ناحیه شیطان لعین هست،فقط کافیه ذکر خدا بگی تا خواب بری

آنا
آنا
3 ماه قبل

سلام آقای دکتر خسته نباشید. پسری دارم ۳۲سال سن داره حدود پنج ماه هست که بیمار شده چندبار بردمش دکتر اعصاب دارو استفاده کرد خواب آور بودن شب. روز می خوابید ومدتی هست که همیشه تو فکره و دم و دیقه بلندویشه سرپا می ایسته وروبه قبله دست با سینه می ایسته. من ودخترم ازاین رفتار داریم دیوانه میشیم ودخترم فقط ده سالشه. تو روخدا کمکم کنید. لطفا لطفا راهنمایی کنید که چکارکنم تاخوب شه. ممنون ومتشکرم

علی
علی
3 ماه قبل

سلام دکتر من یک پسر ۱۸ساله ام که یک فکر خیلی بد توی سرم میاد و تکراریع ترو خدا کمکم کنید من نه کی یانه دوجنسهم یک پسر هستم و هی فکر می کنم که دوست آشنا فامیل همه فکر می کنند من خرابم نمی‌دونم چرا یا هرکی زیر چشم نگام می‌کنه درجا این فکر برام میاد می دونی میگم چی در کودکی تا الان هم هیچ اتفاقی برام نیفتاده . فقط تورو خدا کمکم کنید

الی
الی
3 ماه قبل

سلام منم چند ماهی میشه زایمان کردم حدودأ بعد از پنجاه روز که از زایمانم گذشت یه فکرای عجیبی اومده سراغم همه چیز برام مجهول و بی معنی شده و نسبت به استایل آدما حساس شدم میگم ما آدما چرا این شکلی هستیم چرا انگشتای دست و پاهامون این شکلیه چرا باید اجزای صورت و بدنومون این مدلی باشه چرا باید روی سرمون مو داشته باشیم و چرا هیچکس از ظاهر خودش تعجب نیست و فقط من تعجبم یا اصلا انسان چیه و اصلا ما کی هستیم از این فکرای مسخره همش تو ذهنمه و به شدت مریضم کرده و زندگیمو مختل کرده و هر چقدرم به خودم جوابای منطقی میدم باز بیشتر درگیرش میشم و قانع نمیشم و همش میترسم و احساس تنهایی و غربت دارم انگار که تازه وارد یه کره جدید شدم با یه عده موجودات جدید و همه چی برام عجیبه !!
زندگیم مختل شده دعام کنین نمیدونم چیکار کنم

یاشریف
یاشریف
3 ماه قبل

سلام . من وسواس فکری شدید دارم و پانیک میزنم ، سرفه میکنم و استفراغ میکنم وقتی حمله عصبی بهم دست میده، ذهنم راجب هر اتفاقی که برام میفته یا هر تجربه ای که کسب میکنم ، شروع میکنه به تولید افکار منفی و همه چیز رو بهم ربط میده که مثلا فلانی چون این حرف رو زد بهم، ممکنه بخاطر اون ترسم باشه که همش راجبش وسواس دارم ، نمیدونم چطور دقیق بگم. مثلا من همش میترسم و استرس شدید میگیرم نکنه الان این اتفاق بشه بخاطر کاری که کردم . زندگیم داره از بین میره کارم رو از دست دادم و متاهلم دوتا بچه هم دارم. دیگه پول ندارم برم مشاوره. گاهی فکر میکنم چقد خوش شانسم که تو این بیماری تونستم به خدا نزدیک تر بشم ، با قران خوندن و نماز خوندن و گفتن ذکر لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم ارامشی پیدا میکنم.

راحله
راحله
4 ماه قبل

سلام ، خواهر های باردار ، مشاوره رفتن پیش یک روانشناس خوب و حرفه ای که ضرر نداره ، هر دردی انسان ها میکشن از افکار شونه.(( فکر بزرگترین دشمن ماست)) به امید خدا همه ارامش پیدا کنیم . ولی راهش برای هر کس فرق داره .

حنا
حنا
4 ماه قبل

سلام من یه کاری هم ش انجام میدم فکر می کنم اتفاق خوبی برام میفته دارم اذیت مشم نمیدونم چیکار کنم

محمد
محمد
پاسخ به  حنا
4 ماه قبل

منم دقیقا مثل شما هستم مثلا یکاری رو باید انجام بدی تا یه اتفاق خوب برات بیفته یا یکاری رو چندین بار انجام بدی تا اتفاق بدی برای خودتو عزیزانت نیفته فقط میتونم بگم باید جنگید و بهش مسلط شد باید به وجود خودمون بفهمونیم که همه اینا فکر و خیالن و دارن مغز مونو رنده میکنن و بهش بی اهمیت بشیم در کل اینکه باید خودمون با مسلط شدن از زندگی مون حذفش کنیم

دنیا
دنیا
5 ماه قبل

سلام من چند روز پیش رفتم بیمارستان ولی جوری شدم ک داشتن سرم میزدم نمیتونستم یه لحظه صبر کنم به جوری شدم میخاستم فرار کنم انگار بهم شوک وارد شد و بعد اون لحظه همش میاد تو فکرم و اصلا شب و روز ندارم نمیدونم چم شده دقیقا دیونه شدم دلم‌میخواست فقط بدوم و ب حایی نرسم
نمیدونم اسم این چیه

رامان
رامان
پاسخ به  دنیا
3 ماه قبل

حمله پانیک داشتین

ماهی
ماهی
6 ماه قبل

سلام .. منم مدتیه دچار وسواس فکری نسبت به هر چیزی شدم ..ترس از بیمار شدن .. ترس از مسمومیت با غذا ترس از همه چی رو دارم ولی مطمعنم یروزی خوب میشم:)

ابوالفضل
ابوالفضل
پاسخ به  ماهی
2 ماه قبل

سلام من چن سال بود که احساس میکردم هر کاری که انجام میدم ت خابم ولی این یک ماه اخیر شدت پیدا کرده تورو خدا کمکم کنید دارم دیوونه میشم

دکمه بازگشت به بالا