سه نشانه متفاوت افسردگی در نوجوانان

نشانه های افسردگی در نوجوانان با علایم افسردگی بزرگسالان بسیار متفاوت است. عدم آگاهی از این نکته باعث می شود که والدین افسردگی نوجوان خود را به موقع تشخیص ندهند و در زمان مناسب برای درمان آن اقدام نکنند.

شاید تصور همه ما از یک افسرده، یک فرد غمگین و گوشه گیر باشد. در حالی که در نوجوانان علایم افسردگی به شکل متفاوتی بروز می کند که تشخیص آن برای والدین سخت است. گاهی وقتی روانشناس به والدین نوجوان می گوید که فرزندشان دچار افسردگی است بسیار تعجب می کنند و می گویند ما هیچ نشانه ای از افسردگی در او نمی بینیم. در این مقاله می خواهیم نشانه های رایج و متفاوت افسردگی در نوجوانان را با هم بررسی کنیم.

1. عصبانیت و پرخاشگری

در رسانه ها و شبکه های اجتماعی، همیشه فرد افسرده به صورت یک فرد منزوی و غمگین و بی حال تصویرسازی می شود. معمولا افراد از روی تغییر خلق و خو و قیافه ناراحت و غمگین فرد از افسردگی او با خبر می شوند. ولی یکی از نشانه هایی که نوجوانان افسرده از خود نشان می دهند و برای والدین و اطرافیان ناشناخته است، عصبانیت و پرخاشگری است.

مسلما نوجوان ها به دلیل هورمون ها و روند رشدشان، مستعد افزایش خشم و رفتارهای غیرقابل پیش بینی هستند. با این حال، افزایش تعداد فوران های ناگهانی خشم (شامل فریاد زدن،پرتاب کردن اشیا و از دست دادن کنترل رفتارها) که مرتبا بیشتر هم می شود و برخلاف روند کلی رفتارهای نوجوانتان در گذشته است، می تواند نشانه افسردگی او باشد. براساس پژوهش های انجام شده، در حال حاضر، خشم و پرخاشگری، یکی از نشانه های اولیه افسردگی نوجوانان است.

البته همانطور که قبلا هم گفتیم، عصبانیت و پرخاشگری در نوجوانان عادی است، بنابراین هر نوجوانی که عصبانی می شود، افسرده نیست. اما اگر میزان و شدت این عصبانیت نسبت به قبل در حال افزایش است، والدین باید هوشیار باشند و به این نشانه ها توجه کنند. معمولا نوجوان افسرده، افسردگی خودرا به صورت فوران های خشم و پرخاشگری نشان می دهد ولی بعد از آن پشیمان می شود که باعث افزایش احساس گناه و عذاب وجدان در او می شود و در نهایت این چرخه افسردگی تقویت می شود.

2. نشانه های جسمانی

اگر برای دردها و مشکلات جسمانی نوجوان تان پیش پزشک رفته اید و هیچ دلیل جسمی و پزشکی برای آنها وجود نداشته است، این ها می توانند نشانه های افسردگی در نوجوان باشند. افسردگی درمان نشده در بزرگسالان در طولانی مدت می تواند باعث بروز مشکلات جسمی در آن ها شود؛ ولی در نوجوانان، علایم جسمانی از نشانه های اولیه بروز افسردگی است.

نشانه های دردهای غیرعادی سایکوسوماتیک یا روان تنی بدون دلایل مشخص را به راحتی می توان به افسردگی در نوجوانان ربط داد. شکایت های مکرر از سردرد، دل درد، مشکلات گوارش و دردهای دیگر می توانند از علایم بیرونی یک مشکل درونی مانند افسردگی باشند. بنابراین این نشانه ها را دست کم نگیرید و هنگام مراجعه به دکتر روانشناس حتما این نشانه را هم بگویید. خیلی وقت ها نوجوان نمی تواند احساسات و حالاتی را که تجربه می کند، با کلمات بیان کند و در نتیجه به صورت دردهای جسمانی بدون علت، آن را بروز می دهد.

بنابراین بعد از بررسی علت های فیزیکی این دردها، در صورتی که دلیل مشخصی برای آنها وجود نداشت، حتما باید به عنوان نشانه افسردگی نیز مورد بررسی قرار بگیرند. این دردها کاملا واقعی هستند و کیفیت خواب و زندگی نوجوان تان را تحت تاثیر قرار می دهند و به همین دلیل باید کاملا جدی گرفته شوند. اگر مشخص شود که این دردها نشانه افسردگی هستند، از اضطراب نوجوان و والدینش  کم می شود و باعث می شود راحت تر به دنبال درمان افسردگی بروند.

3. تغییرات مشخص و بارز در میزان و نوع فعالیت های نوجوان

از علایم اولیه افسردگی در بزرگسالان، گوشه گیری و کناره گرفتن از فعالیت های اجتماعی است که در نهایت باعث انزوای بیشتر او هم می شود و نشانه های افسردگی را تقویت می کند. نوجوانان معمولا به فعالیت های گروهی و رویدادهای اجتماعی علاقه زیادی دارند. بنابراین تغییرات واضح و مشخص و تغییر ناگهانی در روابط فردی و عملکرد اجتماعی و تحصیلی آن ها می تواند از نشانه های افسردگی او باشد.

از آنجایی که ماهیت دوره نوجوانی رشد شخصیت و تلاش برای استقلال و عدم وابستگی است، نوجوان همیشه به دنبال فعالیت های جدید و متنوع است. نوجوان ممکن است از علایق و فعالیت هایی که تاکنون براش جذاب بودند، دست بکشد و به دنبال جایگزین های بهتر و جدیدتر باشد. در بیشتر مواقع اینها از رفتارهای شایع بین نوجوانان هستند و به عنوان مرحله ای از رشد او تلقی می شوند.

زمانی این نشانه ها نگران کننده می شوند که به طور همزمان در چند حوزه اتفاق بیفتند. مثلا نوجوانی را در نظر بگیرید که تاکنون در درس هایش موفق بوده ولی ناگهان افت تحصیلی شدیدی نشان می دهد و همزمان از کلاس های فوق برنامه اش هم انصراف می دهد. یا نوجوانی که همیشه به سوارکاری علاقه داشته و به صورت حرفه ای آن را دنبال می کرده، ناگهان دیگر تمریناتش را انجام نمی دهد و از اسب خودش هم مراقبت نمی کند و از گروه دوستان سوارکارش هم دوری می کند. همزمانی این اتفاقات می تواند نگران کننده باشد.

البته یادتان باشد که هر نوجوانی با نوجوان دیگر متفاوت است و علایق و رفتارهای اجتماعی متفاوتی دارد. بنابراین تغییرات ناگهانی و مشخص در رفتار هر نوجوان می تواند متفاوت باشد. زمانی باید این نشانه ها به صورت جدی پیگیری شوند که این تغییرات در حوزه های مختلف زندگی نوجوان (تحصیلی، روابط دوستانه و خانوادگی، علایق و سرگرمی ها) اتفاق بیفتد. همانطور هم که قبلا گفتیم تغییر ذائقه و علایق در نوجوانان برای هویت یابی و استقلال شان طبیعی است. ولی اگر تغییرات مداوم و ناگهانی و در چند حوزه باشند، باید به آن ها توجه کرد.

توصیه هایی به والدین

تصویری کلی افسردگی هم برای والدین و هم برای خود نوجوان ترسناک و سخت است. نوجوانی به خودی خود دوران ناپایداری است و پر از تجربیات تازه و احساساتی است که نوجوان تاکنون تجربه نکرده است. وقتی افسردگی هم به همه اینها اضافه شود، نوجواتان می تواند کاملا احساس سرگشتگی کند و احساس کند کسی نمی تواند به او کمک کند. بنابراین والدین باید ارتباط خوبی با نوجوان شان داشته باشند تا بتوانند متوجه تغییرات هر چند کوچک در او شوند و به موقع اقدام کنند.

اولین قدم بعد از تشخیص نشانه های نگران کننده، مراجعه به متخصص و گرفتن کمک از دکتر روانشناس است. اگر به دنبال نشانه های کلاسیک افسردگی مثل گوشه گیری، خلق پایین، اختلالات خواب و … در نوجوان باشید، نشانه های اصلی که جلوی چشمانتان در حال بروز است را نمی بینید. کلید اصلی شناسایی و اقدام برای درمان اختلالات روانشناختی، آگاهی از نشانه ها در هر گروه سنی و نیز شناخت دوره نوجوانی و تغییراتی که برای نوجوان اتفاق می افتد، است.

خلاصه و جمع بندی

این جمله که خودت را بشناس، نصیحت بسیار عاقلانه و خوبی است. یادمان باشد که نوجوانان در مرحله ای هستن که تازه دارند یاد می گیرند که چه کسی هستند و این در شرایط اتفاق می افتد که در شرایط جسمی و ذهنی پایداری نیستند. بنابراین به عنوان والدین یک نوجوان، همیشه باید حواستان به رفتارهای او باشد و تغییرات او از چشمتان مخفی نماند. در این راه از آنها حمایت کنید و زمانی که به کمک احتیاج داشتند در کنارشان باشید و کمکشان کنید. آگاهی از نشانه ها و علائم افسردگی در نوجوانان یکی از مسائلی است که هر پدر و مادری به آن نیاز دارد.

در کلینیک افسردگی می توانید به سایر مطالب و مقالات مربوط به افسردگی دسترسی داشته باشید.