اختلالات و بیماری های روان سلامت روان کلینیک خواب

تعبیر خواب های رایج از نظر روانشناسی

شهریور ۱, ۱۴۰۲آخرین به روز رسانی: مرداد ۲۳, ۱۴۰۳

۰ خواندن این مطلب 8 دقیقه زمان میبرد

خواب ها پدیده های جالبی هستند. شاید تا به حال برایتان اتفاق افتاده باشد که پس از بیدارشدن از خواب تمام جزئیات سفری عجیب و خیالی را به یاد بیاورید، درحالی که ممکن است احساس کنید اصلاً خواب نبوده اید. حقیقت امر این است که همه افراد خواب می بینند؛ مثلاً فردی عادی درمجموع، حدود دو ساعت در شب را صرف خواب دیدن می کند. در این مقاله از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان با تعبیر خواب های رایج بیشتر آشنا خواهید شد.

فهرست مطالب (کلیک کنید)

فراموش کردن جزئیات رؤیاهای شبانه چندان غیرعادی به نظر نمی رسد، اما هنگام یادآوری جزئیات این رؤیاها ممکن است متوجه موضوعی مشترک در آنها شوید: رؤیاها اساساً مجموعه ای از خاطرات تجربه شده در طول روز یا روزهای اخیر هستند.

با این حال، برخی از مردم بر این باورند که رؤیاها دارای مفاهیم عمیق‌تری نسبت به مجموعه‌ خاطراتی هستند که در هنگام خواب در ذهنتان جریان دارند. در اینجا به برخی از رایج ترین مضامین رؤیاها و تعبیر آنها نگاهی می اندازیم.

انواع مختلف رؤیا

رؤیاها انواع مختلفی دارند که ممکن است به شیوه های مختلفی ظاهر شوند. پژوهش ها حاکی از این است که ۶۵ درصد از عواملی که رؤیاهای شما را شکل می دهند با تجربیاتی مرتبط هستند که در هنگام بیداری داشته اید. در اینجا برخی از رایج ترین انواع رؤیاها ذکر شده است:

رؤیاهای تکراری: به خواب هایی اشاره دارند که فرد آن را بارها و بارها دیده است. اغلب ناشی از الگوهای رفتاری تکرارشونده هستند که قبل از دیدن رؤیا رخ می دهند. لوری کویین لوونبرگ، تحلیلگر خواب و عضو انجمن بین المللی پژوهش رؤیاها (IASD) در فلوریدا، در این باره این گونه توضیح می دهد: «اگر رؤیایی را به طور مکرر و پیوسته می بینید، به احتمال زیاد، آن به الگوی رفتاری مکرری مرتبط خواهد بود که می تواند ناشی از یک مسئله پیوسته حل نشده نیز باشد.

رؤیاپردازی: برخی تحقیقات درباره رؤیاپردازی حاکی از این است که این پدیده زمانی رخ می دهد که بخش هایی از مغز به خواب می روند، درحالی که بخش های دیگر بیدار هستند. همچنین دریافتند که امواج مغزی آهسته، همانند امواج خواب عمیق، درست در نواحی جلویی مغز قبل از به وقوع پیوستن رؤیاپردازی رخ می دهند.

رؤیاهای بیداری کاذب: به گفته فورد و لوونبرگ، نوعی رؤیاست که با درک بیدارشدن در مکانی آشنا، شروع روال عادی صبحگاهی و سپس درک اینکه در عالم خواب هستید، شناخته می شود. این موارد در طول خوابِ خوابِ حرکتِ چشمِ تند (REM) (به وضعیتی اطلاق می شود که بدن در حالت خواب عمیق است، اما واکنش مغز در حالت بیداری است) رخ می دهند. همچنین فورد معتقد است گزارش ها حاکی از این است که این حالت نوعی توهم شروع یا جبران خواب محسوب می شود.

رؤیاهای بیداری کاذب شبیه فلج خواب هستند؛ زیرا هر دوی اینها در موقعیت خواب و بیداری رخ می دهند. با این حال، درهنگام فلج خواب، فرد از نظر ذهنی بیدار است و در طول بیداری کاذب معتقد است که از خواب بیدار شده است، اما در واقع هنوز در عالم خواب به سر می برد.

رؤیاهای شفاف (خواب آگاهانه): رؤیای شفاف زمانی اتفاق می افتد که حین رؤیاپردازی از خواب بیدار و متوجه می شوید که در حال خواب دیدن هستید و در برخی موارد، حتی امکان کنترل رؤیای فعلی را نیز دارید. این حالت معمولاً در طول خواب REM رخ می دهد. مطالعات نشان می‌دهد که رؤیاهای شفاف با سطح بالایی از فعال‌سازی فیزیولوژیکی و افزایش فعالیت در نواحی جلویی و جلویی جانبی مغز مرتبط هستند، و نواحی مرتبط با سطح بالایی از آگاهی ضمیر خودآگاه که معمولاً در طول خواب عادی REM کاهش می‌یابند.

کابوس ها: رؤیاهای ترسناکی هستند که شامل احساسات منفی شدید می شوند. مطابق با نظرسنجی روانشناسی انجام شده برروی بیش از ۱۲۰۰ فرد آمریکایی سه کابوس رایج برای مردان به ترتیب عبارتند از: افتادن، تعقیب شدن و مورد حمله قرار گرفتن. و اما متداول ترین کابوس ها برای زنان نیز به ترتیب تعقیب شدن، افتادن، از دست دادن دندان، مورد حمله قرار گرفتن و پایان دادن به رابطه با یک فرد مهم بود. لوونبرگ معتقد است که از علل بروز این کابوس ها می توان به وجود مسائل آزاردهنده، دشوار یا سوء مدیریت در زندگی اشاره کرد.

تفسیر ۵ خواب رایج

مقوله رؤیاشناسی، پژوهش و تفسیر رؤیاها امری پیچیده است. به عقیدة لوونبرگ «این نوعی تحلیل مقایسه ای بین تصاویر، افکار و احساسات مشاهده شده در رؤیا با رویدادها، افکار و احساسات تجربه شده روز قبل است. بین همه این مسائل، نوعی همبستگی خاص وجود دارد که اغلب بینش و اطلاعات معناداری را برای بیننده خواب نمایان می کند.

به گفته دیگر کارشناسان، تعبیر خواب از علمی کامل به دور است. فورد می‌گوید: در حالی که انسان‌ها مجذوب رؤیاها و معانی احتمالی آن‌ها شده‌اند، با وجود تحقیقاتی که نشان از مضامین مشترک رؤیاهای مشاهده شده بین افراد مختلف می دهد، هیچ مدرکی علمی دال بر وجود معنای جهانی برای این گونه رؤیاها در دست نیست.

علی رغم نظر کارشناسان دربارة صحت معانی این رویاها، اعتقاد به تعبیر خواب همچنان در بین مردم مرسوم و حائز اهمیت است. در اینجا به بررسی پنج رؤیای مشترک و معنای احتمالی آنها از نظر کارشناسان می پردازیم.

تعبیر خواب افتادن

تعبیر-خواب-افتادن

طبق نظرسنجی انجام شده در سال ۲۰۲۲ توسط شرکت تشک و محصولات خواب، افتادن یکی از شایع ترین رؤیاهایی بوده است که افراد زیادی آن را تجربه کرده اند. براساس این نظرسنجی، داده های مشابه حاکی از این بود که افتادن یکی از شایع ترین کابوس های مکرر برای مردان و دومین کابوس رایج برای زنان بوده است.

فورد توضیح می‌دهد که کارل یونگ، روانکاو برجسته‌ای که نظریه رؤیای یونگ را ارائه کرد ـ این ایده که رؤیاها حاوی اطلاعات مهمی هستند و می‌توانند بخشی اساسی از رشد شخصیت فرد را تشکیل دهند ـ معتقد بود که رؤیاهای مربوط به زمین خوردن جبران‌کننده هستند. همچنین به عقیدة وی تجربه این کابوس در اشخاصی که دارای اعتمادبه نفس بسیار بالایی هستند، بیشتر بوده است.

لوونبرگ معتقد است تجربه این نوع رؤیاها می‌تواند ناشی از احساس یاس و ناامیدی، به ‌ویژه از سمت چیزهایی باشد که به آنها امید زیادی داشتیم. همچنین آنها ممکن است زمانی اتفاق بیفتند که احساس کنیم دیگر هیچ پشتیبان مالی یا عاطفی نداریم. فورد مطابق با نظریة زیگموند فروید، یکی دیگر از چهره‌های شناخته شده در تاریخ روان‌شناسی، سقوط را نماد تسلیم شدن در برابر وسوسه‌های جنسی می ‌دانست.

تعبیر خواب تعقیب شدن

طبق نوعی از نظرسنجی که قبلاً ذکر شد، رؤیای تعقیب شدن دومین و مرسوم ترین رؤیای مکرر برای زنان محسوب می شود. این نظرسنجی همچنین خاطرنشان می کند که رؤیای تعقیب شدن یکی از رایج ترین کابوس های مکرر برای زنان و دومین کابوس مکرر برای مردان است.

به گفته لوونبرگ، مشاهده این رؤیا به نوعی رفتار اجتنابی مربوط می شود و معتقد است فرار از چیزی یا کسی در خواب زمانی اتفاق می‌افتد که ما به آن چیز به درستی رسیدگی نکرده باشیم. افرادی که تمایل دارند به هر قیمتی از رویارویی با مشکلات اجتناب کنند، این رؤیا را می بینند. لوونبرگ در ادامه می گوید که این رؤیا ممکن است به دلیل تعلل در انجام کار نیز بروز دهد.

همچنین فورد رؤیای تعقیب شدن را ناشی از احساس اضطراب شدیدی می‌داند که در طول روز تجربه می‌شود و در ادامه بیان می کند دانشمندان حدس می زنند که شیوع این رؤیا می تواند سیری تکاملی داشته باشد و برای بقا نیز مفید باشد. به عبارت دیگر، رؤیای تعقیب شدن می تواند نوعی تمرین فرار از دست شکارچیان باشد.

تعبیر خواب از دست دادن دندان ها

خواب از دست دادن دندان یا افتادن دندان یکی از رایج ترین خواب هایی است که بدان اشاره می شود. این رؤیا ممکن است ریشه در واقعیت نیز داشته باشد: براساس مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۸، یکی از دلایل مشاهده این رؤیا می تواند تحریک واقعی دندان باشد، نه مشکل روانشناختی یا کیفیت خواب، که اغلب به عنوان توضیح علت رؤیا به آن اشاره می شود.

لوونبرگ مدعی است که هر رؤیایی که به بخشی از دهان، به ویژه دندان ها ارتباط داشته باشد، می تواند به مسائل ارتباطی در زندگی واقعی مان پیوند داشته باشد. همچنین معتقد است دندان‌ها عضو ثابت دهانمان هستند. بنابراین وقتی در خواب می‌افتند، به احتمال زیاد، به همان عارضه جانبی از دست دادن تکلم در زندگی واقعی اشاره می کند: اجازه می‌دهیم چیزی از دهانمان خارج شود که باید در جای خود باقی می‌ماند. او خاطرنشان می کند که یکی دیگر از عوامل رایج بروز این نوع رؤیا، نگرانی در مورد ظاهرتان است.

تعبیر خواب خیانت کردن

رؤیاهایی که درباره خیانت خود یا شریک زندگی تان می بینید ممکن است ناراحت کننده باشد، اما غیرمعمول نیستند. طبق نظرسنجی دیگری که بر روی بیش از ۱۰۰۰ نفر در سال ۲۰۲۰ انجام شد، تقریباً ۲۳٪ از بزرگسالان ایالات متحده تجربه مشاهده رؤیای خیانت را داشته اند. لوونبرگ می‌گوید این رؤیایی است که بیشتر از همه درباره آن سؤال می‌شود و معتقد است اگر تجربه خیانت در گذشته شما وجود داشته است، می‌تواند از علایم عدم اعتماد به شریک زندگی تان باشد. همچنین معتقد است این رؤیا نشانه این نیست که شریک زندگی تان به شما خیانت می کند، بلکه احتمالاً به این معنی است که احساس می کنید نفر سومی در رابطه تان وجود دارد. می تواند به این معنی باشد که شریک زندگی تان زمان و توجه زیادی را صرف چیز دیگری (لازم نیست شخص دیگری باشد) می کند و باعث می شود احساس کنید کنار گذاشته شده اید.

در ادامه بیان می کند اگر در خواب ببینید که به شریک زندگی‌ تان خیانت می‌کنید، می‌تواند درباره اتفاق جدیدی در زندگی تان باشد که ضمیر ناخودآگاهتان از رابطه شما دستگیرش شده است.

تعبیر خواب برهنه شدن در ملأ عام

طبق نظرسنجی انجام شده در سال ۲۰۲۰، ۱۲٪ رؤیاهای مشاهده شده در افراد مربوط به برهنه شدن در ملأ عام است. به عقیده لوونبرگ این رؤیای مکرر معمولاً به چیزی در زندگی روزمره مرتبط است که باعث می شود فرد احساس شرمندگی، زیر ذره بین بودن یا آسیب پذیری کند. همچنین معتقد است یکی بزرگترین علل وقوع این رؤیا نگرانی ما از این مسئله است که همه نگاه ها به سمتمان باشد. بنابراین احتمالاً موقعیتی در عالم بیداری وجود دارد که موجب بروز همان نگرانی می شود، مانند ارائه یک سخنرانی. در ادامه، خاطرنشان می کند که در طول وقوع این رؤیاها، شخص معمولاً نگران برهنه شدن خود است، اما دربرابر، این موضوع برای هیچ کس دیگری جز خودش اهمیت ندارد که به گفته وی ضمیر ناخودآگاه در تلاش است تا به شخص این اطمینان را بدهد که برای این مسئله بیشتر از آنچه باید انرژی گذاشته است.

فورد معتقد است محتوای این رؤیا درمورد رویارویی، آسیب‌ پذیری یا احساس شرمندگی درمورد مسئله ای واقعی در عالم بیداری است.

چرا خواب می بینیم؟

فورد خاطرنشان می کند که دنیای علم هنوز نمی داند چرا رؤیا می بینیم. به عقیده اش در حال حاضر، شواهد حاکی از این است که ظاهراً رؤیاها موقعیت‌هایی اند که بیانگر دغدغه‌های اصلی فرد در زندگی شخصی اش هستند، از جمله مشغله‌های بین فردی مهم و عاطفی.

همان‌طور که لوونبرگ اشاره می‌کند، رؤیاپردازی نوعی فرایند اندیشمندانه و ادامه جریان فکری ما از همان روز است. وقتی به خواب REM می‌رویم، مغز متفاوت عمل می‌کند. بنابراین افکارمان نیز متفاوت می‌شوند. همچنین خاطرنشان می کند این بدان معنا نیست که رؤیادیدن بی معنی است، بلکه خیلی هم معنادار است. رؤیا نوعی گفتگوی درونی است که جان گرفته.