فتیش چیست و چه زمانی یک اختلال است؟

آیا می خواهید بدانید که خودتان یا شریک زندگی تان فتیش دارید؟ با اینکه عبارت فتیش چیست در موتورهای جستجویی مانند گوگل به دفعات جستجو می شود، آگاهی مردم درباره این پدیده بسیار کم است. یکی از انواع فتیش که به کرات در مورد آن صحبت شده است و بین مردم شناخته شده تر است، فتیش پاست ولی دیگر انواع آن بین مردم ناشناخته تر است. در این مقاله می خواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که فتیش یعنی چه و در چه حالتی به عنوان یک مشکل یا اختلال شناخته می شود.

فتیش تنها در صورتی تبدیل به مشکل می شود که زندگی شما را دچار اختلال کند یا باعث آزار و اذیت اطرافیان شما شود. برای مثال، وقتی مردی دیگر همسر خود را از نظر جنسی جذاب نداند و تنها با تصور یا دیدن کفش های او از نظر جنسی برانگیخته شود، به عنوان یک مشکل تلقی می شود. فتیش به شکل های مختلف خود را نشان می دهد که می تواند از فتیش پا گرفته تا تمایل به چرم، پلاستیک، یا برخی از جنبه های بی دی اس ام را شامل شود.

فتیش یعنی چه؟

به زبان ساده، فتیش جنسی یا اروتیک، به معنی جذابیت جنسی شدید یک جسم یا بخشی از بدن است. شیئی که باعث برانگیختگی می شود، فتیش و فردی که با آن شی برانگیخته میشود را فتیشیست می گویند.

آیا فتیش یک اختلال است؟

چه زمانی  فتیش به عنوان یک اختلال شناخته می شود؟ برای پاسخ به این سوال ابتدا باید به معیارهای تشخیصی اختلال فتیشیسم در راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM-5) نگاهی بیندازیم. در این راهنما به سه معیار تشخیصی برای اختلالات پارافیلیا اشاره شده است. فرد باید موارد مطرح شده را در طی حداقل شش ماه گذشته تجربه کرده باشد.

1. تمایل شدید برای رابطه جنسی که در آن بر انگیختگی به وسیله اندام های غیرجنسی یا اشیای بی جان اتفاق می افتد.
2. فانتزی های جنسی، نیاز جنسی یا رفتارهایی که باعث ایجاد اضطراب شدید در فرد شود و زندگی روزمره وی را مختل کند.
3. شیء فتیش نباید لباس مبدل (لباس ویژه جنس مخالف) یا اسیای بازی های جنسی مخصوص تحریک جنسی مانند ویبراتور باشد.

بنابراین برای اینکه فتیش را جزو اختلالات در نظر بگیریم، باید حداقل در شش ماه گذشته باعث ایجاد اختلال و اضطراب در زندگی فرد شده باشد.

بنابراین اگر شرایط فرد با معیارهای ذکر شده مطابقت نداشته باشد، فتیش یک اختلال نخواهد بود و صرفاً تمایل جنسی به کارها یا اشیائی است که برای فرد لذتبخش است ، خود فرد را آزار نمی دهد و باعث مختل شدن روابط او با دیگران نمی شود.

به غیر از فتیش پا یا فوت فتیش، چه انواع دیگری از فتیش وجود دارد؟

فتیش جنسی یا فتیش اروتیک/شهوانی، یک نوع تثبیت جنسی روی یک شی بی جان یا اندام های غیرجنسی است. شی مورد علاقه فرد، فتیش نام دارد و فردی که به آن شی فتیش دارد، فتیشیست نامیده می شود. تحریک جنسی از طریق بخش خاصی از بدن در طبقه بندی جزئی گرایی یا پارشیالیسم قرار می گیرد. در این دسته از اختلالات، فرد به بخش خاصی از اندام های غیر جنسی گرایش جنسی دارد. براساس DSM5 پارشیالیسم یا جزئی گرایی تنها در صورتی در دسته اختلالات قرار می گیرد که باعث ایجاد نشانه های روانشناختی معناداری در فرد شود و در زندگی روزمره و عادی فرد اختلال ایجاد کند. در فتیش فرد با برخی از اشیای بی جان یا بخش های غیرجنسی به شدت از نظر جنسی برانگیخته می شوند. این اشیا یا اندام های غیر جنسی به اندازه اندام های جنسی برای این افراد برانگیختگی جنسی ایجاد می کند. فتیش پا یکی از رایج ترین انواع فتیش و جزئی گرایی است که اکثر افراد فتیش را با همین نوع می شناسند ولی انواع مختلفی از فتیش و جزئی گرایی وجود دارد که در ادامه می توانید در جدول آنها را ببینید.

با اینکه تعاریف پزشکی از فتیش، فتیش جنسی را محدود به اشیای بی جان و اندام های غیر جنسی می کنند، فتیش می تواند به صورت تمایل جنسی به بعضی از فعالیت ها هم خود را نشان دهد. در این تعریف گسترده تر، فتیش، ویژگی های بدنی (مانند چاقی)، اشیا، موقعیت ها و فعالیت ها (مانند BDSM) را هم در بر می گیرد. پارافیلیاها یا انحرافات جنسی مانند فتیش ادرار، مدفوع و مرده نیز به عنوان فتیش شناخته می شوند.

از انواع دیگر فتیش می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تمایل جنسی به تتو یا پیرسینگ
• تمایل جنسی به انواع خاصی از لباس مانند جوراب، دامن یا لباس زیر
• تمایل جنسی به پلاستیک یا چرم
• تمایل جنسی به کفش یا انواع خاصی از کفش یا چکمه
• تمایل جنسی به اندام های خاصی از بدن مثل پا (که به عنوان فتیش پا بین مردم شناخته شده است)، ناف، دهان، ناخن و …
• تمایل جنسی به نوع خاصی از مو یا موی بدن
• تمایل جنسی به اشیاء غیرمعمول مثل گوشی معاینه پزشکی، پستانک یا پوشک بچه
• یوروفیلیا (ادرارخواهی) یا تمایل جنسی به فعالیت هایی که با ادرار مرتبط است
• نکروفیلیا (مرده خواهی) یا تمایل جنسی به جسد مردگان
• کوپروفیلیا یا اسکاتوفیلیا (مدفوع خواهی) یا داشتن علاقه جنسی به فعالیت های مربوط به مدفوع
• لاکتوفیلیا یا تمایل جنسی به نوشیدن شیر از پستان زن
• منوفیلیا یا علاقه جنسی به خون قاعدگی
• موکوفیلیا یا تمایل جنسی به عطسه

دلایل فتیش چیست؟

روانشناس فرانسوی، آلفرد بینه، اولین فردی بود که درسال 1887 از اصطلاح فتیش در معنای اروتیک استفاده کرد. در آن دوران، فرض بر این بود که فتیش به دلیل یک تجربه تحریک کننده با یک شیء خاص در دوران کودکی به وجود می آید.

پژوهش ها نشان داده اند که می توان فرد را به گونه ای شرطی کرد که به وسیله اشیای خاصی مانند کفش تحریک شوند. براساس این تحقیقات، فتیش فرایندی آموخته شده است.

با توجه به اینکه شیوع فتیش در زنان کمتر است، ممکن است عوامل مربوط به تفاوت های بیولوژیکی بین مردان و زنان عامل بروز آن باشد. البته پژوهش های بیشتری در این حوزه نیاز است تا عوامل فتیش به صورت دقیق مشخص شود.

درمان فتیش چیست؟

فتیش چگونه درمان می شود؟ از نشانه های اختلال فتیش، می توان به اقدام کارهای غیرقانونی، از دست دادن علاقه به فعالیت های جنسی معمول و روابط ضعیف اشاره کرد. در چنین مواردی هدف درمان کاهش وابستگی به فتیش و افزایش علاقه به محرک های قابل قبول خواهد بود.

درمان شناختی-رفتاری

روشهای درمان شناختی-رفتاری مانند بیزاری درمانی، شرطی سازی پنهان و شرطی سازی مجدد ارگاسم برای درمان فتیش استفاده می شوند.

• در بیزاری درمانی، افکار مرتبط با فتیش با یک محرک ناخوشایند مانند شوک الکتریکی همراه می شوند.
• در روش حساس سازی پنهان از فرد خواسته می شود درباره فتیش خود خیالپردازی کند و سپس به یک شرایط ناخواسته و بد فکر کند؛ برای مثال به این فکر کند که در آن شرایط ناگهان تمام اعضای خانواده اش وارد اتاقش می شوند. البته این فقط یک مثال است و شرایط ناخوشایند منفی می تواند براساس شخصیت فرد تغییر کند.
• در روش شرطی سازی مجدد ارگاسم درمانگر از فرد می خواهد تا دقیقا پیش از لحظه ارگاسم، افکارفتیش خود را به چیزهای قابل قبول تری (مثلا همسرش) تغییر دهد. بنظر می رسد این روش به تقویت علائق جنسی قابل قبول تر کمک می کند.

درمان روانپویشی

برخی از نظریه ها معتقدند که ریشه اصلی فتیش به دوران کودکی بر می گردد. بنابراین برخی از درمانگران از فنون روانپویشی برای بررسی ناخودآگاه فرد به هنگام بروز فتیش استفاده می کنند.

درمان دارویی

برای درمان اختلال فتیش، داروهایی مانند آنتی آندروژن ها (برای کاهش میل جنسی و کم کردن میزان فانتزی های جنسی) و مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRI) (برای بهبود خلق) تجویز می شوند. با این حال، برخی از داروها عوارض جانبی زیادی دارند که باید قبل از تجویز حتما در نظر گرفته شوند.

چگونه می توانم فتیش خودم را وارد رابطه جنسی با همسرم کنم؟

اگر به جای حذف فتیش، فرد بخواهد فتیش خود را به عنوان بخشی از رابطه خود بپذیرد و آن را وارد رابطه کند، چکار باید کرد؟ در مواردی مانند فتیش پا یا فوت فتیش می توان از ماساژ پا یا دیگر فعالیت های لذتبخش در رابطه جنسی استفاده کرد.

یکی از روش های دیگر نیز این است که با شریک خود روی روز خاصی به توافق برسید و فتیش خود را از نظر زمانی محدود کنید. مثلا فقط جمعه ها رابطه جنسی بر اساس فتیش داشته باشید و در روزهای دیگر از شریک خود لذت ببرید.

زوج درمانی نیز یکی از روش هایی است که می تواند برای بهبود ارتباط بین زوجین و وارد کردن فتیش به عنوان بخشی از رابطه استفاده شود.

خلاصه و جمع بندی

اگر درگیر فتیش هستید و این موضوع باعث اختلال در زندگی روزمره تان شده است؛

اگر فتیش شما به جای اینکه یک فانتزی جنسی موقت باشد، تمام ساعت های روزتان را به خود اختصاص داده است؛

یا اگر فقط و فقط زمانی از نظر جنسی برانگیخته می شوید که فتیش شما در رابطه حضور داشته باشد؛

در چنین شرایطی می توان گفت که فتیش شما تبدیل به یک مشکل شده است و باید از متخصص کمک بگیرید.

به یاد داشته باشید هر چقدر هم شرایط شما از نظر خودتان بد باشد یا از مطرح کردن موضوع خجالت بکشید، باید از متخصص کمک بگیرید. همچنین اگر همسر یا شریک کسی هستید که دچار اختلال فتیش است، با مراجعه به متخصص می توانید به خود و همسرتان کمک کنید.

نظر شما چیه؟

شما درباره فتیش چه نظری دارید؟ به نظرتون چه زمانی اختلال محسوب میشه؟ آیا خودتون یا اطرافیان تون کسی هست که فتیش خاصی داشته باشه؟

در کلینیک اختلالات جنسی می توانید به سایر مطالب و مقالات مربوط به ختلالات جنسی دسترسی داشته باشید.