۱۲ نشانه یک خودشیفته آسیب پذیر
نوعی از خودشیفتگی که بهعنوان خودشیفته آسیب پذیر شناخته میشود، با حسی مغرورانه از خود بزرگ بینی، استحقاق و نیاز به تحسین همراه است و اغلب با احساس ناامنی، عزتنفس پایین و حساسیت مفرط به انتقاد مشخص میشود. افراد مبتلا به این نوع خودشیفتگی بیشتر در برابر طردشدن آسیبپذیر هستند و در ایجاد روابط پایدار مشکل دارند. آنها همچنین ممکن است به آسانی درمانده شوند و قادر نباشند با استرس خود مقابله کنند. در ادامه این مطلب از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان با این اختلال بیشتر آشنا خواهیم شد.
چگونه خودشیفته آسیب پذیر را تشخیص دهیم؟
دکتر جی سرل، دکتری LMFT، خاطرنشان میکند: «خودشیفته آسیب پذیر اینگونه است که نسبت به طردشدن حساس و به شدت خجالتی است، تمایل به ناامنی دارد و وقتی مورد تحسین قرار نمیگیرد عصبانی یا آزرده میشود و بهشدت به انتقاد حساس است. چنین فردی اغلب فاقد حس همدلی است و چنانچه از خود همدلی نشان دهد برای ایجاد خودبزرگ بینی است.»
درحالیکه تشخیص فرد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته، بدون ارزیابی حرفه ای ممکن نیست، علایمی وجود دارد که ممکن است نشان دهد با فردی مبتلا به خودشیفتگی آسیبپذیر سروکار دارید.
۱۲ نشانه خودشیفته آسیب پذیر
۱. مشکل در پذیرش انتقاد
غالباً در پذیرش انتقاد، حتی زمانی که سازنده باشد، مشکل دارند. وقتی با هر نوع بازخوردی مواجه میشوند، ممکن است حالت تدافعی یا تهاجمی پیدا کنند.
۲. نیاز به تحسین مداوم
غالباً برای اینکه احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند، به توجه و تأیید بیشازحد دیگران نیاز دارند. این نیاز بیش از حد به تأیید بیرونی اگر توجهی را که میخواهند دریافت نکنند، میتواند به احساس ناامنی و اضطراب منجر شود.
۳. احساس نامشخص یا ناپایدار از خود
دائم برای شناسایی احساسات و نیازهای خود در تلاشاند. این ابهام در مورد هویت خود میتواند به احساس سردرگمی و پوچی منجر شود که غلبه بر آن دشوار است.
۴. تمایل به فریبکاری
اغلب ممکن است از فریبکاری بهعنوان راهی برای به بهرهبردن از موقعیتها استفاده کنند. بدین صورت که سعی کنند با استفاده از احساس گناه یا شرم، به عنوان اهرم فشار، افراد را تحت تأثیر قرار دهند تا به خواسته خود دست یابند.
۵. ناتوانی در همدلی در افراد مبتلا به خودشیفته آسیب پذیر
ویژگی رایج دیگر این افراد، ناتوانی یا تمایل نداشتن در خود را به جای دیگران گذاشتن و درک این نکته است که چگونه اعمال آنها ممکن است بر شخص دیگری ازنظر احساسی یا ذهنی تأثیر بگذارد.
۶. مشکل در برقراری روابط
ازآنجاییکه خودشیفتههای آسیبپذیر تمایل دارند بیشازحد برروی خود تمرکز کنند و به خود بپردازند، غالباً ایجاد ارتباط معنادار با افراد دیگر را دشوار میدانند. این ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران باعث میشود آنها احساس انزوا، تنهایی و سوءتفاهم کنند.
۷. کنترل رفتار در خودشیفته آسیب پذیر
ممکن است بهشدت تلاش کنند تا همة جنبههای زندگی خود حتی زندگی دیگران را کنترل کنند. آنها ممکن است سعی کنند همه چیز را از گفتوگوها و تصمیمات تا فعالیت ها مدیریت کنند.
۸. حسادت و غبطه
غالباً نسبت به اطرافیان خود حسادت یا غبطه میخورند. این مورد میتواند به مقایسه های منفی و رفتار بیش از حد رقابتی منجر شود که حفظ روابط سالم را دشوار میسازد.
۹. مشکل در اعتمادکردن به دیگران از دیگر علائم خودشیفته آسیب پذیر
غالباً در اعتمادکردن به دیگران، حتی نزدیکترین افراد، با مشکل مواجه اند. ممکن است به انگیزه های دیگران مشکوک باشند که باعث میشود مردم را از خود دور نگه دارند تا از آسیب احتمالی محافظت کنند. این احساس بی اعتمادی ممکن است آنها را از ایجاد ارتباط معنادار با دیگران بازدارد.
۱۰. سرزنشکردن دیگران از علائم خودشیفته آسیب پذیر
وقتی همه چیز آنطور که میخواهد پیش نمیرود، این گروه، ممکن است به جای این که در درون خود به دنبال توضیح و تحلیل چند و چون ماجرا باشند، به سرزنش دیگران میپردازند.
۱۱. مرزهای ضعیف
ممکن است در تعیین مرزهای سالم بین خود و سایر افراد مشکل داشته باشند. این ناتوانی آنها را به موقعیتهایی سوق میدهد که نیازهای آنها در نظر گرفته نمیشود یا مورداحترام قرار نمیگیرد که در طول زمان میتواند باعث رنجش و کشمکش و درگیری شود.
۱۲. ترس از رهاشدن: اختلال خودشیفته آسیب پذیر
ممکن است با ترس عمیق از رهاشدن دستوپنجه نرم کنند. شاید آنها خیلیمحکم به افراد بچسبند یا بیش از حد حسّ مالکیت داشته باشند تا مانع از ترک شدن خود شوند. این نوع رفتار میتواند بسیار مضر باشد و بدون کمک مناسب، ترک آن دشوار است.
علل خودشیفتگی آسیب پذیر
برخی از موارد خودشیفتگی آسیبپذیر را میتوان به بدرفتاری یا بیتوجهی در دوران کودکی نسبت داد، بااینحال، علت دقیق آن مشخص نیست. احتمالاً شامل آسیبپذیری های ژنتیکی و بیولوژیکی همراه با تعاملات والدین با کودک است که تحسین کاملاً غیر واقعی و نه تأیید کافی را که مطابق با تجربة زیسته کودک باشد، دربرمیگیرد. سایر مشارکتهای دوران کودکی، محیطی و فرهنگی نیز میتواند در این امر دخالت داشته باشند.
این امر ممکن است به افزایش تمرکز بر روی خود و نیازهای خود در بزرگسالی منجر شود تا سعی کنند آنچه را که در دوران کودکی دریافت نکردهاند جبران کنند.
چگونه با خودشیفته آسیب پذیر برخورد کنیم؟
کنارآمدن با خودشیفتة آسیبپذیر دشوار است، اگرچه غیرممکن نیست. نکته کلیدی در این امر، تعیین و حفظ مرزهای سالم و درعینحال تلاش برای همدلی با کشمکش های چنین فردی است.
کتی آدامز، مربی ماهر و باصلاحیت، مربی کمکهای اولیة بهداشت روان و روانشناس گروه آموزشی مهارت، میگوید: «درحالیکه خودشیفتههای شکننده سعی میکنند به هر قیمتی از رویارویی مستقیم اجتناب کنند، آنها طرفداران پر و پا قرص بازیهای منفعلانه ـ تهاجمی هستند، بهویژه زمانی که احساس خطر میکنند. اگر به آنها اعتراض کنید، انکار میکنند. کسانی که این اختلال را دارند نیاز شدیدی به انکارپذیری قابل قبول دارند. این سلاحی حیاتی در زرادخانه آنهاست. کسانی که مشکلات جدی دارند سعی میکنند از نقاط ضعفتان به روشی منفعلانه ـ تهاجمی سوءاستفاده کنند. نباید چنین رفتارهای سمی عاطفی را تحمل کنید. »
چند نکته دیگر برای مقابله با خودشیفته آسیبپذیر در زندگی
- برای خودتان وقت بگذارید: برای پرداختن به خود، انجام کارهایی که از آنها لذت میبرید، مراقبت از نیازها و خواسته هایتان و غیره و بهطور منظم «برای خود، زمانی» را اختصاص دهید. ابتدا روی مراقبت از سلامت روان خود تمرکز کنید.
- با آرامش ارتباط برقرار کنید: اگر بین شما و خودشیفتة آسیب پذیر مشکلی وجود دارد، سعی کنید تا حد امکان آرام و بیطرفانه ارتباط برقرار کنید. توضیح دهید که رفتار آنها چه احساسی در شما ایجاد میکند، و سعی کنید در صورت تمایل به صحبت کردن، آماده گوش دادن به دیدگاهشان باشید.
- تعیین حد و مرز: مطمئن شوید که حد و مرزهایی را تعیین و اجرا کنید که برایتان مفید است. این ممکن است به معنای تعیین محدودیت برای مدتزمانی که با آنها میگذرانید، رد کردن درخواستها یا دعوت آنها و … باشد. مهم است به یاد داشته باشید که وقتی با خودشیفته آسیبپذیر سر و کار دارید برای اولویت بندی نیازهای خود مشکلی ندارید.
- از متخصص کمک بگیرید: اگر وضعیت خیلی طاقتفرسا به نظر میرسد یا اگر تلاشتان در برقراری ارتباط با خودشیفته موفقیتآمیز نبود، جستوجوی کمک از بیرون از متخصص سلامت روان میتواند برای هر دو طرف درگیر مفید باشد. درمانگر میتواند دلایل اینکه چرا این فرد به شیوه های خاص رفتار میکند را توضیح و همچنین راهبردهایی برای مقابله و فنهای ارتباط سالم را ارائه دهد.
خودشیفته آسیب پذیر میتواند عاشق شود؟
بله، او میتواند عشق بورزد، اما ممکن است برای او دشوار باشد که احساسات خود را به شیوه های درست بیان کند. آنها ممکن است با صمیمیت و مسائل مربوط به صمیمیت مانند اعتماد و آسیب پذیری بهدلیل تجربیات گذشتة خود دست و پنجه نرم کنند، اما اگر بخواهند این موارد را با متخصص بهداشت روان مطرح کنند، میتوانند نحوه ایجاد ارتباط معنادار با دیگران را به دست آورند.
خودشیفته آسیبپذیر میتواند با دیگران همدلی کند؟
بله، او میتواند احساس همدلی داشته باشد، اما غالباً در تلاش و کشمکش است تا خود را بهجای دیگران بگذارد و دیدگاههای دیگران را درک کند. بهویژه زمانی که احساس عزتنفسشان در خطر است. اما بار دیگر، با کمک درمانگر، آنها میتوانند روی توسعه همدلیشان کار کنند.
خودشیفته آسیب پذیر در مقابل انواع دیگر خودشیفتگی
توجه به این نکته بسیار مهم است که خودشیفتگی آسیب پذیر با سایر انواع خودشیفتگی مانند خودشیفتگی وخیم یا بدخیم متفاوت است؛ مثلاً ممکن است خودشیفتههای آسیبپذیر حسّ استحقاق یا برتریطلبی را داشته باشند، در حالی که معمولاً رفتارشان بدخواهانه نیست، درست برعکس خودشیفتههای بدخیم که اینگونه رفتار میکنند.
خودشیفتههای آسیبپذیر غالباً برای قبول مسئولیت اعمال خود در کشمکش هستند و درعوض، دیگران را سرزنش میکنند، اما با توجه به درد عاطفی که آنها غالباً تجربه کنند، ممکن است تمایل بیشتری به دریافت کمک داشته باشند.
افراد مبتلا به خودشیفتگی آسیبپذیر با کمک و انگیزة مناسب میتوانند یاد بگیرند که چگونه نیازهای خود را بهتر شناسایی کنند و درعینحال به نیازهای اطرافیان خود احترام بگذارند تا همه افراد درگیر احساس امنیت کنند، شنیده شوند، ارزشمند باشند و درک شوند.
سوالات متداول
