آیا برای برقراری تماس چشمی اضطراب دارید؟

توانایی برقراری ارتباط چشمی بخش مهمی از روابط اجتماعی است. اضطراب تماس چشمی می تواند زندگی روزمره فرد را دچار اختلال کند. ارتباط چشمی با دیگران به عنوان نشانه ای از صمیمیت و رفتار دوستانه شناخته می شود. با این حال، بسیاری از افراد کمرو و خجالتی و نیز افرادی که از اضطراب اجتماعی دارند در این بخش از روابط اجتماعی مشکل دارند و نمی توانند با طرف مقابل ارتباط چشمی داشته باشند.

اضطراب تماس چشمی چیست؟

وقتی کسی برای نگاه کردن به چشم های یک فرد احساس ناراحتی و معذب بودن داشته باشد، می گوییم که او اضطراب تماس چشمی دارد. فردی که این اضطراب را دارد، وقتی با دیگران صحبت می کند نمی تواند به چشمانشان نگاه کند چون فکر می کند اگر تماس چشمی برقرار کند، طرف مقابل او را قضاوت می کند یا او را با دید منتقدانه بررسی می کند.

چرا بعضی ها تماس چشمی برقرار نمی کنند؟

اضطراب تماس چشمی علت های مختلفی می تواند داشته باشد. در مورد کسی که مشکل سلامت روان نداشته باشد و اختلالات اضطرابی در او تشخیص داده نشود، دلیل این مشکل می تواند کمرویی یا اعتماد به نفس پایین باشد. بعضی ها با نگاه کردن به چشم های دیگران احساس بدی پیدا می کنند چون مهارت های ارتباطی را بلد نیستند یا نمی خواهند زیاد در معرض دید و توجه دیگران باشند.

رابطه بین برقراری تماس چشمی و اختلال اضطراب اجتماعی (SAD)

معمولا افرادی که اختلال اضطراب اجتماعی دارند، نگاه کردن به چشم های دیگران را استرس زا می دانند و به همین دلیل از آن اجتناب می کنند. بخشی از این می تواند به دلیل ژن ها باشد.

مطالعات نشان داده است که در افرادی که مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی هستند، تماس چشمی مستقیم باعث ایجاد اضطراب شدید می شود. اگر شما هم اختلال اضطراب اجتماعی دارید، وقتی که تماس چشمی برقرار می کنید، بخشی از مغز شما که در مورد خطرات به شما هشدار می دهد (یعنی بخش آمیگدالا)، فعال می شود و شما دچار اضطراب می شوید.

نتایج پژوهشی که در مجله گزارشات جاری روانپزشکی در سال 2017 منتشر شد، نشان داد که اضطراب اجتماعی به ترکیبی از حالت دفاعی و اجتناب از پردازش محرک های اجتماعی عاطفی مربوط می شود. برای مثال فردی که اضطراب اجتماعی دارد،  در یک مهمانی از یک طرف مواظب دیگران است تا مبادا قضاوتش کنند و از طرف دیگر سعی می کند از موقعیت هایی که احساس می کند ممکن است مورد قضاوت قرار بگیرد، دوری می کند. همچنین این پژوهش نشان داد که افرادی که اضطراب اجتماعی دارند، به دلیل ترس از قضاوت دیگران، تماس چشمی برقرار نمی کنند.

رابطه بین تماس چشمی و اوتیسم

پژوهش هایی که در حوزه اوتیسم انجام شده است نشان داده اند که افراد اوتیستیک به تماس چشمی بسیار حساس هستند به طوری که فعالیت مغزشان در مسیرهای عصبی مربوط به پردازش چهره افراد، بسیار بیشتر از حالت نرمال می شود. این بدین معنی است که افراد اوتیستیک با برقراری ارتباط چشمی احساس درد و ناراحتی شدیدی پیدا می کنند.

مزایای تماس چشمی در روابط اجتماعی چیست؟

برقراری تماس چشمی در صحبت کردن با دیگران یکی از مهارت های اجتماعی است که بر نظر دیگران در مورد شما در روابط شخصی و محیط کاری تاثیر دارد. فواید برقراری تماس چشمی در ارتباطات در پژوهش های زیادی مورد بررسی قرار گرفته است.

• دیگران بهتر چهره شما را به یاد می سپارند.
• بعد از اینکه صحبت هایتان تمام می شود، دیگران بیشتر حرف های شما یادشان می ماند.
• دیگران راحت تر حرف هایتان را باور می کنند.
• دیگران شما را باهوش تر و با اعتماد به نفس تر می دانند.
• دیگران راحت تر نشانه های غیر کلامی شما را متوجه می شوند.

چطور بر اضطراب تماس چشمی غلبه کنم؟

هنگام برقراری ارتباط چشمی ، همه ما سطوح متفاوتی از راحتی داریم. در حالی که بعضی ها مستعد ترس یا اجتناب از تماس چشمی هستند، اکثر افراد می توانند مهارت های خود را بهبود ببخشند و در برقراری ارتباط چشمی بهتر ، با موارد زیر شروع کنند:

• کاهش اضطراب در مورد تماس چشمی
• بهبود مهارت های برقراری تماس چشمی

روش های کاهش اضطراب در مورد تماس چشمی

افرادی که دچار اضطراب اجتماعی هستند می توانند از درمان دارویی یا درمان شناختی رفتاری (CBT) استفاده کنند. بیشتر افرادی که اضطراب اجتماعی دارند می توانند با دریافت درمان مناسب واکنش ترس را کنترل کنند و ارتباط چشمی بهتری برقرار کنند. البته برقراری تماس چشمی یکی از جنبه های تعاملات اجتماعی است که با تمرین و تکرار در موقعیت های واقعی و تمرینی می توان این مهارت را به دست آورد.

اگر اختلالات اضطراب دارید و تماس چشمی برایتان سخت است، می توانید به تدریج این مهارت را در خودتان ایجاد کنید. برای مثال ابتدا با افراد آشنا شروع کنید و به تدریج زمان برقراری تماس چشمی را بیشتر کنید و بعد کم کم این کار را با افراد غریبه هم تمرین کنید.

حتی یکی از روش های موثر برای کم کردن اضطراب این است که با شخصیت های تلویزیونی مثل مجری ها در برنامه های تلویزیونی یا در ویدئوهای آنلاین تماس چشمی برقرار کنید. همچنین می توانید در تماس های ویدئویی با دوستانتان این کار را شروع کنید. نفس عمیق هم هم برای کاهش ضربان قلب و کم کردن اضطراب روش خوبی است.

روش های بهبود مهارت های برقراری تماس چشمی

اگر با کسی دارید صحبت می کنید یا در گروهی هستید که در حال صحبت با دیگران هستید، به جای تماس چشمی مستقیم، به فاصله بین ابروهای فرد نگاه کنید و هر از گاهی به اطراف نگاه کنید. نگاه خیره به مدت طولانی هم شما را اذیت می کند و هم طرف مقابلتان را معذب می کند.

با استفاده از این روش می توانید راحت تر ارتباط چشمی داشته باشید و ارتباط بهتری با دیگران برقرار کنید.

نکاتی برای برقراری ارتباط چشمی

• قبل از اینکه شروع به صحبت کنید اقدام به برقراری تماس چشمی کنید.
• از قانون 50/70 استفاده کنید. وقتی دارید صحبت می کنید 50 درصد زمان صحبت، ارتباط چشمی برقرار کنید و قتی شنونده هستید 70 درصد.
• تماس چشمی را به مدت 4 الی 5 ثانیه نگهدارید و سپس به آرامی نگاهتان را به سمت دیگری ببرید و دوباره این کار را تکرار کنید.
• وقتی می خواهید تماس چشمی را قطع کنید، این کار را به آرامی انجام دهید چون قطع کردن سریع تماس چشمی باعث می شود خجالتی یا عصبی به نظر برسید.
• از تکنیک مثلثی استفاده کنید. به جای اینکه به پایین یا اطراف نگاه کنید (که نشانه اعتماد به نفس پایین است)، سعی کنید یک مثلث وارونه تصور کنید که چشم ها را به دهان فرد متصل می کند و هر پنج ثانیه به یکی از زاویه ها نگاه کنید.
• اگر نگاه مستقیم به چشم ها شما را اذیت می کند، به ابروها، گونه ها یا بینی طرف مقابل نگاه کنید.
• برای قطع تماس چشمی به جای اینکه نگاهتان را برگردانید، سرتان را به نشانه تایید تکان دهید. این کار طبیعی تر است و باعث می شود راحت تر ارتباط چشمی تان را قطع کنید.

وقتی در بین جمع صحبت کنید، به جای اینکه گروه را به عنوان یک کل در نظر بگیرید، با خودتان تصور کنید که با یکی از افراد گروه در حال صحبت هستید. یکی از اعضای گروه را انتخاب کنید و وانمود کنید فقط با او صحبت می کنید. وقتی جمله تان تمام شد و می خواستید جمله دیگری را شروع کنید، به فرددیگری نگاه کنید و این بار روی صحبتتان با آن فرد باشد و این کار را با تمامی افراد گروه تکرار کنید. با این روش اضطراب کمتری تجربه می کنید.

خلاصه و جمع بندی

اگر شدت اضطراب اجتماعی شما به حدی است که نمی توانید به هیچ وجه ارتباط چشمی داشته باشید، حتما از یک متخصص کمک بگیرید. دکتر روانشناس به شما کمک می کند تا ریشه این اضطراب در شما شناسایی شده و اقدامات درمانی لازم انجام شود.

در کلینیک اعتماد به نفس می توانید به سایر مطالب و مقالات مربوط به اعتماد به نفس دسترسی داشته باشید.