سلامت روان

هوش هیجانی چیست؟ (+تست EQ آنلاین)

دو مفهوم هوش هیجانی (Emotional Intelligence یا EI) و هوش عاطفی (Emotional Quotient یا EQ) به معنای قدرت درک احساسات و در نتیجه تفسیر، بروز، کنترل، ارزیابی و استفاده از آنها برای برقراری ارتباط مؤثر و سازنده با دیگران است. در  این مطلب از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان به سئوال هوش هیجانی چیست پاسخ می دهیم و معروف ترین تست هوش هیجانی (تست EQ) را معرفی می کنیم.

این توانایی برای بیان و کنترل احساسات ضروری است، اما باید احساسات دیگران را نیز درک کرد، تفسیر نمود و به آن پاسخ داد. برخی از کارشناسان معتقدند که هوش عاطفی (EQ) برای موفقیت در زندگی مهمتر از ضریب هوشی (IQ) است. اگر می خواهید بدانید هوش هیجانی چیست؟ تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

نشانه های هوش هیجانی چیست؟

بسیاری از افراد می خواهند بدانند نشانه های هوش هیجانی چیست؟ برای پاسخ به آن ها باید بگوییم که برخی از دانشمندان معتقدند نشانه های اصلی هوش هیجانی عبارتند از:

  • توانایی شناخت و توصیف وضعیت روحی
  •  داشتن اعتماد به نفس و پذیرش خویش
  • کسب مهارت برای کنار آمدن با اشتباهات
  • مهارت پذیرش تغییرات
  • حس کنجکاوی قوی، به ویژه در مورد افراد دیگر
  • همدلی با دیگران
  •  توجه کردن به روحیات دیگران
  •  مسئولیت پذیر بودن نسبت به اشتباهات خود
  • کسب مهارت برای مدیریت خود در شرایط سخت
  • آگاهی از نقاط قوت و ضعف خود

تست هوش هیجانی

می خواهید بدانید راه های سنجش هوش هیجانی چیست؟ روش های مختلفی برای سنجش سطوح هوش هیجانی وجود دارد. چنین آزمون هایی به طور کلی در یکی از این دو نوع دسته بندی می شوند: تست هوش هیجانی خوداظهاری (self-report tests) و تست هوش هیجانی سنجش توانایی (ability tests).
تست هوش هیجانی خوداظهاری رایج تر است، زیرا در اجرا و امتیازدهی به راحتی انجام می گیرد. در چنین آزمون‌هایی، پاسخ‌دهندگان با امتیازدهی به رفتارهای خود، به سؤالات یا گزاره ها پاسخ می‌دهند. به عنوان مثال، یک آزمون شونده ممکن است نسبت به جمله ای مانند «من فکر می کنم بیشتر اوقات احساس دیگران را درک می کنم»، سه پاسخِ «تا حدودی مخالف»، «موافق» یا «کاملاً موافق» را بیان کند.
از طرفی دیگر، تست هوش هیجانی سنجش توانایی شامل پاسخ دادن افراد به موقعیت‌ها و سپس ارزیابی مهارت‌هایشان است. چنین آزمون هایی اغلب افراد را ملزم می کند توانایی های خود را نشان دهند، و سپس توسط شخص دیگری امتیاز دهی می شوند.

معرفی دو تست هوش هیجانی

برای این که بدانید تست هوش هیجانی چیست؟ و با انواع آن آشنا شوید، باید بگویید که در تست هوش هیجانی که توسط یک متخصص سلامت روان انجام می شود، این دو سنجش مورد ارزیابی قرار می گیرند:

• تست EQ مایر-سالووی-کاروسو (Mayer-Salovey-Caruso Emotional Intelligence Test (MSCEIT)) ، آزمونی مبتنی بر سنجش توانایی است که چهار شاخه از مدل تست مایر و سالووی را مورد ارزیابی قرار می دهد. به آزمون دهندگان وظایفی محول می شود تا سطح توانایی آنها در درک احساس و شناخت مدیریت آنها سنجیده شود.

• تست EQ قابلیت عاطفی و اجتماعی (Emotional and Social Competence Inventory (ESCI)) ، براساس ابزاری قدیمی به نام پرسشنامه خودارزیابی طراحی شده است و از افرادی پرسیده می شود که فرد آزمون دهنده را می شناسند و توانایی های او را در چندین قابلیت مختلف عاطفی رتبه بندی می کنند. این آزمون با سنجش میزان قابلیت اجتماعی و عاطفی افراد، برای شناسایی رهبران بالقوه قوی کمک می کند. منابع آنلاین غیررسمی زیادی وجود دارند که بسیاری از آنها رایگان هستند تا هوش هیجانی شما مورد ارزیابی قرار گیرد.

۴ مولفه هوش هیجانی

می خواهید بدانید مولفه های هوش هیجانی چیست؟ محققان پیشنهاد می‌کنند چهار سطح مختلف هوش هیجانی شامل ادراک هیجانی (emotional perception)، توانایی استدلال با استفاده از احساسات، توانایی درک احساسات و قدرت مدیریت احساسات وجود دارند.
۱. شناخت احساسات: اولین گام در درک احساسات، شناخت دقیق آنهاست که در بیشتر موارد، درک علائم غیرکلامی مانند زبان بدن و حالات چهره می باشد.
۲. استدلال با احساسات: مرحله بعدی، استفاده از این احساسات برای ارتقای قدرت تفکر و فعالیت های شناختی است. احساسات به ما کمک می کنند آنچه را توجه می کنیم و به آن ها واکنش نشان می دهیم، اولویت بندی کنیم. ما به چیزهایی که توجه ما را به خود جلب می کند، از نظر احساسی واکنش نشان می دهیم.
۳. درک عواطف: احساساتی که ما تجربه می کنیم، می توانند دارای معانی گسترده ای باشند. اگر کسی حس خشم را بروز می دهد، باید علت عصبانیت او و معنای آن فهمیده شود. به عنوان مثال، اگر رئیس شما عصبانی است، شاید از کار شما ناراضی است، یا ممکن است به این دلیل باشد که در بین راه جریمه شده است یا اینکه با شریک زندگی خود دعوا کرده است.
۴. مدیریت عواطف: توانایی مدیریت مؤثر احساسات بخش مهمی از فرایند هوش هیجانی و بالاترین سطح آن است. تنظیم عواطف و واکنش مناسب و همچنین پاسخ به احساسات دیگران، همه، جنبه های مهم مدیریت هیجانات هستند.
چهار بخش این مدل با پیچیدگی خاصی، با فرآیندهای بنیادی تر در سطوح پایینی و فرآیندهای پیشرفته تر در سطوح بالایی چیده شده اند. به عنوان مثال، پایین ترین سطوح شامل درک و ابراز احساسات است، در حالی که سطوح بالایی نیاز به مشارکت آگاهانه بیشتری را می طلبد و شامل تنظیم احساسات می شود.

تاثیر هوش هیجانی

شاید شما نیز بخواهید بدانید که تاثیر هوش هیجانی چیست؟ و چه فوایدی دارد؟ علاقه به آموزش و یادگیری هوش اجتماعی و عاطفی در سال های اخیر افزایش یافته است. برنامه های یادگیری اجتماعی و عاطفی (Social and emotional learning (SEL)) جای خود را در برنامه درسی مدارس باز کرده است.
هدف این طرح‌ها نه تنها بهبود سلامت روانی، بلکه کمک به موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان و جلوگیری از سرکشی است. مثال های زیادی وجود دارد که نشان می دهد هوش هیجانی چگونه می تواند در زندگی روزمره نقش داشته باشد.

فکر کردن پیش از واکنش

افراد با هوش عاطفی بالا می دانند که احساسات قدرتمند اما زودگذر هستند. هنگامی که یک اتفاق احساسی بسیار قوی، مانند عصبانی شدن رخ می دهد، واکنش هیجانی هوشمندانه این است که مدتی صبر کنید و سپس پاسخ دهید. این روش به همه افراد کمک می کند احساسات خود را آرام نگه دارند و سپس نگاه منطقی تری نسبت به همه فاکتورهای پیرامونی داشته باشند.

خودآگاهی بیشتر

افراد با هوش عاطفی بالا نه تنها در توجه به احساسات دیگران خوب هستند، بلکه در درک احساسات خود نیز مهارت دارند. خودآگاهی به افراد این امکان را می دهد به عوامل مختلفی که به احساسات آنها کمک می کند توجه داشته باشند.

همدلی برای دیگران

بخش مهمی از هوش هیجانی، توانایی فکر کردن و همدردی با احساسات دیگران است، به این معنی که موقعیت مشابهی را برای خود در نظر بگیرید و فکر کنید چگونه به آن پاسخ می دادید.
افرادی که دارای هوش هیجانی قوی هستند، قادرند به دیدگاه ها، تجربیات و احساسات دیگران توجه کنند و تحلیل کنند چرا آنها آن گونه رفتار می کنند.

نحوه استفاده از هوش هیجانی

آیا شما نیز می خواهید بدانید که نحوه استفاده از هوش هیجانی چیست؟ هوش هیجانی را می توان به روش های مختلف در زندگی روزمره به کار برد. چند روش مختلف برای تمرین در ادامه می آید:

  • توانایی پذیرش انتقاد و مسئولیت پذیری
  •  مهارت حرکت رو به جلو بعد از یک اشتباه
  • قدرت نه گفتن در زمانی که لازم است
  •  به اشتراک گذاشتن احساسات خود با دیگران
  • قدرت حل مشکلات به روشی که برای همه مفید باشد
  •  همدلی با دیگران
  • مهارت شنیداری عالی
  • دانستن اینکه چرا این کارها را انجام می دهید
  • دیگران را مورد قضاوت قرار ندادن

هوش عاطفی برای ارتباطات خوب بین افراد ضرورت دارد و برخی از کارشناسان معتقدند این توانایی، مهمتر از IQ در موفقیت در زندگی موثر است. خوشبختانه، روش هایی هستند که می توانید برای تقویت هوش اجتماعی و عاطفی انجام دهید.
شناخت احساسات می تواند کلید روابط بهتر با دیگران، آسایش روانی بیشتر و مهارت های ارتباطی قوی تر باشد.

تاریخچه هوش هیجانی

هوش هیجانی به عنوان یک اصطلاح تا حدود سال ۱۹۹۰ وارد زبان عامیانه نشد بود. علیرغم اینکه یک اصطلاح نسبتاً جدید است، ولی علاقه به این مفهوم از آن زمان به شدت افزایش یافته است.

رشد اولیه

در اوایل دهه ۱۹۳۰، ادوارد ثورندایک روانشناس، مفهوم «هوش اجتماعی» را به عنوان توانایی کنار آمدن با سایر افراد توصیف کرد. در طول دهه ۱۹۴۰، دیوید وکسلر روانشناس پیشنهاد کرد که مؤلفه‌های مختلف هوشی می‌توانند نقش مهمی ‌در موفقیت افراد در طول زندگی ایفا کنند.

تحولات بعدی

دهه ۱۹۵۰ شاهد ظهور مکتب فکری موسوم به روان‌شناسی انسان‌گرا بود و متفکرانی مانند آبراهام مازلو روی روش‌های مختلف ایجاد قدرت هیجانی در افراد متمرکز شدند.

مفهوم مهم دیگری که در طول توسعه هوش هیجانی پدیدار شد، مفهوم هوش‌های چندگانه بود. این مفهوم در اواسط دهه ۱۹۷۰ توسط هوارد گاردنر مطرح شد و این ایده را معرفی کرد که هوش چیزی بیش از یک توانایی واحد و کلی است.

ظهور هوش هیجانی

تا اینکه در سال ۱۹۸۵ اصطلاح «هوش هیجانی» برای اولین بار توسط وین پین(Wayne Payne) در پایان نامه دکترا مورد استفاده قرار گرفت. کیت بیزلی در سال ۱۹۸۷، در مقاله ای که در مجله منسا منتشر شد، از اصطلاح «ضریب هوش هیجانی» استفاده کرد.

پیتر سالوی و جان مایر در سال ۱۹۹۰، مقاله برجسته خودشان را با عنوان «هوش هیجانی» در مجله تخیل، شناخت و شخصیت منتشر کردند. آنها هوش هیجانی را اینگونه تعریف کردند: «توانایی نظارت بر احساسات و هیجانات خود و دیگران، تمایز قائل شدن بین آنها و استفاده از این اطلاعات برای هدایت افکار و اعمال ».

مفهوم هوش هیجانی در سال ۱۹۹۵، پس از انتشار کتاب دانیل گولمن با عنوان«هوش هیجانی: چرا بیشتر از IQ اهمیت دارد» رایج شد.

موضوع هوش هیجانی از آن زمان تاکنون همچنان توجه عمومی‌ را به خود جلب کرده و در زمینه‌های خارج از  حوزه روان‌شناسی از جمله آموزش و تجارت اهمیت پیدا کرده است.

معایب هوش هیجانی

مهارت‌های ضعیف تر هوش هیجانی می‌تواند منجر به شرایط سخت بالقوه ای شود که بر حوزه‌های مختلف زندگی از جمله کار و روابط شخصی تأثیرگذار باشد. افرادی که مهارت‌های عاطفی ضعیف تری دارند، بیشتر مشاجره می‌کنند، روابط با کیفیت پایین‌تری دارند و در مقابله عاطفی ضعیف عمل می کنند.
می خواهید بدانید معایب هوش هیجانی چیست؟ پایین بودن هوش هیجانی می تواند معایب زیادی داشته باشد، اما داشتن سطح بسیار بالایی از مهارت های عاطفی نیز می تواند با چالش هایی همراه باشد. مثلاً:

  • تحقیقات نشان می دهد افرادی با هوش هیجانی بالا ممکن است خلاقیت و نوآوری کمتری از خود نشان دهند.
  • این اشخاص شاید از ترس آسیب رساندن به احساسات دیگران، نظر منفی خود را بروز ندهند و نهایتاً دچار مشکل شوند.
  • تحقیقات نشان داده است سطح بالای هوش هیجانی گاهی اوقات می تواند برای اهداف نادرست به کار گرفته شود.

راههای تقویت هوش هیجانی

اگر می خواهید بدانید راه های تقویت هوش هیجانی چیست؟ باید بگوییم که برخی افراد ممکن است به طور طبیعی مهارت های عاطفی لازم را به دست آورند، اما برخی شواهد نشان می دهد این مسأله بیشتر شبیه یک توانایی است (نه مهارت) که باید توسعه یابد. به عنوان مثال، یک آزمایش تصادفی در سال ۲۰۱۹ انجام شد و نشان داد آموزش هوش هیجانی می تواند توانایی های عاطفی را در محیط های کاری تقویت کند.
باهوش بودن از نظر عاطفی مهم است، اما برای بهبود مهارت های اجتماعی و عاطفی خود چه قدم هایی می توانید بردارید؟ در اینجا چند نکته قابل ذکر است.

گوش بده

اگر می خواهید بدانید دیگران چه احساسی دارند، اولین قدم توجه کردن به احساسات آنهاست. باید وقت بگذارید و به آنچه مردم سعی می کنند به شما منتقل کنند، چه به صورت کلامی و چه غیرکلامی، گوش دهید. زبان بدن آنها می تواند چیزهای زیادی را منتقل کند. اگر فکر می‌کنید شخصی احساس خاصی دارد، مسائل مختلفی را که ممکن است در ایجاد آن احساس نقش داشته باشند، در نظر بگیرید.

همدلی کنید

درک احساسات بسیار مهم است، اما باید بتوانید خود را به جای دیگران نیز بگذارید و دیدگاه آنها را به درستی درک نماید. روشهای همدلی را تمرین کنید. تصور کنید در موقعیت آنها هستید؛ چه احساسی خواهید داشت. چنین تمرینهایی می‌توانند به شما در ایجاد درک عاطفی از یک موقعیت خاص و همچنین در بلند مدت، به تقویت مهارت‌های عاطفی قوی‌تر بیانجامد.

منعکس کنید

توانایی انجام استدلال با احساسات بخش مهمی از هوش هیجانی است. در نظر داشته باشید که احساسات بر تصمیمات و رفتارهای شما تأثیر می گذارند. وقتی به پاسخ دیگران توجه می کنید، در واقع احساسات آنها را مورد ارزیابی قرار می دهید.
چرا این شخص چنین احساسی دارد؟ آیا عوامل پنهانی هستند که ممکن است این احساسات را تشدید کرده باشند؟ چگونه است که احساسات شما با آنها متفاوت است؟ شاید با دقت به این سؤالات، بتوانید به راحتی نقش احساسات در نحوه تفکر و رفتار افراد را تحلیل کنید.

مشکلات احتمالی

داشتن مهارت‌های هوش هیجانی پایین‌تر می‌تواند منجر به مشکلاتی شود که می‌تواند حوزه‌های مختلف زندگی از جمله کار و روابط  را تحت تأثیر قرار دهد.

افرادی که مهارت‌های هیجانی کمتری دارند، بیشتر مشاجره می‌کنند، روابط با کیفیت پایین‌تری دارند و مهارت‌های مقابله هیجانی ضعیفی دارند.

پایین بودن هوش هیجانی معایب زیادی دارد، اما داشتن سطح بسیار بالایی از مهارت‌های هیجانی هم می‌تواند با چالش‌هایی همراه شود. مثلاً:

  • طبق نتایج تحقیقاتی، شاید افراد دارای هوش هیجانی بالا، خلاقیت و نوآوری کمتری نشان دهند.
  • احتمالاً افراد با هوش هیجانی بالا به دلیل ترس از آسیب رساندن به احساسات دیگران، در ارائه بازخورد منفی، دچار مشکل شوند.
  • تحقیقات نشان داده است که EQ بالا گاهی اوقات می‌تواند برای اهداف مخرب و فریبنده استفاده شود.

آیا این مطلب برای شما مفید بود؟

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۴۶ رای
منابع
12
guest
0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
دکمه بازگشت به بالا