تفاوت حمله پانیک و حمله آسم چیست؟

وقتی بیماری آسم دارید، یکی از هدف های اصلی شما، مدیریت علایم بیماری برای جلوگیری از حمله آسم است. محرکهای محیطی مثل گرده گل و شوره و موی حیوانات می ‎توانند مشکلات آسم را تشدید کند.در ادامه این مطلب از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان به بررسی علائم هر یک از حملات آسم و پانیک و نحوه تشخیص آن ها از یکدیگر می پردازیم.

یکی دیگر از محرکهای علایم آسم، استرس شدید است. استرس به خودی خود بخشی از زندگی عادی است؛ ولی وقتی این استرس مدیریت نشود به اضطراب تبدیل می‌شود. اضطراب شدید حتی می‌تواند به حمله پانیک تبدیل شود.

گاهی اوقات تمایز قائل شدن بین حمله پانیک و آسم دشوار است، چون علایم بسیار مشابهی دارند. ولی در واقع این دو بیماری با هم تفاوت دارند و درمانهای متفاوتی هم دارند.

حمله آسم چیست؟

هنگامیکه دچار حمله آسمی می‌شوید، مجاری تنفسی شما منقبض می‌شوند و تنفس برایتان دشوار می‌شود. شاید سینه شما خس خس کند و در سینه خود احساس گرفتگی یا سوزش کنید. براساس شدت حمله آسم، علایمتان ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت یا حتی چند روز طول بکشد. داروهای تسکین دهنده فوری (گشاد کننده‌های برونش) می‌توانند علایمتان را کاهش داده و حمله را متوقف کنند. ولی اگر علایمتان بدتر شوند؛ باید به اورژانس مراجعه کنید.

حمله آسم با عوامل تحریک کننده ریه آغاز می‌شود. این عوامل شامل موارد زیر هستند:

• مواد تحریک کننده مثل گرده، شوره و موی حیوانات و گرد و غبار
• مواد شیمیایی از جمله عطر، دود و بوی محصولات شوینده
• ورزش کردن به ویژه اگر سنگین‌تر از مقداری باشد که به آن عادت کرده‌اید
• گرما یا سرمای شدید
• استرس و اضطراب
• عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی
• حساسیت‌های غذایی

حمله پانیک چیست؟

حمله پانیک یک اضطراب شدید است که به طور ناگهانی بروز می‌کند. وقتی حمله پانیک را تجربه می کنید، احساس تنگی نفس و گرفتگی در قفسه سینه می‌کنید. این حالت شبیه به حمله آسم است. اما حمله پانیک مانند آسم با سرفه و خس خس سینه همراه نیست و در عوض می‌تواند حالات زیر را هم ایجاد کند:

• هایپر ونتیلاسیون (تنفس بریده و سریع)
• احساس خفه شدگی
• سرگیجه یا منگی سر
• ضعیف
• گز گز دستها و صورت
• حالت تهوع
• تعریق شدید یا لرز کردن
• افزایش ضربان قلب
• حس جدایی از خود و اطرافیان
• حس از دست دادن کنترل
• ترس از مرگ

به طور معمول، حمله پانیک در ۱۰ دقیقه به اوج می‌رسد و بعد هم فروکش می‌کند.

شباهت‌ها و تفاوتهای حمله آسم و حمله پانیک

حملات آسم و پانیک می توانند باعث ایجاد مشکلات تنفسی و حس گرفتگی سینه شوند.

تنها تفاوت اصلی در مسدود شدن مسیرهای تنفسی در حمله آسم است که می‌تواند جذب اکسیژن را کاهش دهد ولی هایپرونتیلاسیون در حمله پانیک می‌تواند جریان اکسیژن را افزایش دهد.

همچنین حملا پانیک، دارای طیف وسیعی از علایم هستند که فراتر از مشکلات تنفسی می‌رود. خس خس سینه و سرفه هم معمولاً با حملات آسم در ارتباط است.

به لحاظ روانشناسی حملات آسم و پانیک باعث ایجاد استرس می‌شوند. اگر هر دو مشکل را دارید درست مثل این است که این چرخه هیچگاه تمام نمی‌شود. ولی شناخت تفاوت میان آسم و اضطراب به شما و پزشکتان کمک می‌کند که طرح درمانی کارآمدتری را در پیش بگیرد. توجه داشته باشید که برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان آسم مثل برونکودایلایتورها (bronchodilators) دارای عوارض جانبی هستند که می تواند میزان اضطراب شما را بیشتر کند.

مدیریت حمله آسم

مدیریت آسم باعث ایجاد تغییر در عملکرد مسیر تنفسی شما می‌شود. علاوه بر اینکه علایم کمتری را تجربه می‌کنید، دچار استرس کمتری هم درباره بیماری خودتان می‌شوید.

اگر شرایط زیر را دارید؛ پس باید با پزشکتان در مورد تغییر طرح درمان، مشورت کنید:

• در طول روز و شب خس خس سینه دارید.
• علایمتان شما را از خواب بیدار می‌کنند.
• سرفه‌های مکرر و گرفتگی سینه دارید که خوابیدن را دشوار کرده است.
• ورزش کردن بدون خس خس سینه برایتان دشوار است.
• در طول هفته چند بار از مسکن استنشاقی استفاده می‌کنید.

حمله آسم با داروی مسکن مثل اسپری استنشاقی قابل درمان است. اگر در کنار حمله آسم، حمله پانیک را تجربه می کنید باید از کورتیکواستروئید استنشاقی یا تعدیل کننده لکوترین(leukotriene modifier)  برای کاهش التهاب مسیرهای هوایی استفاده کنید. اگر همچنان دچار تنگی نفس بودید باید به اورژانس مراجعه کنید.

مدیریت استرس و اضطراب برای جلوگیری از حمله آسم و پانیک

افزایش اضطراب می‌تواند باعث حملات پانیک شود. اگر مدام دچار اضطراب هستید باید از دکتر روانشناس کمک بگیرید. روانشناس به شما کمک می‌کنند تا با اضطرابتان کنار بیایید و احتمال شروع حمله پانیک در اثر محرکهای بیرونی را کاهش دهید.

حتی اگر اختلال اضطرابی ندارید باز هم استرس به خودی خود روی زندگی شما اثر دارد. با این حال استرس می‌تواند آسم شما را فعال کند؛ بنابراین سعی کنید با تغییر سبک زندگی خود میزان اضطراب واسترس خود را کنترل کنید.

گام‌های زیر برای کاهش استرس روزانه مفید هستید:

• تکنیک‌های آرام سازی مثل مدیتیشن و تمرین‌های تنفسی
• ورزش منظم
• کاهش مصرف الکل و کافئین
• خواب کافی
• وقت گذاشتن برای معاشرت و انجام فعالیت‌های لذت بخش علاوه بر کار و سایر تعهدات متداول

خلاصه و جمع بندی

با اینکه حملات آسم و پانیک، شباهت‌هایی با هم دارند ولی به طور کلی علایم متفاوتی دارند. ممکن است شما اضطراب و آسم را به طور همزمان تجربه کنید که تشخیص تفاوت بین آنها را دشوار می‌کند. اگر به طور مداوم دچار حملات پانیک یا آسم هستید به پزشک و دکتر روانشناس مراجعه کنید. درمان حمله پانیک می تواند کیفیت زندگی شما را افزایش دهد.