هورمون بتا گونادوتروپین جفتی انسان (hCG) در بارداری
هورمون گنادوتروپین جفتی انسان یا HCG به «هورمون بارداری» معروف است چون در دوران بارداری به مقدار زیاد در بدن تولید می شود. تست خانگی بارداری طوری طراحی شده تا این هورمون را تشخیص دهد. در این مقاله از دپارتمان زنان و مادران مجله سلامت دکتر بهشتیان در مورد هورمون اچ سی جی، تشخیص این هورمون در تست بارداری و عدد بتا در هفته های نخست بارداری توضیح می دهیم.
HCG چیست و چه زمانی در بدن تولید می شود؟
گنادوتروپین جفتی انسان (hCG) به هورمون بارداری معروف است چون در زمان بارداری در بدن تولید می شود.
این هورمون در حالت عادی به مقدار کم در بدن وجود دارد اما در اوایل دوران بارداری، به دو دلیل حجم این هورمون در بدن بالا می رود:
- تقریباً ۱۰ روز بعد از لقاح، تخمک بارورشده به دیوارۀ رحم می چسبد و بدن اچ سی جی تولید می کند. طی یکی دو هفتۀ آینده، میزان اچ سی جی بالا می رود.
- تقریباً ۴ هفته بعد از شروع بارداری، موقعیت تخمک (که حالا رویان نام دارد) در رحم ثابت می شود و سطح هورمون اچ سی جی بیش از پیش بالا می رود. در نتیجه، میزان چند هورمون دیگر، مثل استروژن و پروژسترون، هم بیشتر می شود.
در مجموع، این هورمون ها به تشکیل دیوارۀ رحم کمک می کنند و به تخمدان ها سیگنال می فرستند تا دست از تولید تخمک بردارند. در نهایت، قاعدگی متوقف می شود.
خلاصه
سطح هورمون اچ سی جی بلافاصله بعد از بارداری، مخصوصاً بعد از اتصال تخمک باورشده به دیوارۀ رحم و قرار گرفتن رویان در دیواره، افزایش می یابد. این هورمون، در کنار استروژن و پروژسترون، به تشکیل دیوارۀ رحم کمک می کند و جلوی تولید تخمک را می گیرد.
در هفته های اول بارداری، از نظر ظاهری علامت ندارید و حتی ممکن است به بارداری مشکوک نشوید! اما گاهی با چسبیدن تخمک به دیوارۀ رحم، خونریزی ناشی از لانه گزینی تخمک رخ می دهد (که در بالا توضیح دادیم). این وضعیت طبیعی و شبیه به لکه بینی یا قاعدگی سبک است.
چه زمانی هورمون HCG در تست بارداری نمایش داده می شود؟
تست خانگی بارداری هورمون اچ سی جی را در ادرار تشخیص می دهد. شما می توانید این تست را بدون نسخۀ پزشک از داروخانه تهیه کنید. حتماً دستورالعمل روی جعبه را بخوانید. یادتان باشد سطح اچ سی جی به مرور بالا می رود، پس هر چه از زمان بارداری بیشتر گذشته باشد، جواب آزمایش دقیق تر است. در نتیجه، اگر خیلی زود تست دهید، ممکن است میزان اچ سی جی در تست مشخص نشود و جواب به اشتباه منفی شود. برای انتخاب زمان انجام تست خانگی، طبق یکی از موارد زیر عمل کنید:
- بهتر است سه الی چهار هفته بعد از آخرین قاعدگی تست بارداری دهید چون در این زمان، میزان اچ سی جی در ادرار قابل تشخیص است.
- عقب افتادن قاعدگی اولین سرنخ برای شک به حاملگی است. شما می توانید در این زمان تست بارداری دهید.
دقیق ترین روش برای تشخیص عدد بتا، آزمایش خون است چون هورمون بارداری بیشتر در خون وجود دارد تا در ادرار. به علاوه، حتی اگر سطح این هورمون در خون پایین باشد، باز هم با آزمایش خون می توان بارداری را تشخیص داد.
- آزمایش خون: حتی اگر میزان هورمون اچ سی جی ۵ تا ۱۰ mIU/mL باشد، در آزمایش خون مشخص می شود.
- آزمایش ادرار: برای اینکه تست خانگی مثبت شود، در کمترین حالت میزان هورمون اچ سی جی باید ۲۰ mIU/mL باشد.
اگر جواب تست خانگی مثبت باشد، متخصص پیشنهاد آزمایش خون می دهد تا سطح اچ سی جی مشخص شود. پزشک با توجه به نتیجه، بارداری را تأیید می کند و به شما می گوید چند هفته از بارداری گذشته است.
خلاصه
برای اینکه جواب تست خانگی بارداری مثبت شود، لازم است میزان اچ سی جی در ادرار بالا باشد. بنابراین، بهتر است سه یا چهار هفته بعد از آخرین قاعدگی تست دهید یا تا عقب افتادن قاعدگی صبر کنید. پزشک برای تأیید حاملگی، آزمایش خون می نویسد.
بعد از اینکه خبر حاملگی تأیید شد، شما می توانید با توجه به تاریخ لقاح یا تاریخ اولین روز بعد از آخرین قاعدگی، تاریخ زایمان را مشخص کنید!
نمودار میزان HCG در هفته
نمودار هفتگی زیر به شما نشان می دهد که میزان اچ سی جی طی سه ماه اول چقدر بالا می رود و بعد در سه ماه دوم، کاهش پیدا می کند. توجه داشته باشید پزشک بهترین کسی است که می تواند درمورد جزئیات نتیجۀ آزمایش خون به شما توضیح دهد.
| هفتۀ بارداری | میزان اچ سی جی به mIU/mL |
| ۳ هفته | ۵–۷۲ mIU/mL |
| ۴ هفته | ۱۰–۷۰۸ mIU/mL |
| ۵ هفته | ۲۱۷–۸,۲۴۵ mIU/mL |
| ۶ هفته | ۱۵۲–۳۲,۱۷۷ mIU/mL |
| ۷ هفته | ۴,۰۵۹–۱۵۳,۷۶۷ mIU/mL |
| ۸ هفته | ۳۱,۳۶۶–۱۴۹,۰۹۴ mIU/mL |
| ۹ هفته | ۵۹,۱۰۹–۱۳۵,۹۰۱ mIU/mL |
| ۱۰ هفته | ۴۴,۱۸۶–۱۷۰,۴۰۹ mIU/mL |
| ۱۲ هفته | ۲۷,۱۰۷–۲۰۱,۱۶۵ mIU/mL |
| ۱۴ هفته | ۲۴,۳۰۲–۹۳,۶۴۶ mIU/mL |
| ۱۵ هفته | ۱۲,۵۴۰–۶۹,۷۴۷ mIU/mL |
| ۱۶ هفته | ۸,۹۰۴–۵۵,۳۳۲ mIU/mL |
| ۱۷ هفته | ۸,۲۴۰–۵۱,۷۹۳ mIU/mL |
| ۱۸ هفته | ۹,۶۴۹–۵۵,۲۷۱ mIU/mL |
افزایش یا کاهش HCG به چه معنی است؟
یادتان باشد تجربۀ هر کس از بارداری با دیگری فرق دارد و ممکن است میزان هورمون اچ سی جی در بدن شما نسبت به نمودار هفتگی فوق، کمتر یا بیشتر باشد. به احتمال زیاد، جای نگرانی نیست اما متخصص در این زمینه به شما کمک می کند.
پایین بودن عدد بتا
پایین بودن عدد بتا در مردان و زنان غیر باردار طبیعی است. در حالت طبیعی، میزان هورمون اچ سی جی در زنان غیر باردار و مردان، به ترتیب زیر ۵ و ۲ mIU/mL است. اگر باردار هستید و میزان اچ سی جی در بدن شما پایین است، به کل دوران بارداری توجه کنید. متخصص با در نظر گرفتن تمام عوامل، علت این مسئله را مشخص می کند. اگر پزشک به بارداری خارج از رحم مشکوک شود، چند آزمایش دیگر انجام می دهد.
بالا بودن عدد بتا
بر همین اساس، ممکن است سطح هورمون اچ سی جی در بدن بالا باشد اما هیچ مشکل غیر عادی وجود نداشته باشد. البته در برخی موارد، اگر میزان اچ سی جی از حالت عادی بالاتر باشد، یعنی دو یا سه قلو باردار هستید! باز هم پزشک، در صورت نیاز، اقدامات لازم را انجام می دهد. شاید بالا یا پایین بودن هورمون اچ سی جی در دوران بارداری کاملاً طبیعی باشد اما بهتر است محض احتیاط با پزشک مشورت کنید.
خلاصه
تجربۀ بارداری از فردی به فرد دیگر فرق دارد. پس ممکن است سطح هورمون اچ سی جی در بدن شما در محدودۀ «نرمال» نگنجد. متخصص به تمام عوامل توجه می کند تا علت را پیدا کند. برای مثال، گاهی افزایش این هورمون نشان می دهد که دو یا سه قلو باردار هستید!
سوالات متداول
سطح نرمال HCG در هفتۀ ۵ چقدر است؟
۲۱۷ تا ۸۲۴۵ mIU/mL.
سطح نرمال HCG در شرایط غیر از بارداری چقدر است؟
زیر ۵ mIU/mL.
آیا ممکن است در شرایط غیر از بارداری سطح HCG بالا برود؟
بله، گاهی سطح اچ سی جی به دلیل بیماری بالا می رود. پزشک در این زمینه به شما کمک می کند.
سطح نرمال HCG در هفتۀ ۴ چقدر است؟
۱۰ تا ۷۰۸ mIU/mL.
سطح نرمال HCG در هفتۀ ۳ چقدر است؟
۵ تا ۷۲ mIU/mL.
سطح نرمال HCG در هفتۀ ۶ چقدر است؟
۱۵۲ تا ۳۲۱۷۷ mIU/mL.
سطح نرمال HCG در هفتۀ ۷ چقدر است؟
۴۰۵۹ تا ۱۵۳۷۶۷ mIU/mL.
کلام آخر
هورمون اچ سی جی نقش مهمی در بارداری دارد و تغییر میزان این هورمون یکی از بی شمار تغییراتی است که بدن در دوران بارداری پشت سر می گذارد. تغییرات هورمونی در دوران بارداری باعث نوسانات خلقی و روحی می شود اما به خودتان یادآوری کنید که بچه در حال رشد است و هر روز به دیدن او نزدیک و نزدیک تر می شوید. در این فاصله، خودتان را برای ورود بچه به دنیای واقعی آماده کنید و کلی پوشک و دستمال مرطوب بخرید!
