پادکست وسواس خرافات؛ وقتی اعداد و رنگ‌ها زندگی‌تان را کنترل می‌کنند! (اپیزود ۷ وسواس ۵)

 تا به حال شده از عدد ۱۳ بترسید؟ یا فکر کنید اگر از زیر نردبان رد شوید، بدشانسی می‌ آورید؟ بسیاری از ما باورهایی داریم که شاید بی‌ضرر به نظر برسند، اما برای برخی افراد، این باورها به شکل وسواس خرافی در می‌آید و زندگی‌شان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ترس از بدشانسی، انجام رفتارهای تکراری برای خنثی کردن یک اتفاق بد، یا اجبار به رعایت الگوهای خاص از نشانه‌های وسواس خرافات است. در این اپیزود از پادکست اتاق درمان، درباره وسواس خرافات، دلایل ایجاد آن و راه‌های درمانش صحبت می‌کنم.

این اپیزود، قسمت ۴ از مجموعه اپیزودهای وسواس در پادکست «اتاق درمان» است. اگر می‌خواهید به تمام اپیزودهای این سری گوش دهید، روی اپیزودهای وسواس کلیک کنید.

همچنین، برای دسترسی به تمام اپیزودهای پادکست «اتاق درمان»، می‌توانید از طریق همه اپیزودهای پادکست به آرشیو کامل دسترسی داشته باشید.

پادکست در انتهای مقاله است برای شنیدن آن، اینجا را کلیک کنید.

وسواس خرافات چیست؟

وسواس خرافات نوعی از OCD است که در آن فرد به شکلی غیر منطقی به خرافات یا افکار جادویی باور پیدا می‌ کند. این باورها معمولاً شامل اعداد، رنگ‌ها، اشیاء یا موقعیت‌هایی هستند که به خوش‌ شانسی یا بد شانسی مرتبط می‌ شوند. چنین باورهایی می‌ توانند به اضطراب شدید منجر شوند و فرد را به انجام رفتارهای غیر منطقی و تکراری وادار کنند (منبع).

انواع وسواس خرافات

وسواس خرافات انواع مختلفی دارد که بر اساس محرک‌ها و باورهای فرد تقسیم‌ بندی می‌ شوند. در ادامه به انواع وسواس خرافات و مثال‌های مرتبط با هر نوع پرداخته می‌ شود:

۱. وسواس خرافات مرتبط با اعداد

برخی افراد باور دارند که اعداد خاصی خوش‌ شانس یا بد شانس هستند. این نوع وسواس معمولاً شامل اجتناب از اعداد بدشانس یا استفاده مکرر از اعداد خوش‌شانس می‌ شود.

مثال‌ها

• اجتناب از استفاده از عدد ۱۳ در شماره تلفن، پلاک خودرو یا رزرو اتاق در هتل.
• تأکید بر استفاده از عدد ۷ در تمام جنبه‌های زندگی، مانند انتخاب روز خوش‌یمن برای یک رویداد مهم.
• احساس اضطراب شدید هنگام مواجهه با عدد ۶۶۶ به دلیل باور به اینکه این عدد بد شانس یا شیطانی است.

۲. وسواس خرافات مرتبط با رنگ‌ها

در این نوع وسواس، فرد به برخی رنگ‌ها باورهای خرافی نسبت می‌ دهد. برخی رنگ‌ها ممکن است به عنوان خوش‌ شانس یا بد شانس تلقی شوند.

مثال‌ها

• اجتناب از پوشیدن لباس مشکی در روزهای خاص به دلیل باور به بد شانسی این رنگ.
• استفاده از رنگ قرمز یا طلایی در مراسم عروسی یا جشن‌ها به دلیل تصور اینکه این رنگ‌ها خوش‌ شانس هستند.
• اضطراب هنگام مواجهه با رنگ سفید به دلیل اعتقاد به اینکه این رنگ نماد مرگ یا بد شانسی است.

۳. وسواس خرافات مرتبط با اشیاء خاص

در این نوع وسواس، فرد به اشیاء خاصی باورهای خرافی نسبت می‌ دهد و معتقد است که این اشیاء می‌ توانند باعث خوش‌ شانسی یا بد شانسی شوند.

مثال‌ها

• حمل مداوم یک طلسم یا شیء خاص به عنوان نماد خوش‌ شانسی.
• اجتناب از شکستن آینه به دلیل باور به اینکه این کار باعث ۷ سال بد شانسی می‌شود.
• اضطراب شدید هنگام عبور از زیر نردبان یا دیدن گربه سیاه.

۴. وسواس خرافات مرتبط با کلمات یا عبارات خاص

برخی افراد باور دارند که گفتن یا شنیدن کلمات خاص می‌ تواند باعث خوش‌ شانسی یا بد شانسی شود.

مثال‌ها

• اجتناب از گفتن جملاتی مانند “همه چیز خوب پیش می‌ رود” به دلیل ترس از اینکه گفتن این جمله باعث بد شانسی شود.
• تکرار عبارات خاص (مانند دعا یا ذکر) برای جلوگیری از وقوع یک حادثه بد.
• اضطراب هنگام شنیدن کلمات یا عبارات خاصی که به نظر فرد بد شانس هستند.

۵. وسواس خرافات مرتبط با ترتیب یا الگوها

در این نوع وسواس، فرد معتقد است که انجام کارها به یک ترتیب خاص یا در یک الگوی مشخص می‌ تواند خوش‌ شانسی بیاورد یا از بد شانسی جلوگیری کند.

مثال‌ها

• ضربه زدن سه بار به میز قبل از شروع یک کار مهم برای جلوگیری از بد شانسی.
• مرتب کردن اشیاء به یک الگوی خاص (مثلاً چیدن کتاب‌ها به ترتیب خاص) برای ایجاد احساس کنترل بر شانس.
• احساس اضطراب شدید اگر یک کار به ترتیب معمول انجام نشود (مثلاً خروج از خانه با پای راست).

۶. وسواس خرافات مرتبط با موقعیت‌های خاص

این نوع وسواس شامل باورهای خرافی درباره موقعیت‌ها یا شرایط خاص است که به خوش‌ شانسی یا بد شانسی مرتبط می‌ شوند.

مثال‌ها

• اجتناب از شروع کارهای مهم در روزهای خاص، مانند جمعه سیزدهم.
• عدم انجام کارهای مهم در ماه‌های خاص به دلیل باور به بد شانسی آن دوره.
• اضطراب هنگام انجام کار در زمان‌هایی که به نظر فرد برای شروع یک کار بد شانس هستند.

نشانه‌ها و علائم این وسواس

۱. افکار وسواسی

• باور به اینکه اعداد، رنگ‌ها یا اشیاء خاص می‌ توانند باعث خوش‌ شانسی یا بد شانسی شوند.
• ترس از اینکه انجام ندادن یک عمل خاص منجر به پیامدهای بد شود.
• اضطراب شدید هنگام مواجهه با اشیاء یا موقعیت‌های مرتبط با بد شانسی.

۲. رفتارهای اجباری

• اجتناب از اشیاء، اعداد یا موقعیت‌های خاص.
• انجام رفتارهای تکراری برای خنثی کردن بد شانسی.
• استفاده از اشیاء یا انجام اعمال خاص برای جذب شانس.

میزان شیوع وسواس خرافات

این نوع وسواس به‌عنوان یکی از اشکال OCD شایع است و ممکن است درصد قابل‌ توجهی از افراد مبتلا به OCD را درگیر کند. برآورد می‌ شود که OCD به‌طور کلی حدود ۲-۳ درصد از جمعیت جهانی را تحت تأثیر قرار دهد. از این میان، وسواس‌های خرافی در افرادی که در جوامع با باورهای خرافی قوی زندگی می‌ کنند، بیشتر دیده می‌ شود.

علل وسواس خرافات

۱. عوامل زیستی

• اختلال در عملکرد مغز، به‌ویژه در بخش‌هایی که مسئول تصمیم‌ گیری و پردازش اطلاعات هستند.
• عدم تعادل شیمیایی در مغز، مانند کاهش سطح سروتونین.

۲. عوامل روان‌ شناختی

• تفکر جادویی: گرایش به این باور که افکار یا اعمال می‌ توانند مستقیماً بر وقایع تأثیر بگذارند.
• اضطراب: وسواس خرافات اغلب برای کاهش اضطراب ناشی از عدم قطعیت ایجاد می‌ شود.

۳. عوامل محیطی

• تأثیر فرهنگ: باورهای خرافی رایج در یک جامعه می‌ توانند زمینه‌ ساز وسواس خرافی شوند.
• تجربیات گذشته: تجربه رویدادهای منفی که با یک عدد یا موقعیت خاص هم‌ زمان بوده‌اند.

۱. روان‌ درمانی

• درمان شناختی-رفتاری (CBT): این روش به فرد کمک می‌ کند تا افکار غیر منطقی خود را شناسایی کرده و آن‌ها را به چالش بکشد.
• مواجهه و جلوگیری از پاسخ (ERP): فرد به‌ تدریج در معرض موقعیت‌های اضطراب‌آور قرار می‌ گیرد و از انجام رفتارهای اجباری منع می‌ شود.

۲. دارو درمانی

• مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs): این داروها می‌ توانند به کاهش اضطراب و افکار وسواسی کمک کنند.

۳. آموزش و آگاهی

• یادگیری درباره ماهیت وسواس خرافی و خرافات می‌تواند به کاهش باورهای غیر منطقی کمک کند.

۴. حمایت اجتماعی

• خانواده و دوستان می‌ توانند نقش مهمی در حمایت از فرد و کاهش اضطراب او ایفا کنند.

نتیجه‌گیری

وسواس خرافات یا وسواس خرافی یکی از اشکال شایع OCD است که شامل باورهای غیر منطقی درباره شانس و بدشانسی است. این اختلال می‌ تواند به شکل‌های مختلفی مانند وسواس مربوط به اعداد، رنگ‌ها، اشیاء یا موقعیت‌ها ظاهر شود و زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. با این حال، با استفاده از روان‌ درمانی، دارو درمانی و حمایت اجتماعی، می‌ توان علائم این اختلال را کاهش داد و به فرد کمک کرد تا زندگی بهتری داشته باشد.