انواع قرص ضد استرس: از قوی ترین تا کم عوارض ترین
رایج ترین قرص ضد استرس شامل بنزودیازپین ها، بتا بلاکرها، مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) است. روش های درمانی دیگری هم مانند طب سوزنی و مصرف داروهای گیاهی می توانند در کنترل علائم استرس به شما کمک کنند. در این مقاله از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان با انواع قرص ضد استرس آشنا خواهید شد.
استرس واکنش طبیعی بدن به موقعیت های خطرناکی است که در آن فرد احساس خطر کرده یا تحت فشار قرار می گیرد.
همه افراد علائم استرس را به صورت یکسان تجربه نمی کنند. این احساس معمولا به ژنتیک، تجربیات گذشته و شرایط اجتماعی و اقتصادی شما بستگی دارد.
علائم شایع استرس
علائم شایع استرس می توانند شامل موارد زیر باشند:
- سردرد
- تنش عضلانی
- تپش قلب
- احساس آشفتگی
- مشکل در تمرکز یا به خاطر سپردن چیزها
- تغییرات خلقی (مثل غمگینی)
- حالت تهوع
- یبوست
- اسهال
- دردهای بی دلیل جسمی
وقتی شما شرایط استرس زا را تجربه می کنید بدنتان برای مقابله با خطر هورمونی به نام کورتیزول ترشح می کند. با وجود اینکه کورتیزول می تواند به شما کمک تا با شرایط سخت کنار بیایید اما استرس مداوم می تواند عوارض روحی و جسمی به همراه داشته باشد.
همانطور که می دانید استرس زندگی روزمره شما را تحت تاثیر قرار می دهد با این حال مصرف قرص ضد استرس می توانند در کنترل علائم موثر باشند.
بنزودیازپین ها معروف ترین قرص ضد استرس
بنزودیازپین ها یکی از پرکاربردترین قرص های ضد استرس است که توسط پزشک تجویز می شوند. پزشک معمولا این داروها را برای یک مدت کوتاه حداکثر ۲ تا ۴ هفته تجویز می کند چون این داروها خطر اعتیاد، مشکلات شناختی و حافظه و عدم تعادل حین راه رفتن را به همراه دارد.
بنزودیازپین ها باعث تقویت اثر گاما آمینوبوتیریک اسید و در نتیجه ارسال سیگنال های آرامبخش به بدن می شوند. این سیگنال های آرامبخش با تحریک بیش از حدی که هنگام اضطراب در بدن ایجاد می شود مقابله می کنند. مصرف این قرص ها به سرعت و به طور موثر علائم استرس را کاهش می دهد.
انواع رایج بنزودیازپین ها
برخی از رایج ترین انواع بنزودیازپین ها عبارتند از :
شما می توانید این قرص ضد استرس را به صورت خوراکی یا از طریق تزریق داخل وریدی دریافت کنید.
دوز دارو بسته به وزن، جنسیت و تحمل بیمار متفاوت خواهد بود.
با وجود اینکه مصرف بنزودیازپین ها می تواند به سرعت باعث تسکین علائم استرس شود اما ممکن است اثرات دارو تنها چند ساعت طول بشکد. در ادامه دوزهای مختلف و مدت زمان ماندگاری اثرات آنها برای دیازپام و آلپروزالام آورده شده است.
قرص ضد استرس: دیازپام
دیازپام در عرض ۱۵ تا ۴۰ دقیقه اثر می گذارد و ۵ تا ۸ ساعت اثر آن در بدن باقی می ماند.
دوز ضعیف: ۲.۵ تا ۵ میلی گرم
دوز معمولی: ۵ تا ۱۵ میلی گرم
دوز قوی: ۱۵ تا ۳۰ میلی گرم
بیمارانی که اضطراب دارند می توانند در صورت نیاز تا سه بار در روز این قرص را مصرف کنند.
قرص ضد استرس: آلپروزالام
اآلپروزالام در عرض ۲۰ تا ۴۰ دقیقه اثر می گذارد و ۵ تا ۸ ساعت اثر آن در بدن باقی می ماند.
دوز ضعیف: ۰.۲۵ تا ۰.۵ میلی گرم
دوز معمولی: ۰.۵ تا ۱.۵ میلی گرم
دوز قوی: ۱.۵ تا ۲ میلی گرم
بیمارنی که اضطراب دارند در صورت نیاز می توانند این قرص را تا سه بار در روز مصرف کنند.
تداخلات دارویی
مصرف مواد زیر ممکن است با بنزودیازپین ها تداخل داشته باشد:
- سایر داروهای آرامبخش
- مواد افیونی
- مسکن ها
- الکل
- ماری جوانا
عوارض جانبی احتمالی
مصرف بنزودیازپین ها ممکن است عوارض جانبی زیر را به همراه داشته باشد:
- خواب آلودگی
- سر درد
- عدم تمرکز
- کاهش میل جنسی
- سرگیجه
- عدم تعادل
- ضعف عضلانی
مصرف طولانی مدت بنزودیازپین ها می تواند اعتیاد آور باشد.
شما می توانید درباره خطرات، فواید مصرف و نحوه جلوگیری از اعتیاد به این داروها با پزشکتان صحبت کنید.
قرص ضد استرس: بتابلاکرها
بتابلاکرها داروهای تجویزی هستند که تکانه های عصبی خاصی را مسدود کرده و به واکنش بدن در برابر استرس کمک می کنند.
بتابلاکرها جزو قرص ضد استرس نیستند و سازمان غذا و دارو (FDA) مصرف این داروها برای اضطراب را تایید نمی کند. اما ممکن است پزشک این دارو ها را برای کمک به کاهش برخی علائم فیزیکی اضطراب تجویز کند. این علائم عبارتند از:
- لرزش
- تعریق
- افزایش ضربان قلب
انواع رایج بتابلاکرها
برخی از رایج ترین انواع بتابلاکرها عبارتند از:
- پروپراونولول
- اسبوتولول
- بیسوپرولول
- متوپرالول
- سوتالول
این احتمال وجود دارد که پزشک مصرف بتابلاکرها را قبل از قرار گرفتن در وضعیت های استرس زا تجویز کرده یا مصرف منظم این دارو ها را به بیمار توصیه کند.
موارد احتیاط مصرف بتابلاکرها
شما باید قبل از مصرف بتابلاکرها در صورت داشتن هر یک از مشکلات زیر با پزشک خود صحبت کنید:
- آسم
- فشار خون پایین
- آریتمی
- دیابت
- بیماری کلیوی یا کبدی
در صورت باردار بودن قبل از مصرف بتابلاکرها حتما با پزشکتان صحبت کنید.
تداخلات دارویی
برخی از داروهای زیر ممکن است با بتابلاکرها تداخل داشته باشند و بر نحوه عملکرد آنها تاثیر بگذارند:
- آنتی آریتمی ها
- داروهای ضد روان پریشی (آنتی سایکوتیک)
- کلونیدین
- مفلوکوئین
- داروهای ضد فشار خون
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
- انسولین
عوارض جانبی احتمالی
مصرف بتابلاکرها ممکن است باعث بروز عوارض مختلفی شود که عبارتند از:
- حالت تهوع و استفراغ
- سرگیجه
- سردرد
- خستگی
- خشکی دهان و چشم
- کند شدن ضربان قلب
مهارکننده های انتخابی باز جذب سروتونین (SSRIs)
SSRIs به گروهی از قرص های ضد افسردگی تجویزی گفته می شود که اضطراب و افسردگی را درمان می کنند و به عنوان قرص ضد استرس هم استفاده می شود.
این قرص ها باعث کاهش بازجذب سروتونین شده در نتیجه سروتونین بیشتری در بدن در دسترس خواهد بود.
سروتونین ممکن است در تنظیم برخی حالت های بیمار که در زیر به آنها اشاره می کنیم نقش داشته باشد:
- خلق
- رفتار
- حافظه
انواع رایج SSRI ها
انواع SSRIs عبارتند از:
روان پزشک معمولا مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین را برخلاف برخی بنزودیازپین ها برای استفاده طولانی مدت تجویز می کنند. شما می توانید SSRIs را به صورت قرص، کپسول یا شربت مصرف کنید. در بیشتر موارد این دارو باید یک بار در روز مصرف شود.
پزشک معمولا مصرف دارو را با دوز کم شروع می کند و در صورت نیاز به تدریج آن را افزایش می دهد. ۲ تا ۴ هفته پس از مصرف اثرات دارو را احساس می کنید.
تداخلات دارویی
مصرف برخی داروها می تواند بر نحوه عملکرد SSRIs تاثیر گذار باشد یا خطر عوارض جانبی نامطلوب را افزایش دهد. داروهایی که ممکن است با مهار کننده های انتخابی بازجذب سروتونین تداخل داشته باشند عبارتند از:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
- مواد افیونی (مثل تریاک، هروئین)
- داروهای ضد پلاکت
- تئوفیلین
- لیتیوم
- تریپتان ها
- سایر داروهای ضد افسردگی
در برخی موارد نادر اگر بیمار چندین ماه ماده ای مصرف کند که باعث افزایش سروتونین می شود امکان بالا رفتن بیش از حد سروتونین و در نتیجه ابتلا به سندرم سروتونین برای او وجود دارد.
برخی از این داروها شامل موارد زیر می شوند:
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای سردرد
- مکمل های گیاهی مانند مخمر سنت جان
عوارض جانبی احتمالی
عوارض جانبی احتمالی مصرف مهار کننده های انتخابی بازجذب سروتونین عبارتند از :
- خشکی دهان
- حالت تهوع
- سوء هاضمه
- یبوست
- افزایش وزن
- تعریق بیش از حد
- کاهش میل جنسی
- تغییر وضعیت خواب
مهار کننده های بازجذب سروتونین_نوراپی نفرین (SNRIs)
SNRIs داروهای ضد افسردگی تجویزی هستند که سطح سروتونین را در بدن افزایش می دهند. اگر مصرف SSRIs به بهبود وضعیت بیمار کمک نکند ممکن است مصرف SNRIs که عملکرد نسبتا متفاوتی دارند نتیجه بخش باشد.
SNRIs علاوه برسروتونین از جذب نوراپی نفرین هم جلوگیری می کنند. نوراپی نفرین نقش مهمی بر برخی عملکرد های بدن مانند دقت، حافظه و تمرکز دارد. با گذشت زمان این تغییرات با افزایش سطح سروتونین و نوراپی نفرین در بدن باعث بهبود روحیه و کاهش استرس می شوند.
انواع رایج
دولوکستین و ونلافاکستین از انواع رایج SNRIs هستند.
SNRIs به شکل قرص، کپسول و شربت در دسترس هستند و شما می توانید روزانه این دارو ها را مصرف کنید. اثر گذاری SNRIs معمولا طولانی مدت است و ممکن است تا ۶ هفته پس از مصرف اثرات آن را احساس نکنید.
تداخلات دارویی قرص ضد استرس
SNRIs می توانند با داروهایی خاصی تداخل داشته باشند که بسیاری از آن ها با SSRIs هم تداخل دارند و خطر ابتلا به سندرم سروتونین را به همراه دارند.
منبع معتبر FDAT معتقد است که بیمار نباید هنگام مصرف SNRIs از مهارکننده های مونو آمین اکسیداز (نوعی داروی ضد افسردگی) استفاده کند. همچنین در صورت داشتن بیماری کبدی یا کلیوی قبل از مصرف SNRIs با پزشکتان صحبت کنید.
عوارض جانبی احتمالی
SNRIs علاوه بر عوارض جانبی SSRIs ممکن است باعث بروز مشکلات زیر شوند:
- از دست دادن اشتها
- اضطراب
- حمله پانیک
- ضعف
مهار کننده های بازجذب سروتونین_نوراپی نفرین (SNRIs)
SNRIs داروهای ضد افسردگی تجویزی هستند که سطح سروتونین را در بدن افزایش می دهند. اگر مصرف SSRIs به بهبود وضعیت بیمار کمک نکند ممکن است مصرف SNRIs که عملکرد نسبتا متفاووتی دارند نتیجه بخش باشد.
SNRIs علاوه برسروتونین از جذب نوراپی نفرین هم جلوگیری می کنند. نوراپی نفرین نقش مهمی بر برخی عملکرد های بدن مانندد دقت، حافظه و تمرکز دارد. با گذشت زمان این تغییرات با افزایش سطح سروتونین و نوراپی نفرین در بدن باعث بهبود روحیه و کاهش استرس می شوند.
انواع رایج
دولوکستین (Cymbalta) و نلافاکستین (Effexor) از انواع رایج SNRIs هستند.
SNRIs به شکل قرص، کپسول و مایع در دسترس هستند و شما می توانید روزانه این دارو ها را مصرف کنید.اثر گذاری SNRIs معمولا طولانی مدت است و ممکن است تا ۶ هفته پس از مصرف اثرات آن را احساس نکنید.
تداخلات دارویی
SNRIs می توانند با داروهایی خاصی تداخل داشته باشند که بسیاری از آن ها با SSRIs هم تداخل دارند و خطر ابتلا به سندرم سروتونین را به همراه دارند.
منبع معتبر FDAT معتقد است که بیمار نباید هنگام مصرف SNRIs از مهارکننده های مونو آمین اکسیداز (نوعی داروی ضد افسردگی) استفاده کند. همچنین در صورت داشتن بیماری کبدی یا کلیوی قبل از مصرف SNRIs با پزشکتان صحبت کنید.
عوارض جانبی احتمالی قرص ضد استرس
SNRIs علاوه بر عوارض جانبی SSRIs ممکن است باعث بروز مشکلات زیر شوند:
- از دست دادن اشتها
- اضطراب
- حمله پانیک
- ضعف
قرص ضد استرس: پرگابالین
پرگابالین (Lyrica) نوعی داروی ضد تشنج است که برای درمان صرع مصرف می شود اما ممکن است برای درمان اضطراب هم تجویز شود.
اگر مصرف داروهای ضد افسردگی و بنزودیازپین ها موثر نباشند ممکن است پزشک این دارو را برای بیمار تجویز کند.
دوز پرگابالین می تواند متفاوت باشد اما معمولا پزشک تجویز دارو را با دوز کم شروع می کند و به تدریج آن را افزایش می دهد.
پرگابالین به شکل کپسول، قرص و شربت عرضه می شود. دوز معمول پرگابالین ۱۵۰ تا ۶۰۰ میلی گرم در روز است که باید در ۲ تا ۳ نوبت مصرف شود. مصرف ۲.۵ میلی پرگابالین مایع برابر با یک کپسول ۵۰ میلی گرمی است.
اثر گذاری پرگابالین ممکن است چند هفته طول بکشد. اگر این دارو باعث بهبود وضعیت بیمار شود پزشک آن را برای مدت طولانی تجویز می کند.
تداخلات دارویی
داروهایی که با پرگابالین تداخل دارند عبارتند از:
- مواد افیونی
- بنزودیازپین ها
- گاباپنتین
- دارو های خواب مانند
- سیکلوبنزاپرین
در صورت مصرف هر یک از داروهای بالا قبل از شروع مصرف پرگابالین با پزشکتان صحبت کنید.
عوارض جانبی احتمالی قرص ضد استرس پرگابالین
عوارض جانبی احتمالی مصرف پرگابالین عبارتند از:
- سردرد
- خستگی
- تغییر شرایط روحی
- حالت تهوع
- تاری دید
- اسهال
- تورم دست و پا
- سرگیجه
عوارض جانبی مصرف این دارو معمولا ضعیف است و پس از چند هفته از بین می روند. اگر پس از این مدت عوارض جانبی همچنان کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار می دهد با پزشک خود صحبت کنید.
درمان های جایگزین کاهش استرس
در برخی موارد بیمار ترجیح می دهد برای کنترل استرس از روش های درمانی دیگری کمک بگیرد.
شما می توانید برای کاهش استرس به کمک درمان شناختی رفتاری (CBT) به متخصص سلامت روان مراجعه کنید.
کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی (MBSR) روش درمانی دیگری است که شما می توانید برای کنترل استرس از آن استفاده کنید. این روش به شما کمک می کند تا با تمرکز آگاهانه روی تنفس و بدن خود آرام شوید.
نتایج تحقیقی که در سال ۲۰۱۸ انجام شد نشان می دهد که MBSR می تواند به کاهش مشکلات زیر کمک کند:
- خستگی عاطفی
- استرس فراگیر
- استرس شغلی
- اضطراب
- افسردگی
- فشار عصبی
نتایج تحقیقات در سال ۲۰۱۹ نشان می دهند که آروماتراپی (رایحه درمانی) می تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند به خصوص در مواردی که فرد دچار استرس شغلی می شود. با این حال برای مشخص شدن اثرات طولانی مدت تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
سایر روش های درمانی جایگزین قرص ضد استرس
سایر درمان های موثر در کنترل استرس عبارتند از:
پیشگیری از استرس
برخی عادات سبک زندگی هم می توانند در کنترل استرس به شما کمک کنند از جمله:
- انجام منظم تمرینات ورزشی
- رژیم غذایی متعادل
- کاهش مصرف الکل، مواد مخدر و کافئین
- زندگی با برنامه
- الگوی خواب منظم
- داشتن زمان استراحت و سرگرمی
خلاصه و جمع بندی قرص ضد استرس
استرس می تواند از لحاظ روحی و جسمی شما را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال مصرف برخی داروها هم می تواند به کاهش استرس کمک کند.
مصرف هر دارو برای بیماران مختلف دوز، خطرات و نحوه مصرف متفاوتی دارد. شما می تواند برای پیدا کردن بهترین روش درمان با پزشک صحبت کنید.
سوالات متداول
- چه داروهایی برای استرس تجویز میشوند؟
بنزودیازپینها، داروهای ضدافسردگی و بتابلاکرها. - آیا همه داروهای ضد استرس قوی هستند؟
خیر، برخی مانند بتابلاکرها عوارض کمتری دارند. - آیا مصرف این داروها اعتیادآور است؟
بنزودیازپینها ممکن است اعتیادآور باشند. - آیا بدون نسخه میتوان داروی ضد استرس مصرف کرد؟
خیر، مصرف خودسرانه خطرناک است. - آیا داروهای گیاهی برای استرس وجود دارد؟
بله، مانند عصاره سنبلالطیب و بابونه. - آیا این داروها عوارض دارند؟
بله، ممکن است شامل خوابآلودگی، سرگیجه و وابستگی باشند. - آیا این داروها درمان قطعی استرس هستند؟
خیر، معمولاً مکمل رواندرمانی یا تغییر سبک زندگی هستند
