علایم اعتیاد به قرص خواب
تجویز قرص‌های خواب برای افراد مبتلا به مشکلات خواب، توصیه رایجی برای رسیدن به یک استراحت شبانه خوب است. همچنین این قرص‌ها برای افرادی که مستعد بیدار شدن در نیمه شب هستند هم مفید است. زیرا برخی از قرص‌های خواب می‌توانند به تداوم خواب هم کمک کنند. در ادامه این مطلب از دپارتمان سلامت روان مجله سلامت دکتر بهشتیان با علائم اعتیاد به قرص خواب و راه های مقابله با آن آشنا می شوید.
با این حال، با وجود تمام فوایدی که این قرص‌ها دارند، یکی از نقاط ضعف عمده برخی از قرص‌های خواب، وابستگی برخی از افراد به اثرات آنها است. این امر به ویژه زمانی صادق است که این قرص‌ها برای مدت طولانی یا در دوزهای بسیار بالا مصرف شوند.
این راهنما اثرات قرص‌های خواب‌آور و همچنین علائم احتمالی وجود مشکل در مصرفشان را بررسی می‌کند. با کمک این اطلاعات از خطرات این داروها، به ویژه در ترکیب با سایر داروهای آرام بخش، آگاه شوید تا با علائم مصرف بیش از حد قرص‌های خواب آور آشنا شوید و اقدامات مناسب را در صورت سوء مصرف این داروها انجام دهید.
قرص‌های خواب آور چگونه عمل می‌کنند؟
برای یک نفر از هر هفت آمریکایی مبتلا به بی خوابی طولانی مدت و مبتلایان به سایر مشکلات خواب، قرص‌های خواب بدون نسخه و داروهای تجویزی می‌توانند مفید واقع شوند.
انواع مختلفی از داروهای خواب آور بدون نسخه (OTC) و داروهای خواب تجویزی با نسخه وجود دارد. داروهای OTC متداول، شامل محصولات مبتنی بر آنتی هیستامین مانند ملاتونین هستند. داروهای تجویزی مبتنی بر عوامل غیرعادتی مانند داروهای ضد افسردگی خاص هم برای کمک به خواب تجویز می‌شوند. دسته دیگر داروهای خواب تجویزی، بنزودیازپین‌هایی مانند زاناکس یا کلونوپین، یا داروهای مشابه بنزودیازپین مانند زولپیدم (Ambien) یا زوپیکلون (Zimovane) هستند که به نام «Z drugs» شناخته می‌شوند.
این انواع از داروهای خواب، پتانسیل تحمل، وابستگی و مصرف نادرست(سوء مصرف) را دارند. این قرص‌های خواب‌آور برای دستیابی به اثرات خواب‌آلودگی و آرامش‌بخشی، سیستم GABA بدن را فعال می‌کنند که یک انتقال‌دهنده عصبی بازدارنده اصلی سیستم عصبی مرکزی است. یعنی قرص‌های آرام‌بخش اساساً می‌توانند مغز را کند کنند و اثرات آرام‌بخشی ایجاد کنند.
اثرات قرص‌های خواب آور در جهت کاهش دفعات بیدار شدن از خواب و افزایش خواب عمیق در مصرف کنندگان، شناخته شده است.
این قرص‌ها اغلب در صورت نیاز مصرف می‌شوند، یعنی فقط زمانی مصرف می‌شوندکه استراحت کامل شبانه با مشکل مواجه شود. با این حال، گاهی اوقات می‌توان آنها را هر شب و برای مدت طولانی تجویز کرد.
نشانه‌های اعتیاد به قرص‌های خواب آور
برای هر کسی که بنزودیازپین‌ها یا داروهای Z را با دوز کافی بالا برای مدت زمان طولانی مصرف می‌کند، احتمال وابستگی به دارو وجود دارد. وابستگی دارای حالت فیزیولوژیکی و روانی است. هنگامی که دارو قطع می‌شود، وابستگی فیزیولوژیکی با علائم ترک دارو، ظاهر می‌شود. وابستگی روانی نشان دهنده نیازی است که فرد بدون دریافت دارو، نمی‌تواند آن را مدیریت کند.
هنگامی‌که برای به خواب رفتن به دوزهای قوی تری نیاز است، می‌تواند ایجاد تحمل به مصرف دارو و وابستگی فیزیولوژیکی را نشان دهد.
استفاده نادرست از این داروها، شرایط متفاوتی دارد. برخی از افرادی که این قرص‌های خواب‌آور برایشان تجویز می‌شود، بیشتر از مقدار تجویز شده مصرف می‌کنند یا از این دارو برای اهداف دیگری غیر از خواب استفاده می‌کنند. شاید این الگوی رفتاری باعث ایجاد اعتیاد یا چیزی شود که امروزه به عنوان اختلال مصرف مواد از آن یاد می‌شود.
شاید با مصرف بیش از حد از این داروها، علائم و نشانه‌های زیر مشاهده شود:
- گفتار درهم
- مشکل در تمرکز
- چالش‌های حافظه
- حرکات ناپایدار
- نوسانات خلقی
- خارش
- سرگیجه
- سبکی سر
- رویاهای عجیب و غریب و کابوس
- توهمات
- خواب آلودگی در ساعات بیداری
یک یافته رایج در هنگام مشاهده فرد سوء مصرف کننده قرص‌های خواب آور، این است که میل به استفاده از این قرص‌ها در تمام ساعات روز، حتی قبل از شب وجود دارد. نیاز به استفاده از قرص‌ها شاید برای ایجاد حالت سرخوشی و نه برای ایجاد خواب احساس شود. همچنین این عادت می‌تواند در هنگام شب تثبیت شود تا استفاده از قرص‌ها را مجاز کند. افرادی که از قرص‌های خواب آور سوء استفاده می‌کنند، معمولاً به دلیل مصرف مداوم آنها سریعتر از یک فرد معمولی، قرص‌ها را تمام می‌کنند.
تداخلات خطرناک با قرص‌های خواب
رعایت احتیاط در هنگام مصرف قرص‌های خواب آور برای ایجاد خواب خوب بسیار مهم است. این امر به ویژه در مصرف همزمان داروهای خواب آور تجویزی با سایر مواد وارد شده به بدن، صادق است.
مواد زیر در ترکیب با قرص خواب می‌توانند نتایج منفی را در بدن به بار آورند.
الکل
مصرف الکل می‌تواند باعث خواب آلودگی شود و بر تفکر تأثیر بگذارد. قرص‌های خواب آور نیز اثر مشابهی دارند. هنگامی‌که این دو ماده با هم بیش از حد استفاده شوند، آرام بخشی شدیدی را به همراه دارند که به طور بالقوه منجر به سرکوب تنفس و حتی مرگ می‌شود.
اگر این مواد با هم ترکیب شوند، نتیجه آنها می‌تواند واکنش شدیدی را در بدن ایجاد کند که باعث ایجاد مشکل در تمرکز و انجام وظایف می‌شود.
داروهای مسکن
در حالی که مسکن‌ها(مانند مواد افیونی) می‌توانند به بدن در مدیریت درد کمک کنند، ترکیب آنها با بنزودیازپین می‌تواند خطرناک باشد. هر دو بر سطح هوشیاری، شناخت و عملکرد تنفسی تأثیر دارند. همچنین هنگامی‌که این دو بیش از حد مصرف شوند، می‌توانند منجر به اوردوز(overdose) شوند.
علائم و نشانه‌های مصرف بیش از حد قرص خواب
در مواردی که قرص‌های خواب بیش از حد تجویز شده، مصرف می‌شود، خطر بالقوه تجربه اوردوز وجود دارد. علائم اولیه این حالت شامل موارد زیر است:
- گفتار دچار ابهام می‌شود.
- تغییرات تنفسی رخ می‌دهد.
- تغییر در احساسات و تفکر روی می‌دهد.
در صورت بروز این موارد، فوراً به دنبال کمک پزشکی بروید. موارد شدید مصرف بیش از حد قرص‌های خواب آور می‌تواند منجر به مرگ شود.
چگونه اعتیاد به قرص‌های خواب آور را مدیریت کنیم
قرص‌های خواب‌آور اغلب ابزار مفیدی برای افراد مبتلا به مشکل خواب هستند. با این حال، استفاده نادرست از این داروها حتی کشنده است. در صورت بروز اعتیاد به این داروها، روش‌های زیر مناسب است:
کاهش تدریجی دوز(Tapering)
به طور کلی برای کمک به سم زدایی مناسب بدن از قرص‌های خواب، کاهش تدریجی دوز انجام می‌شود. این فرآیند به نام تپرینگ شناخته می‌شود و شاید با یا بدون داروهای جانبی انجام شود.
برای اطمینان از اینکه این فرآیند به طور ایمن و اثربخش انجام می‌شود، توصیه می‌شود که تپرینگ تحت نظارت فعال پزشکی انجام شود.
مشاوره حرفه‌ای
برای افرادی که نمی‌دانند آیا مشکلی با داروهای خواب تجویزی دارند یا نه، صحبت با پزشک، اولین قدم است. آنها می‌توانند استراتژی‌ها و درمان‌هایی را برای کمک در جهت غلبه بر این مشکل توصیه کنند.
درمان
تکنیک‌هایی مانند درمان شناختی-رفتاری می‌توانند به مدیریت گرایش به قرص‌های خواب کمک کنند. همچنین به شناخت افکار و رفتارهای مشکل‌آفرین در مصرف مشکل‌ساز شما کمک می‌کنند.
