چرا فوتبال ما نتیجه نمی گیرد؟

فکر می کنم هیچکس (ایرانی و ژاپنی) تصور نمي كرد که چنین نتیجه ای در بازی ایران و ژاپن رقم بخورد.اما وقتی بیرانوند در مصاحبه بعد از بازی گفت: «اگه بازی ۲۰ دقیقه دیگه ادامه داشت چند گل دیگه هم می خوردیم.» تازه عمق مشکل بیشتر مشخص شد.

چرا معمولا فوتبال و سایر ورزش های ما (به جز چند ورزش انفرادی معدود) در مسابقات حساس معمولا نتیجه نمی گیرند. دقیقا چهار سال قبل هم در جام ملت های آسیا در بازی ایران و عراق به خاطر  اخراج مهرداد پولادی از زمین و ۱۰ نفره شدن تیم، بازی اي که کاملا بر آن مسلط بودیم را باختیم.

طبق آمارها در اکثر رقابت های تیم ملی در ۸ سال اخیر که در آن عقب افتادیم بازی را در نهایت باختیم. به عبارت دیگر وقتی عقب می افتیم نمی توانیم تمرکز خودمان را حفظ کنیم و به بازی برگردیم.

از ابعاد مختلفی می توان این مساله را تحلیل کرد: از جلمه دلایل فنی، مدیریتی و البته روانشناختی.

بررسی رفتارهای ما در ورزش (بازیکنان، مدیران، تماشاگران و طرفداران) یک ضعف را به کلی و شایع نشان می دهد و آن مشکل در مدیریت هیجانات و احساسات است. ما نمی توانیم احساسات خودمان را مدیریت کنیم و در شرایط و لحظات خاص خودکنترلی لازم را نداریم.

مدیران ورزشی ما عمدتا تصمیمات احساسی می گیرند. ما معمولا از مربیانی که استخدام می کنیم می خواهیم در کوتاه ترین زمان ممکن نتیجه بگیرند و برنامه دراز مدت برای فوتبال و ورزش خود نداشته ایم.

برخی از بازیکنان ما در لحظات حساس مسابقه کنترل خود را از دست می دهند و ریتم بازی آنها به هم می خورد.

تماشاگران هم همین انتظار را از تیم خود دارند و فقط از آن برد می خواهند و تحمل شکست و باخت را ندارند. اخیرا هم متاسفانه به خاطر کامنت های مملو از فحش و ناسزا در صفحه ي بازیکنان، معروف شده ایم. (شاید برخی رفتارهایمان رکورد گینس را هم شکسته باشند!!)

به زبان روانشناسی یکی از مشکلات ورزش ما (مدیر، ورزشکار و تماشاگر و طرفدار) مشکل در مدیریت احساسات و هیجانات یا به زبان روانشناسی کمبود هوش هیجانی است.

به زبان ديگر زمانی که احساسات بر ما غلبه پیدا می کند مغز توان تمرکز، تصمیم گیری و تحلیل منطقی خود را از دست می دهد. پس بیرانوند درست گفته که اگر بازی چند دقیقه دیگر ادامه پیدا می کرد گل های متعددی می خوردیم چون بازیکنان ما دیگر نمی توانستند به درستی تصمیم گیری و بازی کنند.

به زعم بسیاری از کارشناسان راجرر فدرر بهترین یا حداقل یکی از بهترین ورزشکاران قرن اخیر است. به جز استعداد فوق العاده ورزشی او، یک ویژگی شاخص دیگر او را منحصر به فرد کرده است. فدرر می تواند در شرایط حساس مسابقه کاملا بر اعصابش مسلط باشد. در طول بیش از ۲۰ سال شرکت در سطح اول تنیس کمتر لحظاتی از مسابقه را به یاد داریم که کنترل خودش را از دست داده باشد یا رفتارهای غیر معمول انجام داده باشد.

حالا چرا هوش هیجانی ما پایین است؟

تحقیقات نشان می دهد هوش هیجانی برخلاف ديگر انواع هوش (هوش شناختی، هوش حرکتی و …) قابل آموزش و ارتقا است. هر چند فرایند آموزش و ارتقای هوش هیجانی زمان بر است اما قطعا آموزش و تمرین در ارتقای آن بسیار اثر گذار است.

تحقیقات اخیر نشان می دهد نه تنها در ورزش بلکه در تمام حوزه های زندگی یکی از مولفه های مهم موفقیت توانایی مدیریت احساسات و هیجانات است. تا جایی که سازمان بهداشت جهانی توانایی مدیریت هیجانات و احساسات (یا همان هوش هیجانی) را به عنوان یکی از ۱۰ مولفه، مهارت های زندگی برشمرده است و در بسیاری از کشورها این مهارت ها به دانش آموزان آموزش داده و تمرین می شود.

اما متاسفانه در سیستم آموزشی ما (از دبستان تا دانشگاه) هیچ دوره آموزشی مشخص و مدونی برای تقویت هوش هیجانی وجود ندارد. در باشگاه های ورزشی ما هیچ اقدام مشخصی برای تقویت هوش هیجانی ورزشکاران انجام نمی شود.