آموختن پیانو تجربه‌ای شگفت‌انگیز و فوق‌العاده است که درهای بسیاری را به جان انسان و زندگی او می‌گشاید. موسیقی روح و جان آدمی را به پرواز درآورده و نور را بر قلب او می‌تاباند، پیانو یکی از پرمایه‌ترین ابزارها برای این کار است.
یادگیری پیانو به تنهایی و جدا از توانایی نواختن آن پس از آموزش، از آنجا که ورودی است به مهارتی نوین منجر به توسعه‌ی انسان شده و با پرورش خلاقیت و بهبود وضعیت آگاهی منجر به گسترش عملکرد شناختی مغز و روان می‌شود.
یادگیری نواختن پیانو مسیری سخت است که پیمودن آن نیازمند انگیزه، صبر، نظم و تکرار بوده و به مقصد رسیدن در آن بسیار ارزشمند و دلخواه می‌باشد. انگیزه باعث می‌شود تا فرد علاقه‌مند از کارهای غیر واجب دیگر پرهیز کرده و زمان بیشتری صرف آموختن کند. نظم و تکرار باعث تقویت قوای ذهنی و جسمی برای نواختن پیانو می‌شود. ترکیب این موارد با صبر و شکیبایی می‌تواند چشیدن طعم پیروزی و لذت آموختن را تضمین نماید.
آموزش موفق پیانو در یک روند ترکیبی از برنامه‌ی درسی منسجم، تمرین و تکرار مداوم و عشق به موسیقی تجلی می‌یابد. یافتن مهارت در کار با پیانو نیازمند تمرین بسیار و مداوم است، می‌توان با حداقل سی دقیقه تمرین در روز پس از مدت نه چندان طولانی به مهارتهای کافی در نحوه قرار دادن دست، نشستن صحیح پشت پیانو، چیدمان انگشتان و تقویت حافظه‌ی عضلانی دست یافت.
هدف از یادگیری پیانو
برای یک هنرآموز هدف از یادگیری پیانو کسب توانایی در نواختن قطعات دلخواه موسیقی است. اما می‌توان اهداف یادگیری پیانو را گسترش داده و هدف را توسعه‌ی توانایی فرد در درک موسیقی و ایجاد پایه‌ای محکم در نوازندگی بیان کرد. هدف از آموزش پیانو علاوه بر این‌ها تقویت مهارت‌ها و توانایی و استعداد انسان در زمینه تمرکز، خلاقیت، نظم و خلق هنری است. از دیگر اهداف می‌توان فهم و درک سبک‌ها و ژانرهای موسیقی و کسب دانش در تئوری موسیقی را برشمرد.
ارکان اصلی آموزش پیانو
یک پیانو نواز باید این اصول و ارکان را بیاموزد تا آموزش پیانو را به سرانجام رسانده باشد.
- تئوری موسیقی: برای کسب توانایی در نواختن پیانو هر هنرآموز می‌بایست تئوری موسیقی و مفاهیم مقدماتی و پیشرفته این حوزه را درک کند. در ضمن او باید با نشانه‌گذاری موسیقیایی و نت‌نویسی، ریتم، نشان‌گذاری کلیدی، هارمونی و پیشروی آکورد آشنایی کامل داشته باشد.
- تکنیک: مواردی از جمله نحوه صحیح نشستن و قرار گرفتن پشت پیانو، نحوه‌ی درست قرار دادن دست و انگشتان در پشت دستگاه ضروری هستند تا هنرآموز با قوی شدن در آن‌ها از صدمه و سختی‌های اضافی دوری نماید.
- رپرتوار: یکی از ارکان آموزش موسیقی آن است که هنرآموزان قطعات متنوعی از دوره‌ها و ژانرهای مختلف موسیقی را آموخته و توانایی شنیدن موسیقی و تشخیص سبک‌ها و جریان موسیقایی در او تقویت شود. یک هنرآموخته‌ی قوی می‌تواند قطعات را به درستی گوش کرده و تفسیر و نقد درباره آن‌ها بیان نماید.
- خوانش چشمی: توانایی خواندن و اجرای موسیقی تمرین نشده به این رکن از آموزش موسیقی برمی‌گردد. هرگاه هنرآموز به درستی نت‌ها را بداند و توانایی خواندن و نوشتن آن‌ها را پیدا کند می‌تواند قطعات تمرین نشده و جدید را به سرعت و زیبا اجرا نماید.
- اجرا: یکی از مهم‌ترین بخش‌ها و ارکان آموزش پیانو اجراست. آموزش پیانو شامل اجراهای متعدد در محیط‌های رسمی و غیر رسمی است که باعث تقویت اعتماد به نفس و افزودن بر تجربه‌ی نوازنده می‌گردد.
- بداهه‌نوازی: نواختن موسیقی بدون داشتن متن و نت نوشته شده یکی از مهارتهای ارزشمند برای یک پیانو نواز است. این کار علاوه بر تشویق خلاقیت امکان آزمایش ایده‌ها و پیشرفت‌های آنی و خلق اثر هنری را ممکن می‌نماید.
- درک تاریخ موسیقی: یکی از ارکان آموزش پیانو درک تاریخ و فرهنگ پشت سبک‌های موسیقی است. آشنایی با آهنگسازان تاریخ‌ساز و تاثیرات فرهنگ و اجتماع بر این هنر در این رکن می‌گنجد.
- نوازندگی گروهی: یکی دیگر از ارکان آموزش پیانو تقویت مهارت پیانو نواز در برقراری ارتباط کامل با نوازندگان همکار و همراه است. این کار باید تا وقتی به سطح قابل قبولی برسد مورد توجه و تشویق و آموزش قرار گیرد.
قدم‌های آموزش پیانو
- آموختن نت‌ها
- آموختن کیبورد و کلیدهای آن
- شناخت گام (گام‌های کروماتیک و دیاتونیک)
- آموختن ارزش و جایگاه نت‌ها روی کیبورد پیانو
- یادگیری همه‌چیز درباره ضرب (beat)
- آشنایی کامل با تمپو و بار
- یادگیری نواختن یک ملودی با پیانو
- تقویت عصب عضلانی و تمرکز بر نحوه قرارگیری انگشت‌ها
- پیانو نوازی با دو دست
- یادگیری مکث در پیانو نوازی
- شناخت جنبه های مختلف موسیقی
- آموختن تکمیلی نحوه قرارگیری انگشت‌ها و فنون نواختن
- تمرین ریتم
- یادگیری روش‌های خلاقانه برای تمرینات سخت
معلم پیانو
از جمله‌ی نخستین کارهای موثر در یادگیری پیانو یافتن استاد و تهیه ابزار متناسب است. استاد یا معلم مجرب و دلسوز می‌تواند مسیر یادگیری نواختن پیانو را برای هنرآموز زیبا و ساده کند. یک استاد پیانو خوب کسی است که با شناخت هنرآموز خود راه مشتعل نگه داشتن عشق به موسیقی را در او یافته و سبک آموختن و یادگیری را بنابر علایق و اهداف وی تنظیم نماید. ساده ترین راه برای انگیزه بخشیدن به هنرآموز شناختن سبک‌ها و ژانرهای موسیقی مورد علاقه‌ی او و تنظیم مسیر آموزش بر اساس این سبک‌هاست.
استاد پیانو باید براساس نیازها و علاقه و استعداد هنرآموزش برنامه‌ی درسی وی را به صورت ساخت‌یافته توسعه دهد. او باید بتواند کار آموزش را به صورت برنامه‌ای منطقی و ساختارمند بر اساس رشد و شکوفایی هنرآموز تنظیم نماید. برنامه‌ی آموزشی می‌تواند بر مبنای یادگیری تئوری‌ها و تکنیک‌های دنیای موسیقی آغاز شده و هر قدم آن بر مبنای مهارتهای ساخته شده و توسعه یافته در قدم قبلی باشد.
گام‌های اولیه آموزش پیانو بهتر است ساده و محکم باشند، سپس بنا بر راهنمایی استاد و پیشرفت هنرآموز گام‌های پیچیده تر و چالش‌های جدید در مسیر آموزش ایجاد گردند.
تمرکز بر تکنیک و تمرین فنون کار به جلوگیری از اتلاف وقت و آسانی یادگیری نواختن پیانو می‌شود. تا هنگامی که مهارت کافی کسب نشده است، هنرآموز باید در هر جلسه تمرین، زمانی را صرف قرار دادن وضعیت دست‌ها و انگشتان در حالت متناسب کرده و از طریق تمرین و تکرار مداوم حافظه‌ی عضلانی خود را توسعه داده و قوی کند.
در کنار دشواری‌های اولیه و ظاهری آموختن پیانو، این کار می‌تواند بسیار لذت‌بخش و روح‌افزا باشد. در اینجا نقش استاد بسیار برجسته می‌شود که مسائل سخت را به صورتی لذت بخش به هنرآموز پیانو آموخته و با ایجاد سرگرمی و جشن گرفتن پیروزی‌ها و پیشرفت او انگیزه و امیدش را زنده نگه دارد.
راهکارهایی برای اساتید پیانو
یک استاد پیانو می‌تواند با استفاده از راهکارهایی ساده شوق و انگیزه هنرآموز خود را زنده نگه داشته و با تقویت پایه‌های موسیقی و فن پیانو نوازی در او کار آموزشش را پیش برد. از جمله این راهکارها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- استاد می‌تواند با تعیین تمرین‌های روزانه و تشویق هنرآموز به او کمک کند تا یک روال تمرینی را پی افکند و به صورت رویه در زندگی روزمره خود در آورد. این کار نیازمند پیگیری هر روزه و حضور چشم‌گیر در فرآیند یادگیری هنرآموز پیانو است.
- استاد پیانو می‌بایست با دقت بر پیشرفت تمرینات هنرآموز بازخوردهای مثبت و منفی کار او را تهیه کرده و گزارش کند و نقاط قوت و ضعف را بازشناسد. برای معلم پیانو ایجاد تمریناتی که نقاط ضعف را تقویت کند کار دشواری نیست.
- استفاده از مثال‌های متعدد که با روحیات و شناخت و دانش هنرآموز پیانو منطبق باشد می‌تواند به نسبت استفاده از مثال‌های کلیشه‌ای بر خلاقیت استاد و هنرآموز افزوده و زمینه آموختن بهتر و سریع‌تر را در وی تقویت کند.
- استفاده از فن‌آوری‌های آموزش پیانو به عنوان ابزارهای جدید می‌تواند در روند یادگیری دانشجو موثر باشد. برنامه‌ها و نرم‌افزارهای کمک آموزشی بسیاری وجود دارند که هنرآموز می‌تواند در زمینه تئوری موسیقی یا خواندن چشمی و آشنا کردن گوش با نواهای موسیقی از آن‌ها استفاده کند.
- هنرآموز پیانو می‌تواند با همکاری و همراهی استاد خود دست به ثبت و ضبط ویدئو و صوت از جلسات تمرینی و اجراهای امتحانی خود زده و در آموزش‌ها و تمرینات آینده از این فایل‌های ضبط شده و ابزار اینچنین استفاده نماید.
- برای یک معلم یا استاد پیانو ارتباط مناسب با والدین و نزدیکان هنرآموز می‌تواند عاملی اثربخش در آموزش موسیقی باشد. والدینی که پیشرفت فرزندانشان را پیگیری کرده و برای تمرین در خانه با ایشان همراهی می‌کنند عوامل مثبتی در یادگیری پیانو و موسیقی می‌باشند. یک استاد می‌تواند با انگیزه بخشی به والدین از نیروی بالقوه ایشان در راستای حمایت و تشویق هنرآموز خود بهره گیرد.
- به روز بودن دانش استاد پیانو تاثیر به سزایی بر توانایی او در انتقال مطالب دارد. شرکت در کنفرانس‌ها و کارگاه‌های آموزشی، یادگیری و تدریس تکنیک‌های جدید، ارتباط با اساتید و معلمان پیانو دیگر و مطالعه‌ی مداوم می‌تواند در این راستا به یاری استادان و معلمان پیانو بیاید.
