قطع پریودی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن پریود در طول سال‌های باروری، یعنی بین بلوغ و یائسگی، وجود ندارد. این به معنای نازایی فرد نیست، اما می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل در سلامتی او باشد. در این مقاله از کلینیک سلامتی به بررسی علل قطع پریودی میپردازیم.
در حدود سن بلوغ، پریود آغاز می‌شود و سپس معمولاً هر ماه یک بار تا سن ۵۰ سالگی ادامه می‌یابد و در این سن با آغاز دوران یائسگی، پریود به طور کامل متوقف می‌شود.
در دوران بارداری، پریود نیز متوقف می‌شود و معمولاً در دوران شیردهی نیز این وضعیت ادامه دارد.
اگر پریود در زمان‌هایی که افراد معمولاً انتظار آن را دارند، رخ ندهد، این وضعیت قطع پریودی نامیده می‌شود.
انواع قطع پریودی
دو نوع قطع پریودی وجود دارد: اولیه و ثانویه.
- قطع پریودی اولیه: قطع پریودی اولیه به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن پریود در دوران بلوغ آغاز نمی‌شود.
بر اساس اطلاعات موسسات ملی بهداشت، اگر پریود تا سن ۱۶ سالگی آغاز نشود، فرد باید به دنبال درمان پزشکی باشد.
قطع پریودی اولیه نادر است و کمتر از ۰.۱ درصد از افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- قطع پریودی ثانویه: این وضعیت زمانی است که پریود آغاز شده اما سپس متوقف می‌شود.
این امر در دوران بارداری یا در حین شیردهی طبیعی است، اما در غیر این صورت ممکن است به معنای وجود یک مشکل باشد.
قطع پریودی ثانویه حدود ۴ درصد از زنان را در طول زندگی‌شان تحت تأثیر قرار می‌دهد.
یک پریود از دست رفته معمولاً نشانه‌ای از یک مشکل در سلامتی فرد نیست، اگرچه بسیاری از افراد در صورت بروز این وضعیت درخواست آزمایش بارداری می‌کنند.
یک پزشک در صورتی قطع پریودی ثانویه را در نظر خواهد گرفت که:
- قبلاً پریودهای منظم داشته و سپس برای ۳ ماه هیچ پریودی نداشته باشد.
- قبلاً پریودهای نامنظم داشته و سپس برای ۶ ماه هیچ پریودی نداشته باشد.
علل قطع پریودی
علل قطع پریودیعلت قطع پریودی احتمالاً برای قطع پریودی اولیه و ثانویه متفاوت خواهد بود.
۱. قطع پریودی اولیه: یک علت شایع برای قطع پریودی اولیه، سابقه خانوادگی تأخیر در پریود است. گاهی اوقات یک مشکل ژنتیکی می تواند علت قطع پریودی اولیه باشد.
شرایط ژنتیکی که می‌توانند مانع از عملکرد صحیح تخمدان‌ها شوند شامل:
- سندرم ترنر
- سندرم عدم حساسیت به آندروژن، که منجر به سطوح بالای تستوسترون می‌شود
- نقص‌های مولرین
نقص مولرین یک ناهنجاری در اندام‌های تناسلی است که در نتیجه آن، رحم و لوله‌های فالوپ طبق انتظار شکل نمی‌گیرند.
ممکن است از بدو تولد مشکلی ساختاری در ارتباط با اندام‌های تناسلی وجود داشته باشد. گاهی اوقات، مشکلاتی در هم‌پیوندی وجود دارد که در آن لوله‌ها به‌درستی به هم متصل نمی‌شوند.
در آژنزی مولرین یا سندرم راکی تانسکی (MRKH)، تخمدان‌ها، پستان‌ها و کلیتوریس به درستی شکل می‌گیرند، اما رحم، دهانه رحم و قسمت فوقانی واژن رشد نمی کنند.
در این مورد، رشد دستگاه تناسلی مطابق الگوی طبیعی پیش نخواهد رفت و ممکن است پریود امکان‌پذیر نباشد.
۲. قطع پریودی ثانویه: پریود ممکن است به دلایل مختلفی متوقف شود. این دلایل شامل موارد زیر است:
- اختلالات جنسی زنانه
- بیماری شدید
- استرس
- داشتن شاخص توده بدنی (BMI) بسیار پایین
زمانی که BMI به زیر ۱۹ کاهش می‌یابد، خطر ابتلا به قطع پریودی ثانویه به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
۳. کاهش وزن، ورزش و استرس: کاهش وزن شدید می‌تواند ناشی از یک بیماری جسمی یا اختلال خوردن باشد.
ورزش شدید می‌تواند باعث قطع پریودی ثانویه شود. این وضعیت در میان دونده‌های رقابتی دوی استقامت شایع است.
آشفتگی هیجانی شدید یا استرس افراطی نیز می‌تواند باعث قطع پریود زنان شود.
۴. داروها: برخی داروها، مانند داروهای ضد بارداری حاوی پروژسترون و تعدادی از داروهای روانپزشکی، ممکن است باعث توقف پریود شوند.
سایر داروهایی که بر پریود تأثیر می‌گذارند شامل موارد زیر هستند:
۵. اختلالات بلندمدت: قطع قاعدگی می‌تواند ناشی از یک بیماری بلندمدت باشد، مانند:
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
- نارسایی زودرس تخمدان
- مشکلات هیپوتالاموس و هیپوفیز
مشکلات هیپوفیز یا تیروئید کم‌کار می‌توانند منجر به عدم تعادل هورمونی و بروز مشکلات پریود شوند.
این مشکلات می‌توانند ناشی از موارد زیر باشند:
- تومور خوش‌خیم یا سرطانی در غده هیپوفیز
- غده تیروئید پرکار یا کم‌کار
علائم
علت اصلی قطع قاعدگی ، عدم خونریزی رحم است. با این حال، بسته به علت، علائم دیگری نیز ممکن است بروز کنند. این علائم شامل موارد زیر هستند:
- ترشح شیری از نوک سینه
- ریزش مو
- سردرد
- اختلال در بینایی
- رویش موهای اضافی در صورت
در افرادی که دچار قطع قاعدگی اولیه هستند، ممکن است عدم رشد سینه‌ها نیز وجود داشته باشد.
هر کسی که این علائم را تجربه کند باید به دنبال مشاوره پزشکی باشد.
تشخیص
قطع قاعدگی یک علامت است، نه یک بیماری. پزشک سعی می کند تا بفهمد چرا پریود اتفاق نمی افتد.
قطع پریودی اولیه: اگر فردی تا سن ۱۶ سالگی پریود نشود، پزشک ممکن است درباره سابقه خانوادگی او سؤال کند و تعدادی آزمایش انجام دهد.
این آزمایش‌ها شامل ارزیابی سطوح هورمون‌های زیر خواهد بود:
- هورمون محرک فولیکول (FSH)
- هورمون لوتئینه‌کننده (LH)
- هورمون محرک تیروئید (TSH)
همچنین یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد.
قطع پریودی ثانویه: تشخیص قطع پریودی ثانویه بر روی علت زمینه‌ای مشکل، متمرکز خواهد شد.
قبل از انجام هرگونه آزمایش، پزشک ممکن است سؤالاتی بپرسد تا بداند:
- در چه سنی پریود آغاز شده است
- آیا عملکرد جنسی فرد، فعال است
- آیا احتمال بارداری وجود دارد
- آیا کاهش یا افزایش وزن رخ داده و چه نوع برنامه ورزشی را دنبال می‌کند
- مدت و منظم بودن سیکل پریودی و این که آیا خونریزی سنگین یا سبک است
سپس ممکن است بسته به آنچه که به نظر می‌رسد علت قطع پریود باشد، تعدادی آزمایش را توصیه کند.
این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- آزمایش بارداری
- آزمایش عملکرد تیروئید
- آزمایش عملکرد تخمدان
- آزمایش آندروژن و سایر هورمون‌ها
آزمایش‌های تصویربرداری ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- اسکن MRI، CT یا سونوگرافی
- هیستروسکوپی، که در آن پزشک یک دوربین باریک و روشن را از طریق واژن و سرویکس عبور می‌دهد تا رحم را از داخل بررسی کند
درمان
درمان بستگی به علت قطع پریود دارد.
قطع پریودی اولیه: در برخی موارد، قطع پریودی اولیه نیاز به درمان فوری ندارد و ممکن است بسته به سن فرد و نتیجه آزمایش عملکرد تخمدان با گذشت زمان و بررسی علل زمینه‌ای، درمان مناسب تعیین شود. اگر سابقه خانوادگی تأخیر در پریود وجود داشته باشد، ممکن است پریود به موقع آغاز شود.
اگر مشکلات ژنتیکی یا فیزیکی که شامل اندام‌های تناسلی هستند وجود داشته باشد، ممکن است جراحی ضروری باشد. با این حال، این امر تضمینی برای وقوع سیکل های پریودی طبیعی نخواهد بود.
قطع پریودی ثانویه: این درمان بستگی به علل زیر دارد:
- عوامل سبک زندگی: اگر فرد به طور مفرط ورزش کرده باشد، تغییر در برنامه ورزشی یا رژیم غذایی ممکن است به تثبیت سیکل ماهانه کمک کند.
- استرس: اگر استرس عاطفی یا ذهنی مشکل‌ساز باشد، ممکن است مشاوره مفید واقع شود.
- کاهش وزن شدید: این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. ممکن است فرد به یک برنامه افزایش وزن تحت نظارت یک متخصص نیاز داشته باشد. اگر احتمال وجود اختلالات تغذیه‌ای وجود داشته باشد، درمان ممکن است شامل یک برنامه افزایش وزن و جلسات مشاوره با یک روانپزشک و یک متخصص تغذیه باشد.
برخی شرایط پزشکی می‌توانند باعث کاهش وزن شوند. پزشک ممکن است برای شناسایی این شرایط آزمایش‌هایی انجام دهد و بر اساس نتیجه، درمان مناسب را ارائه دهد.
- تیروئید کم‌کار: اگر پریود به دلیل تیروئید کم‌کار متوقف شود، پزشک ممکن است درمان با لووتیروکسین، یک هورمون تیروئید، را تجویز کند.
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک: (PCOS) اگر PCOS منجر به اضافه وزن شده باشد، پزشک ممکن است یک رژیم غذایی کاهش وزن را توصیه کند.
- نارسایی زودرس تخمدان: درمان جایگزینی هورمونی (HRT) ممکن است باعث بازگشت پریود شود.
- یائسگی: یائسگی معمولاً در حدود سن ۵۰ سالگی اتفاق می افتد اما گاهی اوقات ممکن است از ۴۰ سالگی شروع شود. سابقه خانوادگی می‌تواند بر این امر تأثیر بگذارد.
اگر یائسگی زودهنگام آغاز شود، خطر ابتلا به پوکی استخوان افزایش می‌یابد. فرد ممکن است به درمانی برای پیشگیری از این عارضه نیاز داشته باشد.
نکته‌های کلیدی
پریود می‌تواند به دلایل مختلفی متوقف شود. این لزوماً به این معنی نیست که فرد نازا است و هرگز نمی‌تواند باردار شود.
اگر پریودهای منظم برای ۳ ماه یا بیشتر متوقف شوند، یا اگر پریودهای نامنظم برای حداقل ۶ ماه متوقف شوند، فرد باید به دنبال مشاوره پزشکی باشد.
در بسیاری از موارد، درمان‌های مناسبی در دسترس است.
