هفته ششم بارداری: علائم و مراقبت های لازم

در این مطلب از دپارتمان زنان و مادران کلینیک سلامتی به نکات و علايم مربوط به هفته ششم بارداری پرداخته می شود.

• در این زمان، تازه همه چیز واقعی می شود! اگر حالت تهوع صبحگاهی، احساس خستگی یا سایر علامت های اولیه و ناخوشایند بارداری به سراغتان نیامده، بدانید که خوش شانس هستید.
• به احتمال زیاد، از حالا می توانید صدای ضربان قلب جنین را در سونوگرافی بشنوید. اگر پزشک در اولین معاینۀ قبل از زایمان (که بسیار مهم است) برایتان سونوگرافی بنویسد، می توانید به دیدن (و شنیدن) ضربان قلب امیدوار باشید.
• فقط چند هفته گذشته اما جنین هر روز بیشتر شبیه نوزاد می شود. جنین به سرعت رشد می کند و اندام های پیچیده و دستگاه های تنظیم کننده شکل می گیرند.

در هفته ششم بارداری، هنوز به باردار بودن عادت نکرده اید و همه چیز برایتان جدید است. پس طبیعی است که کمی احساساتی باشید. به علاوه، علائم اولیه و ناخوشایند بارداری به سراغتان می آید (شامل نوسانات هورمونی که مثل سندرم پیش از قاعدگی (PMS) حین مصرف استروئید است). پس قابل درک است که سردرگم شوید.

احتمالاً یکی از دلایل طولانی بودن دوران بارداری همین است؛ یعنی ۴۰ هفته وقت دارید تا به آن عادت کنید. از طرفی، جنین هم به این زمان نیاز دارد تا تمام اعضای بدن کامل شوند.

جنین در هفته ششم بارداری

خب، بعد از گذشت شش هفته، داخل شکم چه خبر است؟ اکثر قسمت های مهم در بدن جنین شروع به رشد می کنند. دستگاه گردش خونِ جنین با نهایت دقت و پیچیدگی کار خون رسانی را انجام می دهد. حتی ممکن است جنین دست و پای پارومانند خود را تکان دهد. کم کم بینی، چشم ها، گوش ها، چانه و گونه ها شکل می گیرد و ظاهر جنین بامزه تر می شود.

اندازه جنین در هفته ششم بارداری

جنین در هفته ششم بارداری به اندازۀ نخود است، طول آن به شش میلی متر می رسد و در هفتۀ بعد دو برابر می شود!

جنین در هفته ششم بارداری چه شکلی است؟

در هفته ششم بارداری، سروشکل جنین بیشتر شبیه آدمیزاد می شود. البته هنوز یک دم کوچولو به بدنِ هم اندازۀ نخود او چسبیده ولی به سرعت در حال رشد و تغییر است.

در این زمان جای گودی چشم ها روی صورت جنین قرار گرفته که در نهایت تبدیل به چشم می شود و چهار حفرۀ قلب هم تشکیل شده و از این هفته شروع به تپیدن می کند. همینطور، دست ها و پاها در حال جوانه زدن هستند و بعداً تبدیل به یک جفت دست و پای تپل مپل می شوند که از بوسیدنشان سیر نمی شوید. کم کم خصوصیات ظاهری هم شکل می گیرد.

هفته ششم یعنی چند ماه؟

یادتان باشد معمولاً پزشکان برای اشاره به زمان بارداری به هفته توجه دارند، نه ماه. اما اگر برایتان سوال پیش آمده که: «شش هفته معادل چند ماه است؟»، در جواب باید گفت حدود یک ماه و دو هفته از زمان بارداری می گذرد (هر چند احتمالاً خودتان تازه یک هفته است که خبردار شده اید).

زمان بارداری بعد از اولین روز از آخرین قاعدگی شروع می شود. احتمالاً نطفه در هفتۀ دوم یا سوم تشکیل شده و تقریباً در هفتۀ پنجم با پریود نشدن، تازه متوجه بارداری می شوید.

سونوگرافی در هفته ششم بارداری

وقتی به پزشک می گویید شش هفته باردار هستید، دو حالت وجود دارد: یا فوراً اولین معاینۀ قبل از زایمان را انجام می دهد، یا از شما می خواهد یک الی دو هفتۀ دیگر صبر کنید.

در واقع، معمولاً اولین معاینۀ قبل از زایمان در هفتۀ هشتم یا نهم انجام می شود. پس به احتمال زیاد در هفتۀ ششم سونوگرافی تجویز نمی شود، مگر اینکه حاملگی پرخطر باشد. می دانم که دارید از فضولی و انتظار می میرید!

ممکن است پزشک در هفته ششم بارداری سونوگرافی انجام دهد و قطب جنین یا ضربان قلب جنین را ببیند اما اگر این موارد رویت نشد، نترسید چون شاید هنوز شش هفته کامل نشده. پزشک از شما می خواهد چند روز یا یک هفتۀ دیگر دوباره سونوگرافی کنید.

و بله، اگر دوقلو باردار باشید، احتمالاً دو ساک حاملگی (gestational sacs) یا کیسۀ زرد (yolk sacs) جداگانه روی صفحه نمایش سونوگرافی می بینید.

احتمالاً تا قبل از معاینه، میلیون ها سوال در سرتان شکل گرفته است. سوال ها را یادداشت کنید و در ویزیت اول از متخصص زنان و زایمان بپرسید. (امیدواریم تا قبل از مراجعه به متخصص، و بعد از آن، به تعدادی از سوالات شما پاسخ دهیم.)

علائم بارداری در هفته ششم بارداری

از آنجایی که تازه اوایل دوران بارداری است، شاید هنوز هیچ علامتی به سراغتان نیامده باشد. در هفته ششم بارداری، بعضی از مادرها تقریباً هیچ علامتی ندارند و بعضی ها به شدت حالت تهوع دارند که هر دو حالت طبیعی است اما از جمله شایع ترین علائم بارداری در هفتۀ ششم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

خستگی

هنوز بدن به تغییرات هورمونی عادت نکرده و احساس خستگی می کند. اگر حسابی خسته و کوفته هستید، بیشتر استراحت کنید.

حالت تهوع

بابت این خبر بد متأسفم ولی حالت تهوع صبحگاهی فقط مخصوص صبح نیست و ممکن است هر زمان از روز رخ دهد. حالت تهوع در مادرانی که دوقلو باردار هستند، شدیدتر است. ببینید چه غذاهایی معدۀ شما را آرام می کند و این غذاها را دم دست نگه دارید چون معدۀ خالی باعث تحریک شدن حالت تهوع می شود.

پستان درد

افزایش جریان خون باعث التهاب و درد پستان ها می شود. باورتان می شود بدن از همین حالا دست به کار شده تا برای شیردهی به نوزاد آماده شود؟ بله، به همین زودی!

تکرر ادرار

یکی از دلایل تکرر ادرار این است که هورمون hCG باعث افزایش خون رسانی به لگن می شود. افزایش تعداد دفعات دفع ادرار طبیعی است اما اگر دفع همراه با درد است یا احساس فوریت می کنید ولی نمی توانید دفع را انجام دهید، فوراً به پزشک اطلاع دهید. موارد ذکرشده علامت عفونت مجرای ادرار است که در هفته ششم بارداری خطر ابتلا به آن بالا می رود.

نفخ و باد معده

هورمون پروژسترون در دوران بارداری وضعیت معده و شکم را به هم می ریزد. برای جلوگیری از یبوست (ایش)، زیاد آب بنوشید و غذاهای سرشار از فیبر بخورید چون یبوست باعث نفخ می شود (باز هم ایش).

نوسانات خلقی

بله، کج خلقی و فوران احساسات زیرِ سرِ هورمون هاست. خستگی و نوسان قند خون هم به این وضعیت دامن می زند، پس بیشتر استراحت کنید و از مصرف منظم وعده ها و میان وعده های سالم غافل نشوید تا وضعیت روحی را (تاحدودی) کنترل کنید.

گرفتگی عضلات و لکه بینی

گرفتگی و لکه بینی در هفتۀ ششم (و اوایل بارداری) طبیعی است. می دانم که شاید با دیدن این علامت ها، یاد مشکلاتی مثل حاملگی خارج از رحم و سایر انواع سقط بیفتید و نگران شوید. اگر دچار دل درد شدید (شدیدتر از گرفتگی های قاعدگی) یا خون ریزی شدید، با پزشک تماس بگیرید.

در هفته ششم بارداری چه احساساتی به سراغ مادر می آید؟

در هفته ششم بارداری، تازه با واقعیت رو به رو می شوید. ممکن است هیجان زده یا دستپاچه شوید یا به کل از فکر اینکه قرار است تا ۳۴ هفتۀ آینده، جنین را در دل خود پرورش دهید، به هم بریزید. همۀ این چیزها طبیعی است و ممکن است هر لحظه یک حس متفاوت به سراغ شما بیاید (که این هم طبیعی است). آمادۀ تغییر باشید و بدانید که چه حس کنید جسمتان تغییر کرده، چه نه، تمام احساسات شما طبیعی است.

شکل و اندازه شکم در هفته ششم بارداری

احساس نفخ در هفتۀ ششم بارداری، طبیعی و شایع است اما به احتمال زیاد ظاهرتان شبیه به آدم های باردار نیست.

در هفته ششم بارداری، جنین هم اندازۀ نخود است ولی به سرعت رشد می کند و خیلی زود قسمت بیشتری از شکم را به نام خود می زند. پس اگر هنوز آمادۀ خبررسانی نیستید، می توانید چند صباح دیگر از راز کوچک خود لذت ببرید. البته اگر چندقلو باردار باشید، شکم زودتر جلو می آید.

مادر در دوران بارداری چه چیزهایی را در شکم خود حس می کند؟

در اوایل بارداری، شکم چه تغییری می کند؟ در هفته ششم بارداری، شکم هنوز برجسته نشده و فقط مادر متوجه تغییر می شود. با این حال، گرفتگی و نفخ باعث می شود حس کنید شکم از حالت طبیعی بزرگ تر شده است.

اگر شلوارهای قدیمی برایتان تنگ شده یا به زور تنتان می رود، وقتش رسیده که سراغ شلوارهای کشی بروید. مهم نیست شکمتان به خاطر رشد جنین بزرگ شده یا در اثر نفخ، در هر صورت، تنها چیزی که مهم است، راحتی شماست.

«تجربۀ اضطراب در نخستین هفته های بارداری بسیار شایع است و اغلب به صورت فیزیکی در مادرها ظاهر می شود. در این شرایط، تلاش برای برقراری ارتباط با بدن از طریق مراقبه و مدیتیشن به کنترل اضطراب و پشت سر گذاشتن چند هفتۀ اول بارداری کمک می کند!»

آپارنا لایر، روانپزشک

چند نکته برای هفته ششم بارداری

ببینم، آماده اید که دوباره همان آدم سابق شوید یا نه؟ در ادامه به چند نکته اشاره می کنیم تا هفته ششم بارداری را به خوبی و خوشی پشت سر بگذارید.

برای اولین معاینۀ قبل از زایمان آماده شوید

قبل از معاینه، هر سوالی را که به ذهنتان می رسد یادداشت کنید. هر چه زمان معاینه نزدیک تر می شود، تمام علامت ها، سابقۀ خانوادگی و دغدغه های ذهنی خود را بنویسید.

محافظه کار باشید

هنوز جنین در مراحل اولیۀ شکل گیری است، پس جوانب احتیاط را در نظر بگیرید. مصرف کافئین را کاهش دهید، بیشتر بخوابید و از فعالیت هایی که شما را در معرض مواد شیمیایی یا در دمای بالا قرار می دهد، دوری کنید (سونا و جکوزی ممنوع). در عوض، روی مراقبت از خود تمرکز کنید.

ادرار را نگه ندارید

زنان باردار بیشتر در معرض خطر عفونت مجرای ادرار قرار دارند، پس حتماً زیاد آب بنوشید و دستشویی رفتن را به تأخیر نیندازید. تکرر ادرار در این دوران طبیعی است اما احساس فوریت یا احساس درد و سوزش هنگام دفع از نشانه های عفونت مجرای ادرار است.

تعادل را برقرار کنید

در این دوران، همیشۀ خدا خسته اید و مدام حالت تهوع دارید. در این شرایط، خیلی سخت است که درست غذا بخورید و منظم ورزش کنید. لازم نیست همۀ این کارها را بی عیب و نقص انجام دهید. فقط باید تعادل را برقرار کنید.

هر وقت انرژی لازم را در خود پیدا کردید، پیاده روی کنید یا یک جلسه یوگا انجام دهید. هر وقت احساس گرسنگی کردید و اشتهایتان باز شد، خوب غذا بخورید اما در شرایطی که بدن هر چیزی به جز کربوهیدرات را پس می زند، کیک برنج یا ذرت بوداده را امتحان کنید چون ارزش غذایی دارند.