پیسی یا برص، که با نام علمی ویتیلیگو نیز شناخته می‌شود، یک اختلال پوستی است که باعث از بین رفتن رنگدانه‌های پوست در نواحی مختلف بدن می‌شود. این بیماری می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تأثیر قرار دهد و اغلب تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی و اعتماد به نفس افراد مبتلا دارد. در ادامه این مطلب از سایت کلینیک سلامتی به معرفی پیسی یا برص میپردازیم.
علائم
علامت اصلی پیسی، ظهور لکه‌های سفید روی پوست است که می‌تواند در هر قسمت از بدن ایجاد شود. این لکه‌ها معمولاً
- بدون درد و خارش هستند
- اندازه و شکل نامنظم دارند
- می‌توانند به تدریج بزرگ شوند
اغلب در نواحی در معرض نور خورشید مانند صورت، دست‌ها و پاها بیشتر دیده می‌شوند
تشخیص
تشخیص پیسی معمولاً از طریق معاینه بالینی توسط پزشک متخصص پوست انجام می‌شود. روش‌های تشخیصی شامل
- معاینه با لامپ وود (نور فرابنفش)
- بیوپسی پوست (در موارد مشکوک)
- آزمایش خون برای بررسی سایر اختلالات خودایمنی
درمان
اگرچه درمان قطعی برای پیسی وجود ندارد، اما روش‌های درمانی متعددی برای کنترل و بهبود ظاهر پوست وجود دارد
- کورتیکواستروئیدهای موضعی
- مهارکننده‌های کلسی‌نورین (مانند تاکرولیموس)
- ویتامین D موضعی
- فتوتراپی
- UVB باریک باند
- PUVA (پسورالن + UVA)
- کورتیکواستروئیدهای خوراکی (در موارد شدید)
- داروهای ایمنی‌ساز
- جراحی
- پیوند پوست
- کاشت ملانوسیت
درمان‌های جایگزین
- مکمل‌های ویتامینی و آنتی‌اکسیدان‌ها
- طب سوزنی
- کاموفلاژ و آرایش
- استفاده از کرم‌های پوشاننده و خودبرنزه‌کننده
پیشگیری و مراقبت
اگرچه پیشگیری کامل از پیسی ممکن نیست، اما رعایت نکات زیر می‌تواند به مدیریت بهتر بیماری کمک کند
- محافظت از پوست در برابر نور خورشید
- مدیریت استرس
- مراقبت مناسب از پوست
- تغذیه سالم و متعادل
- پرهیز از آسیب فیزیکی به پوست
تأثیرات روانی و اجتماعی
پیسی می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر سلامت روان و روابط اجتماعی افراد مبتلا داشته باشد. مشاوره روانشناسی و شرکت در گروه‌های حمایتی می‌تواند به افراد در مقابله با این چالش‌ها کمک کند.
تحقیقات جدید
محققان در حال بررسی روش‌های جدید درمانی مانند ایمونوتراپی و ژن درمانی هستند که امید به درمان‌های مؤثرتر در آینده را افزایش می‌دهد.
پیسی یک بیماری پیچیده است که می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر زندگی افراد مبتلا داشته باشد. با این حال، با پیشرفت‌های اخیر در زمینه درمان و افزایش آگاهی عمومی، افراد مبتلا به پیسی می‌توانند امیدوار به زندگی با کیفیت بهتر باشند. مدیریت موفق این بیماری نیازمند همکاری نزدیک بین بیمار، پزشک متخصص پوست و در صورت نیاز، روانشناس است.
علائم بیماری پیسی در کدام نواحی بدن ظاهر می شود؟
علائم بیماری پیسی در کدام نواحی بدن ظاهر می شود؟علائم بیماری پیسی (ویتیلیگو) می‌تواند در هر قسمتی از بدن ظاهر شود، اما برخی نواحی شایع‌تر هستند. در ادامه، نواحی اصلی که معمولاً تحت تأثیر این بیماری قرار می‌گیرند را بررسی می‌کنیم
- صورت و گردن
- اطراف دهان و لب‌ها
- اطراف چشم‌ها
- پیشانی
- گونه‌ها
- گردن
- دست‌ها و پاها
- پشت و کف دست‌ها
- انگشتان
- مچ دست
- پشت و کف پاها
- انگشتان پا
- مفاصل
- آرنج‌ها
- زانوها
- مچ پا
- تنه
- زیر بغل
- ناحیه سینه
- اطراف ناف
- کشاله ران
- مناطق تناسلی و اطراف آن
- پوست سر و مو
- چشم‌ها
- شبکیه چشم (در موارد نادر)
- دهان و بینی
- لب‌ها
- داخل دهان
- داخل بینی
- نواحی آسیب دیده پوست
- محل زخم‌ها یا سوختگی‌های قبلی
- محل خراش‌ها یا بریدگی‌ها
نکات مهم
- پیسی معمولاً در نواحی که بیشتر در معرض نور خورشید قرار دارند (مانند صورت، دست‌ها و پاها) شایع‌تر است.
- الگوی درگیری می‌تواند متقارن باشد، یعنی در هر دو طرف بدن به طور یکسان ظاهر شود.
- در برخی افراد، لکه‌ها ممکن است در یک ناحیه محدود باقی بمانند، در حالی که در دیگران می‌تواند گسترش یابد و بخش‌های بیشتری از بدن را درگیر کند.
- شدت و گسترش بیماری در افراد مختلف متفاوت است و قابل پیش‌بینی نیست.
توجه به این نکته مهم است که ظهور لکه‌های سفید در هر قسمت از بدن باید توسط پزشک متخصص پوست بررسی شود تا تشخیص دقیق و برنامه درمانی مناسب ارائه شود.
پیسی چگونه شروع و پیشرفت می کند؟
پیسی (ویتیلیگو) معمولاً به صورت تدریجی شروع شده و می‌تواند با الگوهای مختلفی پیشرفت کند. در ادامه، مراحل شروع و پیشرفت این بیماری را بررسی می‌کنیم
شروع بیماری
- معمولاً با ظهور یک یا چند لکه کوچک سفید یا کم‌رنگ روی پوست آغاز می‌شود.
- این لکه‌ها اغلب در نواحی در معرض نور خورشید مانند صورت، دست‌ها، یا پاها ظاهر می‌شوند.
- گاهی اوقات پس از یک آسیب فیزیکی به پوست (مانند سوختگی یا خراش) شروع می‌شود.
گسترش اولیه
- لکه‌های اولیه ممکن است به تدریج بزرگ شوند.
- لکه‌های جدید ممکن است در نواحی دیگر بدن ظاهر شوند.
- سرعت گسترش می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
الگوهای پیشرفت
- پیشرفت متقارن لکه‌ها در هر دو طرف بدن به طور مشابه ظاهر می‌شوند.
- پیشرفت قطعه‌ای لکه‌ها در یک ناحیه خاص از بدن متمرکز می‌شوند.
- پیشرفت عمومی لکه‌ها در سراسر بدن پخش می‌شوند.
دوره‌های فعال و غیرفعال
- بیماری ممکن است دوره‌های فعال (گسترش سریع) و غیرفعال (ثبات) داشته باشد.
- این دوره‌ها می‌توانند از چند هفته تا چند سال طول بکشند.
تأثیر بر مو و مخاط
- در برخی موارد، موهای ناحیه درگیر نیز سفید می‌شوند.
- مخاط دهان و بینی نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند.
عوامل تشدیدکننده
استرس، آسیب فیزیکی به پوست، و تغییرات هورمونی می‌توانند باعث تشدید یا گسترش سریع‌تر بیماری شوند.
احتمال بازگشت رنگدانه
- در برخی موارد، به خصوص با درمان مناسب، ممکن است رنگدانه به برخی نواحی بازگردد.
- این بازگشت رنگدانه معمولاً از اطراف فولیکول‌های مو شروع می‌شود.
تأثیرات طولانی مدت
- در برخی افراد، بیماری ممکن است پس از مدتی متوقف شود.
- در دیگران، ممکن است به تدریج گسترش یابد و بخش بزرگی از پوست را درگیر کند.
نکات مهم
- پیشرفت پیسی در هر فرد منحصر به فرد است و قابل پیش‌بینی دقیق نیست.
- تشخیص زودهنگام و شروع درمان می‌تواند به کنترل بهتر بیماری کمک کند.
- مراقبت مداوم از پوست و پیگیری منظم با پزشک متخصص پوست برای مدیریت بهتر بیماری ضروری است.
- حمایت روانی و مشاوره می‌تواند به افراد در مقابله با تأثیرات روانی-اجتماعی بیماری کمک کند.
به یاد داشته باشید که هر فرد مبتلا به پیسی ممکن است تجربه متفاوتی از شروع و پیشرفت بیماری داشته باشد، بنابراین مشاوره با پزشک متخصص برای ارزیابی فردی و تعیین بهترین رویکرد درمانی بسیار مهم است.
علت بیماری پیسی – علل برص
علت بیماری پیسی – علل برصبیماری پیسی (ویتیلیگو) یا برص، یک اختلال خودایمنی پیچیده است که علت دقیق آن هنوز به طور کامل شناخته نشده است. با این حال، محققان چندین عامل را شناسایی کرده‌اند که ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشند
عوامل ژنتیکی
- افرادی که سابقه خانوادگی پیسی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند.
- ژن‌های خاصی شناسایی شده‌اند که با افزایش خطر ابتلا به پیسی مرتبط هستند.
اختلالات سیستم ایمنی
- سیستم ایمنی بدن به اشتباه به ملانوسیت‌ها (سلول‌های تولیدکننده رنگدانه) حمله می‌کند.
- این حمله منجر به تخریب ملانوسیت‌ها و از بین رفتن رنگدانه در نواحی خاصی از پوست می‌شود.
استرس اکسیداتیو
- عدم تعادل بین رادیکال‌های آزاد و آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن می‌تواند به ملانوسیت‌ها آسیب برساند.
- این امر می‌تواند منجر به مرگ زودرس ملانوسیت‌ها شود.
عوامل محیطی
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص
- آسیب فیزیکی به پوست (مانند سوختگی یا خراش)
- قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید
استرس روانی
- استرس شدید یا مزمن می‌تواند باعث تحریک یا تشدید بیماری شود.
- تغییرات هورمونی ناشی از استرس ممکن است بر عملکرد ملانوسیت‌ها تأثیر بگذارد.
بیماری‌های خودایمنی مرتبط
افراد مبتلا به سایر بیماری‌های خودایمنی مانند بیماری تیروئید، دیابت نوع ۱، یا آلوپسی آرهآتا بیشتر در معرض خطر ابتلا به پیسی هستند.
عدم تعادل هورمونی
تغییرات هورمونی، به ویژه در دوران بلوغ، بارداری یا یائسگی، ممکن است در بروز یا تشدید بیماری نقش داشته باشند.
عفونت‌های ویروسی
برخی محققان معتقدند که عفونت‌های ویروسی خاص ممکن است سیستم ایمنی را تحریک کرده و منجر به شروع پیسی شوند.
اختلالات عصبی
آسیب به اعصاب پوست یا تغییرات در عملکرد آنها ممکن است بر تولید ملانین تأثیر بگذارد.
عوامل تغذیه‌ای
کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی، مانند ویتامین B12، ویتامین D، و زینک، ممکن است با افزایش خطر ابتلا به پیسی مرتبط باشد.
نکات مهم
- پیسی اغلب نتیجه ترکیبی از چندین عامل است و نه فقط یک علت واحد.
- هر فرد ممکن است به دلایل متفاوتی به این بیماری مبتلا شود.
- تحقیقات در مورد علل دقیق پیسی همچنان ادامه دارد و ممکن است در آینده اطلاعات جدیدی به دست آید.
درک بهتر علل پیسی می‌تواند به توسعه درمان‌های مؤثرتر کمک کند. با این حال، مهم است که افراد مبتلا به پیسی برای مدیریت بیماری و دریافت بهترین مراقبت‌های ممکن با پزشک متخصص پوست مشورت کنند.
انواع بیماری پیسی
بیماری پیسی (ویتیلیگو) انواع مختلفی دارد که بر اساس الگوی توزیع لکه‌ها و میزان درگیری پوست طبقه‌بندی می‌شوند. در ادامه، انواع اصلی پیسی را بررسی می‌کنیم
پیسی عمومی (Generalized Vitiligo)
شایع‌ترین نوع پیسی
- لکه‌های سفید در نقاط مختلف بدن ظاهر می‌شوند
- معمولاً به صورت متقارن در دو طرف بدن گسترش می‌یابد
پیسی قطعه‌ای (Segmental Vitiligo)
- لکه‌ها در یک بخش خاص از بدن متمرکز می‌شوند
- معمولاً یک طرف بدن را درگیر می‌کند
- اغلب در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود
- پیشرفت آن معمولاً سریع‌تر است اما محدود به همان ناحیه می‌ماند
پیسی موضعی (Focal Vitiligo)
- لکه‌ها در یک یا چند ناحیه محدود از بدن ظاهر می‌شوند
- ممکن است به پیسی عمومی تبدیل شود یا محدود باقی بماند
پیسی آکروفاشیال (Acrofacial Vitiligo)
- لکه‌ها در انتهای اندام‌ها (دست‌ها و پاها) و صورت ظاهر می‌شوند
- ممکن است به تدریج به سایر نقاط بدن گسترش یابد
پیسی جهانی (Universal Vitiligo)
شدیدترین نوع پیسی
- بیش از ۸۰% سطح بدن را درگیر می‌کند
- در موارد نادر اتفاق می‌افتد
پیسی مخاطی (Mucosal Vitiligo)
- لکه‌ها در غشاهای مخاطی مانند دهان و ناحیه تناسلی ظاهر می‌شوند
- می‌تواند به تنهایی یا همراه با سایر انواع پیسی رخ دهد
پیسی مختلط (Mixed Vitiligo)
- ترکیبی از دو یا چند نوع پیسی در یک فرد
- مثلاً، ترکیبی از پیسی قطعه‌ای و عمومی
پیسی نقطه‌ای (Punctate Vitiligo)
- لکه‌های بسیار کوچک و نقطه‌مانند روی پوست ظاهر می‌شوند
- معمولاً در مراحل اولیه بیماری دیده می‌شود
پیسی تریکروم (Trichrome Vitiligo)
- در این نوع، سه رنگ مختلف پوست دیده می‌شود رنگ طبیعی، رنگ کم‌رنگ، و سفید کامل
- نشان‌دهنده مراحل مختلف از دست دادن رنگدانه است
پیسی چهار رنگی (Quadrichrome Vitiligo)
مشابه تریکروم، اما با یک رنگ اضافی (معمولاً قهوه‌ای تیره در اطراف لکه‌های سفید)
نکات مهم
- یک فرد ممکن است بیش از یک نوع پیسی را همزمان داشته باشد.
- نوع پیسی ممکن است با گذشت زمان تغییر کند یا از یک نوع به نوع دیگر تبدیل شود.
- تشخیص دقیق نوع پیسی می‌تواند به پزشکان در انتخاب بهترین روش درمانی کمک کند.
- پاسخ به درمان ممکن است بسته به نوع پیسی متفاوت باشد.
درک نوع پیسی برای مدیریت بهتر بیماری و انتخاب مناسب‌ترین روش درمانی مهم است. پزشکان متخصص پوست می‌توانند با بررسی دقیق الگوی لکه‌ها و تاریخچه بیماری، نوع پیسی را تشخیص دهند و برنامه درمانی مناسب را تنظیم کنند.
پیسی خفیف
پیسی خفیف به حالتی از بیماری پیسی (ویتیلیگو) اشاره دارد که در آن لکه‌های سفید رنگدانه‌زدایی شده، محدود و کم‌وسعت هستند. این نوع پیسی معمولاً تأثیر کمتری بر ظاهر کلی فرد دارد و ممکن است مدیریت و درمان آن آسان‌تر باشد. در ادامه، جزئیات بیشتری درباره پیسی خفیف ارائه می‌شود
ویژگی‌های پیسی خفیف
- وسعت محدود
- معمولاً کمتر از ۱۰% سطح بدن را درگیر می‌کند.
- لکه‌ها ممکن است در یک یا چند ناحیه کوچک متمرکز باشند.
مکان‌های شایع
- اغلب در نواحی مانند صورت، دست‌ها، پاها، یا اطراف دهان و چشم‌ها ظاهر می‌شود.
- ممکن است در نقاط کمتر قابل مشاهده مانند زیر بغل یا کشاله ران نیز دیده شود.
پیشرفت آهسته
در بسیاری موارد، پیسی خفیف به آهستگی پیشرفت می‌کند یا حتی ممکن است ثابت بماند.
تأثیر روانی کمتر
به دلیل محدود بودن لکه‌ها، معمولاً تأثیر کمتری بر اعتماد به نفس و کیفیت زندگی فرد دارد.
پیسی خفیف، اگرچه کمتر نگران‌کننده است، اما همچنان نیاز به توجه و مراقبت دارد. با مدیریت مناسب و درمان به موقع، می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشید.
بیماری های مشابه با پیسی
بیماری‌های مشابه با پیسی (ویتیلیگو) شامل اختلالاتی هستند که می‌توانند علائم مشابهی با پیسی ایجاد کنند یا با آن اشتباه گرفته شوند. شناخت این بیماری‌ها برای تشخیص دقیق و درمان مناسب بسیار مهم است. در ادامه، برخی از مهم‌ترین بیماری‌های مشابه با پیسی را بررسی می‌کنیم
پیتیریازیس آلبا (Pityriasis Alba)
لکه‌های سفید یا کم‌رنگ روی صورت و بازوها
- بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود
- معمولاً خود به خود بهبود می‌یابد
لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)
- می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های سفید روی پوست شود
- معمولاً با علائم سیستمیک دیگر همراه است
لکه‌های صدفی (Psoriasis)
- گاهی می‌تواند لکه‌های سفید یا کم‌رنگ ایجاد کند
- معمولاً با پوسته‌ریزی و التهاب همراه است
لکه‌های قارچی (Tinea Versicolor)
- عفونت قارچی که لکه‌های کم‌رنگ روی پوست ایجاد می‌کند
- معمولاً در مناطق گرم و مرطوب بدن دیده می‌شود
هایپوپیگمنتیشن پس از التهاب (Post-inflammatory Hypopigmentation)
- پس از بهبود زخم یا التهاب پوستی ایجاد می‌شود
- معمولاً موقتی است و با زمان بهبود می‌یابد
آلبینیسم (Albinism)
- نقص ژنتیکی در تولید ملانین
- از بدو تولد وجود دارد و کل بدن را درگیر می‌کند
لیکن اسکلروز (Lichen Sclerosus)
- بیماری مزمن پوستی که می‌تواند لکه‌های سفید ایجاد کند
- بیشتر در ناحیه تناسلی دیده می‌شود
مورفیا (Morphea)
- نوعی اسکلرودرمی موضعی که می‌تواند لکه‌های سفید ایجاد کند
- معمولاً با سفت شدن پوست همراه است
لوکودرما (Leukoderma)
- اصطلاح کلی برای از دست دادن رنگدانه پوست
- می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد
سندرم واردنبرگ (Waardenburg Syndrome)
- اختلال ژنتیکی نادر که می‌تواند باعث لکه‌های سفید روی پوست شود
- معمولاً با تغییرات در رنگ مو و چشم همراه است
نوی دپیگمنته (Nevus Depigmentosus)
- لکه مادرزادی سفید که از بدو تولد وجود دارد
- معمولاً ثابت می‌ماند و گسترش نمی‌یابد
لوکودرمای شیمیایی (Chemical Leukoderma)
- ناشی از تماس با مواد شیمیایی خاص
- می‌تواند شبیه پیسی به نظر برسد
نکات مهم برای تشخیص افتراقی
- تاریخچه پزشکی زمان شروع، سرعت پیشرفت و عوامل تشدیدکننده
- معاینه دقیق پوست الگوی توزیع لکه‌ها، وجود التهاب یا پوسته‌ریزی
- آزمایش‌های تشخیصی بیوپسی پوست، آزمایش‌های خون، و بررسی زیر نور وود (Wood’s lamp)
- علائم همراه وجود علائم سیستمیک یا درگیری سایر اندام‌ها
تشخیص دقیق این بیماری‌ها و تمایز آنها از پیسی نیازمند معاینه توسط متخصص پوست است. در برخی موارد، ممکن است نیاز به آزمایش‌های تکمیلی باشد تا تشخیص قطعی انجام شود. درمان مناسب و موثر تنها پس از تشخیص صحیح امکان‌پذیر است.
نتیجه‌گیری
پیسی و بیماری‌های مشابه آن، طیف وسیعی از اختلالات پوستی را شامل می‌شوند که می‌توانند باعث تغییر رنگ پوست شوند. تشخیص دقیق این بیماری‌ها برای ارائه درمان مناسب ضروری است. با توجه به شباهت‌های ظاهری بین این بیماری‌ها، مشاوره با متخصص پوست و انجام آزمایش‌های لازم برای تشخیص صحیح و مدیریت موثر بیماری اهمیت زیادی دارد.
سوالات متداول
۱. آیا همه لکه‌های سفید روی پوست نشانه این بیماری هستند؟
خیر، بیماری‌های مختلفی می‌توانند باعث ایجاد لکه‌های سفید شوند.
۲. چگونه می‌توان پیسی را از پیتیریازیس آلبا تشخیص داد؟
پیتیریازیس آلبا معمولاً در کودکان شایع‌تر است و خود به خود بهبود می‌یابد، در حالی که پیسی معمولاً دائمی است.
۳. آیا لوپوس می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های سفید شبیه پیسی شود؟
بله، لوپوس می‌تواند لکه‌های سفید ایجاد کند، اما معمولاً با علائم سیستمیک دیگری همراه است.
۴. تفاوت اصلی بین آلبینیسم و پیسی چیست؟
آلبینیسم یک اختلال ژنتیکی است که از بدو تولد وجود دارد، در حالی که پیسی معمولاً بعداً در زندگی ظاهر می‌شود.
۵. آیا همه بیماری‌های مشابه این بیماری نیاز به درمان دارند؟
نه لزوماً. برخی مانند پیتیریازیس آلبا ممکن است خود به خود بهبود یابند، اما تشخیص و مشاوره پزشکی همیشه توصیه می‌شود.
