سندرم تورت چیست و چطور درمان می شود؟
سندرم تورت (Tourette Syndrome) یک اختلال عصبی-رفتاری است که در کودکان و نوجوانان آغاز میشود و با بروز تیکهای حرکتی و صوتی غیرارادی و مکرر شناخته میشود. در این مقاله این اختلال را به طور کامل بررسی کرده ام و علائم و علل و روش های درمان آن را توضیح داده ام.
سندرم تورت چیست؟
سندرم تورت یک اختلال عصبی است که معمولاً در سنین ۵ تا ۱۰ سالگی آغاز میشود و با تیکهای حرکتی و صوتی همراه است. این تیکها حرکات یا صداهای ناخواستهای هستند که فرد کنترلی بر آنها ندارد. این اختلال اولین بار توسط پزشک فرانسوی ژرژ ژیل دو لا تورت در سال ۱۸۸۵ توصیف شد و به افتخار او این نام را به خود گرفت.
تیکها در سندرم تورت ممکن است با گذشت زمان تغییر کنند و در شرایط خاص مانند استرس یا هیجان تشدید شوند. در اغلب موارد، علائم در دوران نوجوانی به اوج میرسند و در بزرگسالی کاهش مییابند.
انواع تیکها
همانطور که گفته شد تیک تورت شامل دو دسته اصلی تیک حرکتی و صوتی هستند:
۱. تیکهای حرکتی
این تیکها شامل حرکات غیرارادی بدن هستند که میتوانند ساده یا پیچیده باشند:
- تیکهای حرکتی ساده: حرکات سریع و ناگهانی مانند پلک زدن، شانه بالا انداختن یا تکان دادن سر.
- تیکهای حرکتی پیچیده: حرکات هماهنگتر و هدفمندتر مانند پریدن، لمس اشیاء یا انجام حرکات خاص.
مطلب پیشنهادی: تیک عصبی چیست؟ + ۹ روش درمان قطعی
۲. تیکهای صوتی
تیکهای صوتی شامل ایجاد صداهای غیرارادی همراه هستند و میتوانند ساده یا پیچیده باشند:
- تیکهای صوتی ساده: صداهایی مانند صاف کردن گلو، سرفه، خرخر کردن یا عطسه.
- تیکهای صوتی پیچیده: گفتن کلمات یا جملات خاص، فریاد زدن یا استفاده از کلمات نامناسب
علائم و نشانههای سندرم تورت
برای اینکه فردی مبتلا به اختلال تیک تورت شناخته شود باید حداقل یک تیک صوتی و چند تیک حرکتی داشته باشند که برای حداقل یک سال ادامه داشته باشد. این علائم معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- تیکهای حرکتی و صوتی: علائم اصلی سندرم تورت هستند که ممکن است در طول زمان تغییر کنند.
- نوسانات شدت تیکها: تیکها در شرایط استرس، خستگی یا هیجان بدتر میشوند و در زمان تمرکز یا استراحت کاهش مییابند.
- احساس پیشنشانه: برخی افراد قبل از بروز تیک، احساس ناخوشایندی دارند که پس از انجام تیک تسکین مییابد.
- علائم همراه: بسیاری از مبتلایان به سندروم تورت ممکن است مشکلات دیگری مانند اختلال کمتوجهی-بیشفعالی (ADHD)، اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)، اضطراب یا افسردگی داشته باشند.
مطلب پیشنهادی: ۱۰ علامت ADHD در پسران
شیوع سندرم تورت
تیک تورت یک اختلال نسبتاً شایع است و تخمین زده میشود از هر ۱۰۰ کودک یک کودک به نوعی اختلال تیک دارد. سندرم تورت کمتر شایع است. از هر ۱۶۰ کودک یک نفر را مبتلا می کند. برخی آمارهای مهم در مورد شیوع این اختلال عبارتند از:
- این اختلال در پسران ۳ تا ۴ برابر بیشتر از دختران دیده میشود.
- علائم معمولاً در دوران کودکی آغاز میشوند و در بسیاری از موارد در بزرگسالی کاهش مییابند.
- شدت علائم در هر فرد متفاوت است و ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد.
علل سندرم تورت
علت دقیق تیک تورت هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات نشان میدهد که عوامل ژنتیکی، عصبی و محیطی در بروز آن نقش دارند:
۱. ژنتیک
پژوهش ها نشان می دهند که این اختلال می تواند پایه ژنتیکی داشته باشد و اگر یکی از والدین به این اختلال مبتلا باشد احتمال اینکه فرزندان مبتلا شوند بیشتر است.
۲. عوامل عصبی
اختلال در عملکرد بخشهایی از مغز مانند گرههای پایهای (Basal Ganglia)، که مسئول کنترل حرکات بدن هستند، میتواند منجر به بروز تیکها شود.
۳. عدم تعادل شیمیایی در مغز
عدم تعادل در انتقالدهندههای عصبی مانند دوپامین و سروتونین ممکن است به بروز تیکها کمک کند.
۴. عوامل محیطی
عفونتها، آسیبهای مغزی یا استرسهای شدید در دوران کودکی میتوانند در تشدید علائم نقش داشته باشند.
درمان سندرم تورت
روش های مختلفی برای درمان تیک تورت وجود دارد که توضیح مختصری درباره هر یک از روش ها می دهم.
۱. رفتار درمانی
- درمان معکوس عادت: این روش به فرد کمک میکند تا علائم تیک را شناسایی کرده و رفتارهای معکوس آن را تمرین کند مثلا اگر تیک او شامل مالیدن دست ها بهم می باشد در زمان ایجاد حس تیک دست ها را از هم جدا می کند.
۲. دارو درمانی سندرم تورت
داروها برای کاهش شدت تیکها و علائم همراه تجویز میشوند. برخی از داروهای رایج عبارتند از:
- داروهای ضدروانپریشی (آنتی سایکوتیکها): مانند هالوپریدول و ریسپریدون که برای کاهش تیکها استفاده میشوند.
- آگونیستهای آلفا-آدرنرژیک: مانند کلونیدین و گوانفاسین که تیکها و علائم ADHD را کاهش میدهند.
- داروهای ضداضطراب: مانند کلونازپام و کلردیازپوکساید برای کاهش اضطراب.
- داروهای ضدافسردگی: برای درمان علائم افسردگی و OCD.
مطلب پیشنهادی: سندرم آسپرگر چیست؟
۳. تحریک عمقی مغز (DBS)
در افرادی تیک شدیدی دارند و روش های درمانی مثل دارو درمانی و رفتار درمانی بی نتیجه مانده است از این روش استفاده می شود. روش DBS شامل کاشت الکترود در مغز است تا فعالیت غیرطبیعی بخشهای خاصی از مغز تنظیم شود.
۴. تحریک مغناطیسی مغز (rTMS)
این روش غیرتهاجمی با استفاده از میدانهای مغناطیسی برای کاهش شدت تیکها استفاده میشود و در برخی بیماران نتایج امیدوارکنندهای داشته است. البته هنوز پژوهش ها اثربخشی این روش را چندان تایید نکرده اند.
۵. مدیریت سبک زندگی
- کاهش استرس: استرس یکی از عوامل تشدیدکننده تیکها است. استفاده از تکنیکهای آرامسازی مانند ریلکسیشن، مدیتیشن و یوگا میتواند مفید باشد.
- خواب کافی: خواب منظم و کافی به کاهش علائم اضطراب و تیک ها کمک میکند.
- ورزش و تحرک : ورزش منظم میتواند اضطراب را کاهش داده و به مدیریت تیکها کمک کند.
- اجتناب از محرکها: مصرف کافئین و سایر مواد محرک میتواند علائم را بدتر کند.
سوالات متداول
۱.آیا سندروم تورت درمان قطعی دارد؟
خیر، سندروم تورت یک اختلال مزمن است، اما علائم آن در بسیاری از افراد با افزایش سن کاهش مییابد.
۲. آیا همه افراد مبتلا به سندروم تورت دچار کپرولالیا میشوند؟
خیر، کپرولالیا (استفاده از کلمات نامناسب) تنها در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از افراد مبتلا رخ میدهد.
۳. آیا سندرم تورت بر هوش تأثیر میگذارد؟
خیر، سندروم تورت تأثیری بر هوش ندارد. افراد مبتلا میتوانند زندگی عادی و موفقی داشته باشند.
۴. آیا استرس میتواند تیکها را بدتر کند؟
بله، استرس، اضطراب و خستگی از عوامل تشدیدکننده تیکها هستند.
