هر آنچه باید درباره رشد اجتماعی و عاطفی کودک ۱۸ تا ۲۱ ماهه بدانید
دوره ۱۸ تا ۲۱ ماهگی یکی از مراحل حساس و کلیدی در رشد اجتماعی و عاطفی کودک است. در این سن، کودک به تدریج توانایی بیشتری در شناخت و بیان احساسات پیدا میکند و شروع به برقراری ارتباطات اجتماعی ساده با همسالان و بزرگسالان میکند. او میآموزد که چگونه احساسات خود را با استفاده از کلمات ساده و رفتارهای عاطفی ابراز کند و به احساسات دیگران واکنش نشان دهد. همچنین، در این سن کودک به تدریج با قوانین اجتماعی و محدودیتها آشنا میشود و تلاش میکند استقلال بیشتری در تعاملات اجتماعی و عاطفی خود به دست آورد. والدین و مراقبان نقش مهمی در حمایت و هدایت کودک در این مسیر دارند و میتوانند با ایجاد فرصتهای تعامل اجتماعی و تشویق به بیان احساسات، به رشد سالم و مؤثر او کمک کنند.
رشد اجتماعی و تعامل با دیگران در کودک ۱۸ تا ۲۱ ماهه
رشد اجتماعی و تعامل با دیگران در کودک ۱۸ تا ۲۱ ماههدوره ۱۸ تا ۲۱ ماهگی، یکی از مراحل مهم در رشد اجتماعی کودک است. در این سن، کودک به تدریج شروع به شناخت بیشتر از خود و دیگران کرده و تعاملات اجتماعیاش پیچیدهتر و معنادارتر میشود. او در این بازه سنی نه تنها از تقلید برای یادگیری رفتارهای اجتماعی استفاده میکند، بلکه شروع به تجربه بازیهای مشارکتی ساده و تعاملات بیشتری با همسالان و بزرگسالان میکند. همچنین، کودک در این سن به مرحلهای میرسد که اعتماد به نفس بیشتری برای ابراز خواستهها و نیازها از خود نشان میدهد و درک عمیقتری از قوانین اجتماعی و محدودیتها پیدا میکند (+).
پیشرفت در تعاملات اجتماعی
۱. شروع تعاملات مؤثر با همسالان
کودک در این سن به تدریج به بازیهای مشارکتی ساده با همسالان علاقهمند میشود. اگرچه هنوز ممکن است بیشتر به بازیهای موازی بپردازد (بازی کردن در کنار دیگران بدون تعامل مستقیم)، اما او کمکم یاد میگیرد که چگونه به تقسیم اسباببازیها و تعاملات ساده مانند دادن و گرفتن اشیاء بپردازد.
۲. تقلید رفتارهای اجتماعی
تقلید همچنان یکی از ابزارهای کلیدی یادگیری کودک در این سن است. او از طریق مشاهده رفتارهای اجتماعی والدین و اطرافیان، یاد میگیرد که چگونه در موقعیتهای اجتماعی رفتار کند. به عنوان مثال، کودک ممکن است سلام کردن، خداحافظی کردن یا حتی تشویق کردن دیگران را تقلید کند.
رشد همدلی و درک احساسات دیگران
۱. توجه به احساسات دیگران
کودک در این سن توجه بیشتری به احساسات و حالات چهره دیگران نشان میدهد. او ممکن است وقتی میبیند کسی ناراحت یا خوشحال است، به این احساسات واکنش نشان دهد. این مرحله آغاز رشد همدلی است که در آینده به کودک کمک میکند تا بتواند روابط عاطفی سالمتری برقرار کند.
۲. شروع رفتارهای همدلانه
در این سن، کودک ممکن است به طور ابتدایی سعی کند به احساسات دیگران پاسخ دهد. برای مثال، اگر ببیند کسی گریه میکند، ممکن است با نوازش کردن یا دادن اسباببازی سعی کند او را آرام کند. این رفتارها نشاندهنده این است که کودک شروع به درک احساسات دیگران کرده و تلاش میکند تا به آنها پاسخ همدلانه بدهد.
مطلب پیشنهادی: خواب کودک ۱۸ تا ۲۱ ماهه
رشد اعتماد به نفس و استقلال اجتماعی کودک
۱. افزایش خودمختاری و ابراز خواستهها
کودک ۱۸ تا ۲۱ ماهه به تدریج نسبت به خودمختاری و استقلال علاقهمند میشود. او ممکن است بیشتر از قبل تلاش کند تا خودش کارها را انجام دهد و خواستههای خود را با اشاره کردن، کلمات ساده و حتی گفتن «نه» بیان کند. این رفتارها نشاندهنده رشد اعتماد به نفس و تمایل کودک به کنترل بیشتر بر محیط خود است.
۲. مخالفت و استقلالطلبی
در این سن، یکی از ویژگیهای بارز رشد اجتماعی کودک، افزایش مخالفت با والدین یا دیگران است. این مخالفتها میتواند شامل نپذیرفتن دستورات یا اصرار بر انجام کارها به شیوه خود باشد. این رفتار طبیعی است و نشانهای از تلاش کودک برای استقلال است. والدین باید با صبوری و درک به این رفتارها پاسخ دهند و در عین حال مرزهای منطقی را برای کودک تعیین کنند (+).
درک قوانین اجتماعی و واکنش به محدودیتها
۱. پذیرش قوانین ساده
کودک در این سن شروع به درک و پذیرش قوانین ساده اجتماعی میکند. او ممکن است برخی از دستورات والدین مانند «بیا اینجا»، «این را نکن» یا «این را بگیر» را درک و اجرا کند. هرچند که ممکن است گاهی اوقات مقاومت کند، اما به تدریج یاد میگیرد که قوانین و محدودیتها بخشی از زندگی اجتماعی او هستند.
۲. واکنش به تشویق و تنبیه
کودک ۱۸ تا ۲۱ ماهه، به طور طبیعی به تشویق و تنبیههای ملایم واکنش نشان میدهد. والدین میتوانند با تشویق رفتارهای مثبت مانند اشتراکگذاری اسباببازیها یا پیروی از دستورات ساده، به کودک کمک کنند تا قوانین اجتماعی را بهتر درک کند و از رفتارهای نامطلوب دوری کند. تنبیههای ملایم نیز میتواند به کودک یاد دهد که برخی رفتارها ناپسند هستند، مانند پرتاب کردن اشیاء یا نپذیرفتن همکاری.
راهکارهایی برای تقویت رشد اجتماعی کودک
راهکارهایی برای تقویت رشد اجتماعی کودک۱. ایجاد فرصتهای تعامل اجتماعی
والدین میتوانند با فراهم کردن فرصتهای اجتماعی مانند بازی با همسالان، شرکت در گروههای بازی یا رفتن به پارک، به کودک کمک کنند تا تعاملات اجتماعی خود را تقویت کند و مهارتهای اجتماعی جدیدی بیاموزد.
مطلب پیشنهادی: رشد حرکتی و شناختی کودک ۱۸ تا ۲۱ ماهه
۲. تشویق به همدلی و درک احساسات دیگران
والدین میتوانند با مدلسازی رفتارهای همدلانه و تشویق کودک به کمک کردن به دیگران، به او یاد دهند که چگونه به احساسات دیگران توجه کند و به آنها پاسخ دهد. این کار به تقویت همدلی کودک کمک میکند.
۳. تشویق به بازیهای گروهی و مشارکتی
بازیهای مشارکتی ساده مانند نقشآفرینی یا بازیهای گروهی میتوانند به کودک کمک کنند تا یاد بگیرد چگونه با دیگران همکاری کند و تعامل اجتماعی مؤثرتری داشته باشد. والدین میتوانند کودک را تشویق کنند تا در این بازیها شرکت کند و مهارتهای اجتماعی خود را تقویت کند.
۴. صبوری در مواجهه با استقلالطلبی کودک
والدین باید با صبوری و درک به رفتارهای استقلالطلبانه کودک پاسخ دهند. در این سن، کودک ممکن است بخواهد برخی کارها را به تنهایی انجام دهد یا با والدین مخالفت کند. والدین باید به کودک فرصت استقلال بدهند، در حالی که همچنان مرزهای معقول را برای او تعیین میکنند.
۵. تشویق به بیان خواستهها و احساسات
والدین میتوانند کودک را تشویق کنند تا خواستهها و احساسات خود را از طریق کلمات ساده بیان کند. به جای اینکه کودک از رفتارهای پرخاشگرانه استفاده کند، والدین میتوانند او را تشویق کنند که احساساتش را با گفتن آنچه میخواهد یا احساس میکند ابراز کند.
دوره ۱۸ تا ۲۱ ماهگی یکی از مراحل کلیدی در رشد اجتماعی کودک است. در این سن، کودک یاد میگیرد که چگونه با دیگران تعامل کند، به احساسات دیگران واکنش نشان دهد و به تدریج با قوانین اجتماعی آشنا شود. والدین با حمایت عاطفی و ایجاد فرصتهای اجتماعی میتوانند به کودک کمک کنند تا در مسیر رشد اجتماعی سالم و موفقیتآمیز گام بردارد. تشویق به همدلی، بازیهای مشارکتی و مدیریت رفتارهای استقلالطلبانه از جمله راهکارهایی هستند که میتوانند به تقویت رشد اجتماعی کودک در این دوره کمک کنند.
رشد عاطفی و بیان احساسات کودک ۱۸ تا ۲۱ ماهه
دوره ۱۸ تا ۲۱ ماهگی، یکی از مراحل حساس و هیجانانگیز در رشد عاطفی کودک است. در این سن، کودک به تدریج توانایی بیشتری برای شناخت و بیان احساسات خود پیدا میکند. او شروع به تجربه و ابراز احساسات پیچیدهتری مانند خشم، ترس، ناامیدی و شادی میکند و در عین حال میآموزد که چگونه این احساسات را با کلمات ساده یا زبان بدن ابراز کند. همچنین، کودک در این سن به تدریج شروع به درک احساسات دیگران کرده و میتواند به آنها واکنشهای عاطفی اولیه نشان دهد. والدین و مراقبان نقش مهمی در حمایت از رشد عاطفی کودک و کمک به او در بیان و مدیریت احساسات دارند (+).
بیان احساسات اولیه
۱. شادی و رضایت
کودک در این سن میتواند به وضوح شادی خود را نشان دهد. او با لبخند زدن، خندیدن و حتی دست زدن به موقعیتهای خوشایند واکنش نشان میدهد. بازی با والدین، موفقیت در انجام کارها و تشویق شدن از جمله موقعیتهایی هستند که باعث شادی و هیجان کودک میشوند.
۲. ناراحتی و خشم
در این سن، کودک ممکن است وقتی به چیزی که میخواهد نمیرسد، ناراحتی یا خشم خود را با گریه کردن، جیغ زدن یا پرتاب اشیاء نشان دهد. این واکنشها اغلب به دلیل ناتوانی کودک در بیان کامل احساسات با کلمات اتفاق میافتد. همچنین، او ممکن است در موقعیتهایی که محدودیتها یا قوانین را نمیپذیرد، خشم یا مقاومت از خود نشان دهد.
۳. ترس و اضطراب
کودک ۱۸ تا ۲۱ ماهه ممکن است از موقعیتهای ناآشنا یا چیزهای جدید بترسد. او ممکن است به فاصله گرفتن از والدین یا حضور افراد غریبه واکنش نشان دهد و احساس اضطراب کند. در چنین موقعیتهایی، کودک به حضور فیزیکی و عاطفی والدین خود نیاز دارد تا احساس امنیت بیشتری پیدا کند.
درک احساسات دیگران و همدلی
۱. شروع به درک احساسات دیگران
کودک در این سن ممکن است به احساسات دیگران توجه بیشتری نشان دهد. مثلاً اگر ببیند یکی از همسالانش ناراحت یا گریان است، ممکن است به او نگاه کند یا حتی سعی کند او را آرام کند. این رفتارها نشاندهنده آغاز همدلی است، هرچند هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارد.
۲. واکنش به احساسات دیگران
کودک ممکن است با دیدن احساسات دیگران، به آنها واکنش نشان دهد. برای مثال، وقتی یکی از اعضای خانواده ناراحت است، کودک ممکن است با نوازش کردن یا دادن اسباببازی سعی کند او را خوشحال کند. این رفتارهای ساده نشان میدهد که کودک در حال یادگیری پاسخدهی به احساسات دیگران است.
استقلال عاطفی و ابراز خواستهها
استقلال عاطفی و ابراز خواستهها۱. ابراز خواستهها با کلمات ساده
در این سن، کودک شروع به استفاده از کلمات ساده برای بیان خواستهها و نیازهای خود میکند. او ممکن است از کلماتی مانند «نه»، «بله»، «بده» یا اشاره کردن به اشیاء برای بیان خواستههایش استفاده کند. این توانایی به کودک کمک میکند تا احساسات و نیازهای خود را شفافتر و مؤثرتر بیان کند.
۲. مخالفت و استقلالطلبی
کودک در این سن به استقلال بیشتری دست پیدا میکند و ممکن است با مخالفت و گفتن «نه» تلاش کند تا کنترل بیشتری بر محیط خود داشته باشد. این رفتار طبیعی است و نشاندهنده رشد خودمختاری در کودک است. او ممکن است بخواهد برخی کارها را به تنهایی انجام دهد یا در برخی موارد با والدین مخالفت کند تا استقلال خود را به رخ بکشد.
مدیریت و تنظیم احساسات
۱. نیاز به کمک والدین در مدیریت احساسات
کودک هنوز توانایی کاملی برای مدیریت احساسات پیچیده خود ندارد و به حمایت والدین نیاز دارد. والدین میتوانند با آرام کردن کودک در مواقع ناراحتی یا خشم و آموزش کلمات ساده برای بیان احساسات، به او کمک کنند تا به تدریج یاد بگیرد که چگونه احساسات خود را تنظیم کند (+).
۲. آموزش به کودک برای بیان احساسات
والدین میتوانند کودک را تشویق کنند تا از کلمات برای بیان احساساتش استفاده کند. مثلاً به جای اینکه کودک گریه کند یا جیغ بزند، والدین میتوانند او را تشویق کنند که بگوید «ناراحتم» یا «عصبانیام». این کار به کودک کمک میکند تا به تدریج احساسات خود را شناسایی و بیان کند.
راهکارهایی برای تقویت رشد عاطفی کودک
۱. پاسخدهی به نیازهای عاطفی کودک
والدین باید به نیازهای عاطفی کودک به سرعت و با حس همدلی پاسخ دهند. اگر کودک ترسیده یا ناراحت است، والدین باید با آغوش گرفتن، نوازش کردن و صحبت کردن با لحن آرام به او احساس امنیت بدهند.
۲. تشویق به بازیهای نقشآفرینی
بازیهای نقشآفرینی مانند بازی با عروسکها یا نقشهای خانوادگی به کودک کمک میکند تا احساسات مختلف را تجربه کند و یاد بگیرد که چگونه این احساسات را بیان کند. این بازیها به کودک این امکان را میدهند که احساسات پیچیدهتر را در یک فضای امن و خلاقانه تجربه کند.
۳. مدلسازی رفتارهای عاطفی مثبت
والدین میتوانند با مدلسازی رفتارهای عاطفی مثبت، مانند همدلی، صبوری و کنترل خشم، به کودک یاد دهند که چگونه با احساسات خود و دیگران برخورد کند. کودک با مشاهده رفتارهای والدین یاد میگیرد که چگونه احساسات خود را مدیریت کند.
۴. تشویق به بیان احساسات با کلمات
والدین میتوانند کودک را تشویق کنند تا احساسات خود را با کلمات ساده بیان کند. مثلاً وقتی کودک ناراحت است، والدین میتوانند بپرسند: «آیا ناراحتی؟» یا «چرا عصبانی هستی؟». این نوع گفتگو به کودک کمک میکند تا به تدریج احساسات خود را شناسایی و بیان کند.
۵. صبوری در مواجهه با خشم و ناامیدی کودک
کودک در این سن ممکن است به دلیل ناتوانی در بیان احساسات خود دچار خشم یا ناامیدی شود. والدین باید در این مواقع با صبوری و حمایت به او کمک کنند تا آرام شود و به تدریج یاد بگیرد که چگونه این احساسات را کنترل کند.
رشد عاطفی کودک ۱۸ تا ۲۱ ماهه مرحلهای مهم و حیاتی در تکامل شخصیت او است. در این دوره، کودک یاد میگیرد که چگونه احساسات خود را بیان کند، به احساسات دیگران توجه کند و به تدریج با کلمات ساده و رفتارهای عاطفی احساسات پیچیدهتری مانند خشم، شادی، ترس و ناراحتی را مدیریت کند. والدین با حمایت عاطفی، تشویق به بیان احساسات و آموزش رفتارهای همدلانه میتوانند به کودک کمک کنند تا در مسیر رشد عاطفی سالم و روابط اجتماعی موفق در آینده گام بردارد.
نتیجهگیری
رشد اجتماعی و عاطفی کودک ۱۸ تا ۲۱ ماهه به یکی از مراحل مهم و پویای زندگی او تبدیل میشود. در این سن، کودک یاد میگیرد چگونه احساسات خود را ابراز کند، به احساسات دیگران واکنش نشان دهد و با محیط اطراف خود تعاملات اجتماعی ابتدایی برقرار کند. والدین با تشویق به بیان احساسات، ایجاد فرصتهای تعامل اجتماعی و حمایت عاطفی، میتوانند به کودک کمک کنند تا در این مسیر مهم به درستی پیشرفت کند و به سمت روابط اجتماعی و عاطفی سالمتر در آینده حرکت نماید.
در صورتی که درباره فرزند خود نیاز به مشاوره با روانشناس کودک داشتید می توانید از متخصصین بنیاد علمی پژوهشی دکتر بهشتیان کمک بگیرید.
سوالات متداول
۱. کودک ۱۸ تا ۲۱ ماهه چگونه احساسات خود را بیان میکند؟
کودک در این سن از کلمات ساده، اشاره کردن و زبان بدن برای بیان احساسات خود مانند ناراحتی، شادی یا خشم استفاده میکند.
۲. چه رفتارهای همدلانهای در این سن مشاهده میشود؟
کودک ممکن است با نوازش کردن یا دادن اسباببازی به فردی که ناراحت است، به احساسات دیگران واکنش نشان دهد و به طور ابتدایی همدلی را نشان دهد.
۳. چرا کودک در این سن با والدین مخالفت میکند؟
مخالفت کودک با والدین به دلیل رشد استقلال و تلاش برای کنترل بیشتر بر تصمیمات خود است. این رفتار طبیعی است و نشاندهنده اعتماد به نفس اوست.
۴. چگونه والدین میتوانند به کودک کمک کنند تا احساسات خود را مدیریت کند؟
والدین میتوانند با آموزش کلمات ساده و مدیریت آرام موقعیتهای چالشبرانگیز، به کودک کمک کنند تا به تدریج یاد بگیرد که چگونه احساسات خود را شناسایی و کنترل کند.
۵. چگونه بازیهای نقشآفرینی به رشد عاطفی کودک کمک میکنند؟
بازیهای نقشآفرینی به کودک این امکان را میدهند که احساسات مختلف را تجربه کرده و یاد بگیرد چگونه این احساسات را بیان کند و درک بهتری از تعاملات اجتماعی پیدا کند.
