هر آنچه باید درباره رشد اجتماعی و عاطفی کودک ۱۵ تا ۱۸ ماهه (۱ تا ۱.۵ ساله) بدانید
دوره ۱۵ تا ۱۸ ماهگی یکی از مراحل پویا و حیاتی در رشد اجتماعی و عاطفی کودک است. در این سن، کودک به تدریج توانایی بیشتری برای درک احساسات خود و دیگران پیدا کرده و شروع به تعاملات اجتماعی ساده میکند. او با تقلید رفتارهای دیگران و تلاش برای ابراز احساسات، مهارتهای اولیه همدلی و استقلال را توسعه میدهد. همچنین، در این بازه سنی، کودک با تجربههای جدیدی مانند اضطراب جدایی، ابراز خواستهها و مخالفت با والدین مواجه میشود که نشاندهنده رشد خودمختاری عاطفی اوست. والدین و مراقبان نقش مهمی در حمایت و تقویت این مهارتها دارند و میتوانند با ایجاد محیطی امن و مناسب به کودک کمک کنند تا احساسات خود را بهتر بشناسد و مدیریت کند.
رشد اجتماعی و تعامل با دیگران در کودک ۱۵ تا ۱۸ ماهه
رشد اجتماعی و تعامل با دیگران در کودک ۱۵ تا ۱۸ ماههدوره ۱۵ تا ۱۸ ماهگی (۱ تا ۱.۵ ساله)، مرحلهای مهم از رشد اجتماعی و تعاملات کودک است. در این بازه، کودک به تدریج مهارتهای اجتماعی خود را تقویت کرده و با دیگران ارتباط مؤثرتری برقرار میکند. رفتارهای اجتماعی کودک در این سن پیچیدهتر میشود و او شروع به درک بیشتر از دیگران، قوانین اجتماعی و تعاملات گروهی میکند. تقلید رفتارها، آغاز بازیهای مشارکتی و ابراز احساسات از ویژگیهای بارز این دوره است. والدین و مراقبان نقش مهمی در حمایت از رشد اجتماعی کودک دارند و میتوانند با فراهم کردن محیطی غنی از فرصتهای اجتماعی به تقویت این مهارتها کمک کنند.
پیشرفت در درک اجتماعی
۱. توجه به احساسات دیگران
کودک در این سن توجه بیشتری به حالات چهره و احساسات دیگران دارد. او ممکن است وقتی کسی خوشحال یا ناراحت است، به آن واکنش نشان دهد. برای مثال، اگر والدین غمگین باشند، کودک ممکن است تلاش کند آنها را آرام کند یا حتی با لبخند یا نوازش واکنشی نشان دهد. این نشاندهنده آغاز رشد همدلی و درک احساسات دیگران است (+).
۲. تقلید رفتارهای اجتماعی
کودکان در این سن به شدت علاقهمند به تقلید رفتارهای اجتماعی بزرگسالان و همسالان خود هستند. آنها ممکن است رفتارهایی مانند سلام کردن، خداحافظی کردن یا تشویق کردن را از دیگران یاد بگیرند و این رفتارها را در موقعیتهای مختلف تکرار کنند. تقلید، یکی از ابزارهای اصلی کودک برای یادگیری هنجارهای اجتماعی و الگوهای رفتاری است.
مطلب پیشنهادی: خواب کودک ۱۵ تا ۱۸ ماهه
تعامل با همسالان و بازیهای اجتماعی
۱. بازیهای موازی
کودکان ۱۵ تا ۱۸ ماهه به طور معمول هنوز وارد بازیهای گروهی نمیشوند، اما آنها به بازیهای موازی علاقه نشان میدهند. در این نوع بازی، کودکان در کنار هم بازی میکنند، اما هنوز به صورت مستقیم با یکدیگر ارتباط برقرار نمیکنند. با این حال، بازیهای موازی به کودک کمک میکند تا به تدریج با حضور دیگران در محیط بازی آشنا شود و برای مراحل بعدی رشد اجتماعی آماده شود.
۲. شروع تعاملات ساده با همسالان
کودک ممکن است به تدریج شروع به تعاملات ساده با همسالان خود کند. این تعاملات میتوانند شامل دادن یا گرفتن اسباببازی، خندیدن یا اشاره کردن به چیزهای مورد علاقه باشد. این تعاملات اولیه به کودک کمک میکند تا مهارتهای ارتباطی و اجتماعی خود را تقویت کند و یاد بگیرد که چگونه با دیگران ارتباط برقرار کند.
رشد خودمختاری و استقلال کودک (۱ تا ۱.۵ ساله)
۱. ابراز خواستهها و نیازها
کودکان در این سن شروع به ابراز خواستهها و نیازهای خود میکنند. آنها ممکن است با اشاره کردن، استفاده از کلمات ساده یا گریه، نیازهای خود را به دیگران منتقل کنند. این رفتار نشاندهنده رشد خودمختاری و تمایل به استقلال در تعاملات اجتماعی است (+).
۲. آغاز مخالفت و خودمختاری بیشتر
در این سن، کودکان ممکن است شروع به مخالفت کردن یا گفتن «نه» به والدین کنند. این رفتار نشانهای از رشد خودآگاهی و تمایل به استقلال است. والدین باید با صبوری و درک، به کودکان اجازه دهند که احساس کنترل بیشتری بر محیط خود داشته باشند، در حالی که مرزهای مناسب را برای آنها تعیین میکنند.
پاسخ به قوانین اجتماعی و دستورات ساده
۱. فهم قوانین اجتماعی ساده
کودک در این سن میتواند دستورات ساده مانند «بیا اینجا»، «این را بگیر» یا «نه» را درک کند و از آنها پیروی کند. این مرحله نشاندهنده آغاز درک قوانین اجتماعی و محدودیتها است. هرچند کودکان ممکن است هنوز توانایی کامل برای پیروی از تمام قوانین را نداشته باشند، اما آنها به تدریج در حال یادگیری انتظارات اجتماعی هستند.
۲. واکنش به تشویق و تنبیه
کودک به طور طبیعی به تشویق و تنبیههای ملایم واکنش نشان میدهد. والدین میتوانند با تشویق رفتارهای مثبت، مانند اشتراکگذاری اسباببازیها یا پیروی از دستورات، به کودک کمک کنند تا قوانین اجتماعی را بهتر درک کند. تنبیههای ملایم نیز به کودک میآموزد که برخی رفتارها، مانند پرتاب کردن اشیاء یا نافرمانی، قابل قبول نیست.
راهکارهایی برای تقویت رشد اجتماعی کودک ۱۵ تا ۱۸ ماهه
۲. تشویق به تعاملات اجتماعی
والدین میتوانند با تشویق به بازیهای گروهی کوچک و ایجاد فرصتهای اجتماعی برای کودک، به تقویت رشد اجتماعی او کمک کنند. شرکت در محیطهای گروهی مانند مهدکودک یا پارک به کودک کمک میکند تا مهارتهای اجتماعی خود را تقویت کند.
۳. تشویق به همدلی و درک احساسات دیگران
والدین میتوانند با مدلسازی رفتارهای همدلانه به کودک یاد دهند که چگونه به احساسات دیگران توجه کند. به عنوان مثال، وقتی کودک میبیند که یکی از همسالانش ناراحت است، والدین میتوانند او را تشویق کنند که با لمس کردن یا لبخند زدن به او همدلی نشان دهد.
مطلب پیشنهادی: رشد شناختی و حرکتی کودک ۱۵ تا ۱۸ ماهه
۴. پاسخدهی به نیازهای عاطفی کودک
والدین باید به نیازهای عاطفی کودک پاسخ دهند و در مواقعی که کودک نیاز به آرامش یا حمایت دارد، حضور داشته باشند. این نوع حمایت عاطفی به کودک کمک میکند تا احساس امنیت بیشتری در تعاملات اجتماعی خود داشته باشد.
۵. تشویق به بازیهای نقشآفرینی
بازیهای نقشآفرینی مانند بازی با عروسکها یا بازیهای تقلیدی به کودک کمک میکند تا رفتارهای اجتماعی را تمرین کند. این بازیها به او این امکان را میدهند که تعاملات اجتماعی پیچیدهتر را از طریق بازی یاد بگیرد.
۶. مدیریت رفتارهای مخالفتآمیز و استقلالطلبانه
والدین باید با صبوری و درک به رفتارهای مخالفتآمیز کودک پاسخ دهند. ایجاد مرزهای معین و در عین حال فراهم کردن فرصتهایی برای استقلال به کودک کمک میکند تا رشد سالمی داشته باشد و یاد بگیرد چگونه خودمختاری خود را به درستی نشان دهد.
دوره ۱۵ تا ۱۸ ماهگی مرحلهای حیاتی در رشد اجتماعی و تعاملات کودک است. در این سن، کودک شروع به یادگیری مهارتهای اساسی اجتماعی مانند توجه به احساسات دیگران، تقلید رفتارهای اجتماعی و تعامل با همسالان میکند. با حمایت والدین و فراهم کردن فرصتهای تعامل اجتماعی، کودک میتواند مهارتهای اجتماعی خود را تقویت کرده و برای مراحل بعدی رشد آماده شود. تشویق به همدلی، بازیهای گروهی و آموزش قوانین اجتماعی میتوانند به کودک کمک کنند تا در این مسیر به موفقیت دست یابد و پایههای مناسبی برای ارتباطات اجتماعی آینده خود ایجاد کند.
رشد عاطفی و بیان احساسات کودک ۱۵ تا ۱۸ ماهه
رشد عاطفی و بیان احساسات کودک ۱۵ تا ۱۸ ماههدوره ۱۵ تا ۱۸ ماهگی (۱ تا ۱.۵ ساله)، یکی از مراحل مهم در رشد عاطفی کودک است. در این دوره، کودک به تدریج توانایی بیشتری در شناخت و بیان احساسات خود پیدا میکند و میتواند احساسات متنوعی از جمله شادی، ناراحتی، خشم و ترس را به روشهای مختلف بروز دهد. همچنین، کودک در این سن شروع به درک احساسات دیگران کرده و تلاش میکند تا به آنها واکنش نشان دهد. این مرحله از رشد عاطفی، پایهگذار همدلی و تعاملات عاطفی در آینده است. والدین و مراقبان نقش مهمی در کمک به کودک برای شناخت و مدیریت این احساسات ایفا میکنند (+).
بیان احساسات اولیه
۱. شادی و رضایت
کودک در این سن میتواند به وضوح شادی و رضایت خود را نشان دهد. او با لبخند زدن، خندیدن و دست زدن به محرکهای خوشایند مانند بازیهای مورد علاقه یا تعامل با والدین واکنش نشان میدهد. کودک همچنین ممکن است وقتی موفق به انجام یک کار جدید میشود، از خود هیجان و شادی نشان دهد.
۲. ناراحتی و خشم
کودک در این سن ممکن است وقتی به خواستههایش نمیرسد یا با محدودیتها مواجه میشود، ناراحتی یا خشم خود را با گریه کردن، جیغ زدن یا پرتاب اشیاء بروز دهد. این نوع رفتارها معمولاً به دلیل ناامیدی از ناتوانی در بیان خواستهها یا درک محدودیتها اتفاق میافتند. این مرحله طبیعی از رشد عاطفی است و به تدریج کودک یاد میگیرد که چگونه این احساسات را مدیریت کند.
۳. ترس و اضطراب
کودکان ۱۵ تا ۱۸ ماهه ممکن است از برخی موقعیتهای ناآشنا یا افراد جدید بترسند. آنها ممکن است هنگام مواجهه با افراد غریبه یا در محیطهای ناآشنای جدید به والدین خود پناه ببرند و اضطراب یا ترس خود را از طریق گریه یا چسبیدن به والدین نشان دهند. این رفتار نشاندهنده احساس وابستگی و نیاز به احساس امنیت است.
درک احساسات دیگران و همدلی
۱. توجه به حالات چهره و رفتار دیگران
کودک در این سن شروع به درک احساسات دیگران میکند. او به حالات چهره و واکنشهای عاطفی دیگران توجه میکند و ممکن است به آنها واکنش نشان دهد. برای مثال، اگر والدین یا همسالان او ناراحت باشند، کودک ممکن است با نگاه کردن با دقت یا حتی ناراحت شدن به آن پاسخ دهد.
۲. شروع همدلی ابتدایی
در این دوره، کودک ممکن است شروع به نشان دادن رفتارهای همدلانه کند. مثلاً اگر ببیند یکی از اعضای خانواده ناراحت است، ممکن است با نزدیک شدن و نوازش کردن یا حتی دادن اسباببازی مورد علاقهاش سعی کند آنها را آرام کند. هرچند هنوز درک کاملی از همدلی ندارد، اما این رفتارها نشانهای از شروع توانایی همدلی است که در آینده تقویت خواهد شد.
استقلال عاطفی و ابراز خواستهها
۱. ابراز خواستهها به روشهای ساده
کودک در این سن توانایی بیشتری برای ابراز خواستهها و نیازهای خود پیدا میکند. او ممکن است از کلمات ساده، اشاره کردن یا کشیدن والدین به سمت اشیاء برای بیان خواستههای خود استفاده کند. این رفتارها نشاندهنده رشد استقلال عاطفی و تمایل کودک به کنترل بیشتر بر محیط اطرافش است.
۲. مخالفت و نه گفتن
در این سن، کودک ممکن است شروع به مخالفت کردن کند و با گفتن «نه» به برخی خواستهها یا دستورات والدین واکنش نشان دهد. این رفتار نشاندهنده رشد خودمختاری و تلاش برای استقلال است. این مرحله طبیعی است و به کودک کمک میکند تا احساس کنترل و قدرت بیشتری بر تصمیمات خود داشته باشد.
مدیریت و تنظیم احساسات
مدیریت و تنظیم احساسات۱. نیاز به کمک والدین در مدیریت احساسات
کودک در این سن هنوز توانایی کامل برای مدیریت احساسات خود را ندارد و به حمایت والدین نیاز دارد. والدین میتوانند با آرام کردن کودک در مواقع استرس یا ناامیدی و مدیریت موقعیتهای چالشبرانگیز به او کمک کنند تا به تدریج یاد بگیرد که چگونه احساسات خود را تنظیم کند.
۲. تشویق به بیان احساسات با کلمات ساده
والدین میتوانند کودک را تشویق کنند تا احساسات خود را از طریق کلمات ساده بیان کند. مثلاً وقتی کودک عصبانی یا ناراحت است، والدین میتوانند از او بپرسند: «آیا عصبانی هستی؟» یا «ناراحتی؟». این کار به کودک کمک میکند تا به تدریج احساسات خود را شناسایی و بیان کند.
راهکارهایی برای تقویت رشد عاطفی کودک
۱. پاسخدهی سریع به نیازهای عاطفی
والدین باید به نیازهای عاطفی کودک سریع و با حس همدلی پاسخ دهند. وقتی کودک ناراحت یا ترسیده است، والدین باید با نوازش کردن، آغوش گرفتن و صحبت کردن با لحن آرام به او احساس امنیت بدهند.
۲. تشویق به بازیهای نقشآفرینی
بازیهای نقشآفرینی مانند بازی با عروسکها یا استفاده از اشیاء ساده برای نمایش احساسات میتوانند به کودک کمک کنند تا احساسات خود را بهتر درک کند. در این سن، کودک میتواند از بازی برای بیان احساسات مختلف استفاده کند و والدین میتوانند با همراهی در این بازیها، به او کمک کنند تا احساسات پیچیدهتر را تجربه کند (+).
۳. مدلسازی رفتارهای عاطفی مثبت
والدین با مدلسازی رفتارهای عاطفی مثبت مانند همدلی، صبوری و کنترل خشم میتوانند به کودک یاد دهند که چگونه احساسات را به درستی مدیریت کند. کودکان از طریق مشاهده رفتارهای والدین، یاد میگیرند که چگونه با احساسات خود و دیگران کنار بیایند.
۴. تشویق به بیان احساسات
والدین میتوانند کودک را تشویق کنند تا احساسات خود را بیان کند. مثلاً وقتی کودک ناراحت یا عصبانی است، والدین میتوانند بپرسند: «چرا ناراحتی؟» یا «چه چیزی تو را عصبانی کرده؟». این نوع گفتگو به کودک کمک میکند تا به تدریج احساسات خود را شناسایی و بیان کند.
۵. تقویت همدلی از طریق رفتارهای ساده
والدین میتوانند از طریق تشویق به رفتارهای همدلانه مانند نوازش کردن یا کمک کردن به دیگران، به کودک یاد دهند که چگونه به احساسات دیگران واکنش نشان دهد. این رفتارها به کودک کمک میکنند تا همدلی خود را تقویت کند و در آینده بتواند روابط عاطفی بهتری برقرار کند.
رشد عاطفی کودک ۱۵ تا ۱۸ ماهه (۱ تا ۱.۵ ساله)، یک مرحله حساس و مهم در توسعه شخصیت او است. کودک در این سن یاد میگیرد که چگونه احساسات خود را از طریق زبان بدن، کلمات ساده و رفتارهای عاطفی بیان کند. همچنین، او شروع به درک احساسات دیگران و نشان دادن رفتارهای همدلانه میکند. والدین میتوانند با حمایت عاطفی، تشویق به بیان احساسات و آموزش رفتارهای همدلانه به کودک کمک کنند تا در مسیر رشد عاطفی سالم و موفقیتآمیز گام بردارد. این مهارتها پایهای برای روابط عاطفی سالم و تعاملات اجتماعی کودک در آینده خواهند بود.
نتیجهگیری
رشد اجتماعی و عاطفی کودک ۱۵ تا ۱۸ ماهه مرحلهای حساس و پر از تحولات مهم است. در این دوره، کودک به تدریج یاد میگیرد که چگونه احساسات خود را بیان کند، به احساسات دیگران واکنش نشان دهد و در تعاملات اجتماعی ساده با همسالان و بزرگسالان شرکت کند. والدین با حمایت عاطفی و تشویق به بیان احساسات میتوانند به کودک کمک کنند تا در این مسیر رشد کند و برای روابط اجتماعی و عاطفی سالم در آینده آماده شود.
در صورتی که درباره فرزند خود نیاز به مشاوره با روانشناس کودک داشتید می توانید از متخصصین بنیاد علمی پژوهشی دکتر بهشتیان کمک بگیرید.
سوالات متداول
۱. کودک ۱۵ تا ۱۸ ماهه چگونه احساسات خود را بیان میکند؟
کودک در این سن بیشتر از طریق زبان بدن، گریه، خنده و به تدریج با استفاده از کلمات ساده احساسات خود را بیان میکند.
۲. چه نوع رفتارهای همدلانهای در این سن مشاهده میشود؟
کودک ممکن است به ناراحتی دیگران واکنش نشان دهد، مانند نوازش کردن یا دادن اسباببازی به کسی که ناراحت است، که نشاندهنده شروع همدلی است.
۳. چرا کودک در این سن بیشتر مخالفت میکند؟
مخالفت کودک با والدین به دلیل تلاش برای استقلال و خودمختاری است. این رفتار طبیعی است و به رشد اعتماد به نفس کودک کمک میکند.
۴. چگونه میتوان به کودک کمک کرد تا بهتر احساسات خود را مدیریت کند؟
والدین میتوانند با صبوری و آموزش کلمات ساده برای بیان احساسات، به کودک کمک کنند تا به تدریج یاد بگیرد چگونه احساسات خود را شناسایی و کنترل کند.
۵. چگونه بازیهای نقشآفرینی به رشد عاطفی کودک کمک میکنند؟
بازیهای نقشآفرینی مانند بازی با عروسکها به کودک کمک میکنند تا احساسات مختلف را تجربه کند و یاد بگیرد چگونه با دیگران تعاملات عاطفی برقرار کند.
