هر آنچه باید درباره رشد اجتماعی و عاطفی کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه (۱ تا ۱.۵ ساله) بدانید
دوره ۱۲ تا ۱۵ ماهگی در زندگی کودک، مرحلهای حیاتی در رشد و تکامل او محسوب میشود. در این بازه، کودک نه تنها از لحاظ حرکتی و شناختی پیشرفت میکند، بلکه مهارتهای اجتماعی، عاطفی و ارتباطی او نیز به سرعت توسعه مییابند. کودک در این سن با کنجکاوی بیشتر به کاوش در محیط اطراف خود میپردازد و شروع به تقلید رفتارهای بزرگسالان و یادگیری از طریق مشاهده میکند.این دوره، فرصتی برای والدین است تا با حمایتی آگاهانه، رشد همهجانبه کودک را تقویت کنند در ادامه با رشد اجتماعی و عاطفی کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه آشنا میشوید
رشد اجتماعی و تعامل با دیگران در کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
کودک در بازه سنی ۱۲ تا ۱۵ ماهگی (۱ تا ۱.۵ ساله)، وارد مرحلهای از رشد اجتماعی میشود که در آن تواناییهای او برای برقراری ارتباطات اجتماعی و تعامل با دیگران به سرعت گسترش مییابد. در این دوره، کودک شروع به درک مفاهیم ابتدایی روابط اجتماعی میکند و از طریق مشاهده، تقلید و واکنشهای عاطفی با اطرافیان خود ارتباط برقرار میکند. این مرحله از رشد، پایهگذار رفتارهای اجتماعی کودک در آینده است و به او کمک میکند تا قوانین اجتماعی، همدلی و تعاملات بین فردی را بیاموزد.
این مطلب به بررسی جنبههای مختلف رشد اجتماعی و تعامل کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه و راهکارهایی برای تقویت این مهارتها میپردازد.
شروع تعاملات اجتماعی اولیه
۱. توجه به دیگران و واکنش به احساسات
در این سن، کودک به طور فعال شروع به مشاهده رفتارهای دیگران میکند. او ممکن است به حالات چهره و واکنشهای عاطفی اطرافیان توجه کند و در مقابل آنها واکنش نشان دهد. به عنوان مثال، اگر والدین خوشحال یا ناراحت باشند، کودک ممکن است با لبخند زدن یا دلسوزی به آنها پاسخ دهد. این نشاندهنده شروع درک احساسات دیگران و واکنش به آنها است (+).
۲. تقلید از رفتارهای اجتماعی
کودکان در این سن به شدت به تقلید از رفتارهای اجتماعی علاقهمند هستند. آنها ممکن است رفتارهای سادهای مانند دست تکان دادن، بایبای کردن یا تشویق کردن را از بزرگسالان یا همسالان خود یاد بگیرند و آنها را تکرار کنند. این تقلید نشاندهنده رشد شناختی و تمایل به همگام شدن با محیط اجتماعی است.
وابستگی به والدین و مراقبان
۱. رشد دلبستگی ایمن
در این دوره، کودکان به طور معمول یک دلبستگی قوی به والدین یا مراقبان اصلی خود دارند. آنها ممکن است در مواقع ناآشنا یا موقعیتهای استرسزا به والدین خود پناه ببرند و از دیدن آنها احساس آرامش کنند. این دلبستگی ایمن پایهای برای رشد اجتماعی سالم کودک در آینده است.
مطلب پیشنهادی: خواب کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
۲. اضطراب جدایی
همچنین، کودکان در این سن ممکن است اضطراب جدایی را تجربه کنند. هنگامی که والدین یا مراقبان برای مدت کوتاهی از آنها دور میشوند، کودک ممکن است گریه کند یا ناآرام شود. این رفتار طبیعی است و نشاندهنده رابطه قوی عاطفی کودک با مراقبان اصلی است. با گذشت زمان و رشد بیشتر، کودک یاد میگیرد که با این جداییها بهتر کنار بیاید.
بازیهای اجتماعی و تعامل با همسالان
بازیهای اجتماعی و تعامل با همسالان۱. بازیهای موازی
کودک در این سن ممکن است به بازیهای موازی علاقه نشان دهد. در این نوع بازیها، کودکان در کنار یکدیگر بازی میکنند اما هنوز به صورت مستقیم با هم تعامل نمیکنند. این نوع بازیها به کودک کمک میکنند تا به تدریج با وجود دیگران در محیط بازی آشنا شود و یاد بگیرد که چگونه در کنار همسالان خود بازی کند.
۲. شروع تعاملات ساده با همسالان
اگرچه تعاملات در این سن هنوز محدود است، کودک ممکن است شروع به تعاملات ساده با همسالان خود کند. او ممکن است اسباببازیهای خود را با دیگر کودکان به اشتراک بگذارد یا به صورت غیر مستقیم به بازیهای آنها توجه کند. این شروعی برای یادگیری مهارتهای همکاری و تعامل اجتماعی است که در آینده به تعاملات پیچیدهتر تبدیل خواهد شد.
مطلب پیشنهادی: رشد حرکتی شناختی کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
واکنش به قواعد اجتماعی و دستورات ساده
۱. درک دستورات ساده
کودک در این سن میتواند دستورات سادهای مانند «نه»، «بیا اینجا» یا «این را بگیر» را درک کند و به آنها پاسخ دهد. این نشاندهنده رشد در درک مفاهیم اجتماعی و پیروی از دستورات است، که به تدریج به یادگیری قوانین اجتماعی منجر میشود.
۲. واکنش به تشویق و تنبیه
کودکان در این سن به تشویق و تنبیههای ملایم حساس هستند. آنها ممکن است با تشویق بیشتر به انجام یک رفتار ادامه دهند و از تنبیههای ملایم مانند تغییر لحن صدای والدین، یاد بگیرند که رفتارهای نامناسب را تکرار نکنند. این نوع واکنشها به کودک کمک میکنند تا مرزهای اجتماعی و رفتارهای مناسب را یاد بگیرد.
راهکارهایی برای تقویت رشد اجتماعی کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
۱. تشویق به تعاملات اجتماعی
والدین میتوانند با تشویق به بازیهای گروهی یا قرار دادن کودک در جمعهای کوچک به تقویت رشد اجتماعی کودک کمک کنند. این تجربهها به کودک کمک میکنند تا به تدریج با همسالان و بزرگترها ارتباط برقرار کند (+).
۲. مدلسازی رفتارهای اجتماعی مثبت
والدین میتوانند با نمایش رفتارهای اجتماعی مثبت مانند تشکر کردن، همکاری و همدلی به کودک کمک کنند تا این رفتارها را تقلید کند و در موقعیتهای اجتماعی از آنها استفاده کند.
۳. پاسخ به نیازهای عاطفی کودک
والدین باید به نیازهای عاطفی کودک توجه کنند و در مواقعی که او نیاز به آرامش یا پناه بردن به والدین دارد، در دسترس باشند. این نوع حمایت عاطفی به توسعه دلبستگی ایمن و رشد اعتماد به دیگران کمک میکند.
۴. اجازه دادن به کودک برای تجربه استقلال تدریجی
با وجود وابستگی کودک به والدین، والدین باید به کودک اجازه دهند تا در برخی موقعیتها استقلال بیشتری داشته باشد. این کار به او کمک میکند تا اعتماد به نفس خود را افزایش دهد و یاد بگیرد که چگونه در موقعیتهای اجتماعی به تنهایی عمل کند.
۵. تشویق به بازی و کاوشگری
کودک در این سن نیاز به کاوش محیط و یادگیری از طریق بازی دارد. والدین باید فرصتهایی برای بازی آزاد و کاوش در محیطهای متنوع فراهم کنند تا کودک مهارتهای اجتماعی خود را توسعه دهد.
رشد اجتماعی کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه (۱ تا ۱.۵ ساله)، یکی از مراحل کلیدی در توسعه تواناییهای ارتباطی و تعاملات اوست. در این دوره، کودک از طریق مشاهده، تقلید و واکنش به احساسات دیگران به تدریج مهارتهای اجتماعی خود را تقویت میکند. والدین با حمایت عاطفی، تشویق به تعاملات اجتماعی و مدلسازی رفتارهای مثبت میتوانند به کودک کمک کنند تا در مسیر رشد اجتماعی سالم و موفق پیشرفت کند. این مهارتها پایهای برای ارتباطات اجتماعی پیچیدهتر در آینده خواهند بود.
رشد عاطفی و بیان احساسات کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه (۱ تا ۱.۵ ساله)
رشد عاطفی و بیان احساسات کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه (۱ تا ۱.۵ ساله)در بازه سنی ۱۲ تا ۱۵ ماهگی، کودک وارد مرحلهای از رشد عاطفی میشود که در آن توانایی او برای بیان احساسات و درک هیجانات به سرعت گسترش مییابد. این دوران یکی از مهمترین مراحل در رشد عاطفی کودک است، زیرا او شروع به شناخت احساسات خود و پاسخدهی به احساسات دیگران میکند. کودک در این سن از طریق واکنشهای عاطفی و زبان بدن، احساسات خود را به اطرافیان منتقل میکند و به تدریج میآموزد که چگونه احساسات پیچیدهتری مانند خشم، شادی، ترس و ناراحتی را بشناسد و بیان کند (+).
این مطلب به بررسی جنبههای مختلف رشد عاطفی و بیان احساسات کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه و راهکارهایی برای حمایت و تقویت این روند میپردازد.
بیان احساسات اولیه
۱. شادی و رضایت
در این سن، کودک با لبخند زدن، خندیدن و هیجانزدگی احساسات شادی و رضایت خود را بروز میدهد. او ممکن است وقتی به اسباببازی مورد علاقهاش دست میزند یا در جمع خانواده قرار دارد، احساس لذت و خوشحالی خود را به روشنی نشان دهد. این واکنشها به والدین نشان میدهند که کودک چگونه به محرکهای مثبت پاسخ میدهد.
۲. ناراحتی و خشم
کودک در این سن هنوز نمیتواند به طور کامل با کلمات احساسات خود را بیان کند، بنابراین در مواجهه با ناامیدی یا ناراحتی ممکن است از گریه کردن یا جیغ زدن استفاده کند. مثلاً وقتی چیزی را که میخواهد نمیگیرد یا وقتی احساس میکند از والدین جدا شده، ممکن است عصبانیت یا ناراحتی خود را با شدت بیشتری نشان دهد.
۳. ترس و اضطراب
در این سن، کودک ممکن است از برخی محرکهای ناآشنا یا موقعیتهای جدید بترسد. این ترسها میتوانند شامل دیدن افراد ناآشنا، شنیدن صداهای بلند یا تجربه مکانهای جدید باشند. کودک در این مواقع ممکن است به والدین خود پناه ببرد و از آنها انتظار حمایت عاطفی داشته باشد.
۴. وابستگی و دلبستگی
کودکان در این دوره به شدت به والدین یا مراقبان اصلی خود وابسته هستند. این دلبستگی ایمن باعث میشود که کودک در مواقع استرسزا یا ناآشنا به والدین خود پناه ببرد و از آنها احساس آرامش و امنیت بگیرد. این وابستگی نشانهای از رشد سالم عاطفی کودک است.
رشد همدلی و درک احساسات دیگران
۱. توجه به حالات چهره و احساسات دیگران
کودکان از حدود ۱۲ تا ۱۵ ماهگی شروع به توجه به احساسات دیگران میکنند. آنها ممکن است به حالات چهره افراد واکنش نشان دهند؛ مثلاً اگر والدین غمگین یا خوشحال باشند، کودک قادر است این احساسات را از طریق مشاهده چهره آنها تشخیص دهد. این توانایی به تدریج به رشد همدلی او کمک میکند.
۲. واکنش به احساسات دیگران
کودک ممکن است وقتی میبیند کسی ناراحت یا گریه میکند، با ناراحتی یا حتی گریهکردن واکنش نشان دهد. این رفتار نشانهای از شروع همدلی است، یعنی کودک شروع به درک احساسات دیگران کرده و به آنها واکنش عاطفی نشان میدهد.
اضطراب جدایی و وابستگی عاطفی
۱. اضطراب جدایی
یکی از ویژگیهای عاطفی مهم در این سن، اضطراب جدایی است. کودک ممکن است وقتی والدین از او دور میشوند، احساس اضطراب و ناراحتی کند و به شدت به دنبال آنها بگردد. این رفتار نشاندهنده وابستگی عاطفی سالم کودک به والدین است و به تدریج با افزایش اعتماد به نفس و درک ثبات، این اضطراب کاهش مییابد.
۲. اعتماد به والدین به عنوان منبع امنیت
کودک در این دوره به والدین به عنوان منبع اصلی امنیت و آرامش نگاه میکند. وقتی کودک احساس ترس یا اضطراب میکند، به والدین خود نزدیک میشود تا دوباره احساس امنیت کند. این وابستگی باعث تقویت دلبستگی ایمن شده و پایهای برای روابط عاطفی سالم در آینده خواهد بود.
بیان احساسات از طریق زبان بدن و رفتار
۱. استفاده از زبان بدن
کودک در این سن اغلب از زبان بدن برای بیان احساسات خود استفاده میکند. او ممکن است وقتی خسته است، سرش را روی شانه والدین بگذارد یا وقتی عصبانی است، دستهایش را به هم بکوبد. این رفتارهای غیرکلامی به والدین نشان میدهد که کودک نیاز به توجه عاطفی یا استراحت دارد (+).
۲. بازی برای بیان احساسات
کودکان در این سن ممکن است از بازیهای ساده برای بیان احساسات خود استفاده کنند. برای مثال، وقتی کودک عروسکش را بغل میکند یا به آن غذا میدهد، این رفتارها نشاندهنده شروع درک مفهوم مراقبت و احساس همدلی است. بازی به کودک کمک میکند تا احساسات خود را بدون نیاز به کلمات بیان کند.
راهکارهایی برای تقویت رشد عاطفی کودک
۱. پاسخ سریع به نیازهای عاطفی کودک
والدین باید به نیازهای عاطفی کودک توجه کرده و به سرعت به آنها پاسخ دهند. وقتی کودک ناراحت یا ترسیده است، والدین باید با آغوش گرفتن، نوازش کردن و صحبت کردن با لحن آرام به او احساس امنیت و آرامش بدهند.
۲. تشویق به بیان احساسات
والدین میتوانند از طریق گفتگو با کودک، او را تشویق کنند که احساسات خود را بیان کند. مثلاً اگر کودک عصبانی یا ناراحت است، والدین میتوانند بپرسند: «چرا ناراحتی؟» یا «چه اتفاقی افتاده؟». این نوع پرسشها به کودک کمک میکنند تا احساسات خود را شناسایی و بیان کند.
۳. مدیریت اضطراب جدایی
برای کمک به کودک در مدیریت اضطراب جدایی، والدین میتوانند با آرامش و صبوری او را به تدریج به لحظات کوتاه جدایی عادت دهند. توضیح دادن به کودک قبل از ترک محیط و اطمینان دادن به او که والدین به زودی بازخواهند گشت، میتواند اضطراب او را کاهش دهد.
۴. مدلسازی احساسات مثبت
والدین میتوانند با نمایش احساسات مثبت و کنترل خشم و ناراحتی خود، به کودک یاد دهند چگونه با احساسات خود کنار بیاید. وقتی کودک میبیند که والدین چگونه احساسات خود را مدیریت میکنند، او نیز این رفتارها را تقلید خواهد کرد.
۵. تشویق به بازیهای نمادین
بازی با عروسکها یا اشیاء ساده میتواند به کودک کمک کند تا احساسات پیچیدهتر خود را در قالب بازیهای خلاقانه بیان کند. والدین میتوانند با همراهی در این بازیها، به کودک کمک کنند تا احساساتش را بهتر بشناسد و ابراز کند.
نتیجهگیری
رشد عاطفی کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه (۱ تا ۱.۵ ساله)، یکی از مراحل حساس و مهم در توسعه شخصیت اوست. در این دوره، کودک با بیان احساسات از طریق زبان بدن، واکنش به حالات چهره و تقلید از رفتارهای عاطفی، به تدریج یاد میگیرد که چگونه احساسات خود را بیان کند و به احساسات دیگران واکنش نشان دهد. والدین با حمایت عاطفی، تشویق به بیان احساسات و مدلسازی رفتارهای مثبت میتوانند به کودک کمک کنند تا در مسیر رشد عاطفی سالم و موفق پیشرفت کند. این مهارتها پایهای برای روابط عاطفی سالم و تعاملات اجتماعی کودک در آینده خواهند بود.
در صورتی که درباره فرزند خود نیاز به مشاوره با روانشناس کودک داشتید می توانید از متخصصین بنیاد علمی پژوهشی دکتر بهشتیان کمک بگیرید.
سوالات متداول
۱. کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه چگونه احساسات خود را بیان میکند؟
کودک در این سن بیشتر از طریق زبان بدن، گریه و خنده احساسات خود را بیان میکند و به تدریج یاد میگیرد که احساسات خود را با واژگان ساده و حالات چهره نشان دهد.
۲. چه نوع بازیهایی برای رشد شناختی کودک در این سن مناسب هستند؟
بازیهای ساده ساختنی، بازی با عروسکها و بازیهای تقلیدی مانند تلفن بازی یا خوراک دادن به عروسک، به تقویت تواناییهای شناختی و خلاقیت کودک کمک میکنند.
۳. چگونه میتوان به کودک در مدیریت اضطراب جدایی کمک کرد؟
والدین میتوانند با اطمینان دادن به کودک قبل از ترک محیط و ایجاد فاصلههای کوتاه مدت جدایی، به او کمک کنند تا به تدریج با احساس امنیت بیشتری با این تجربه کنار بیاید.
۴. کودک در این سن چگونه با دیگران تعامل دارد؟
کودکان ۱۲ تا ۱۵ ماهه از طریق تقلید رفتارهای دیگران، بازیهای موازی و پاسخ به احساسات دیگران، یاد میگیرند که چگونه با همسالان و بزرگسالان ارتباط برقرار کنند.
۵. چگونه میتوان رشد عاطفی کودک را تقویت کرد؟
والدین با پاسخدهی سریع به نیازهای عاطفی کودک، تشویق به بیان احساسات و مدلسازی رفتارهای مثبت میتوانند به تقویت رشد عاطفی و مهارتهای ارتباطی کودک کمک کنند.
