ویژگی های شخصیت و بازی های کودک ۲۱ تا ۲۴ ماهه
در سنین ۲۱ تا ۲۴ ماهگی، کودکان وارد مرحلهای از رشد میشوند که در آن به دنبال استقلال و خودمختاری بیشتر هستند. این دوره زمانی است که کودکان تمایل دارند کارهای خود را به تنهایی انجام دهند و با اصطلاحاتی مانند “خودم انجام میدهم!” بیشتر مواجه میشوید. این رفتارها بخشی از رشد طبیعی شخصیت و توانمندیهای آنها است و نشاندهنده تمایل آنها به کشف و تجربه دنیا به صورت مستقل است.
استقلال و خودمختاری در کودک ۲۱ تا ۲۴ ماهه
ویژگیهای استقلال در این سن چیست؟
۱. تمایل به انجام کارها به تنهایی
در این سن، کودک تمایل پیدا میکند که کارهای سادهای مانند غذا خوردن، پوشیدن لباس، باز و بسته کردن درها یا حتی تمیز کردن ریخت و پاشها را خود انجام دهد. این تلاشها به او احساس کنترل و استقلال میدهند.
۲. خودابرازی و بیان خواستهها
۲. خودابرازی و بیان خواستههاکودک شروع به استفاده از زبان برای بیان خواستهها و نیازهای خود میکند. جملات کوتاه مانند “نه!” و “خودم!” بهوضوح خواستههای او را نشان میدهند و این به کودک اجازه میدهد که مرزها و محدودیتها را کشف کند.
۳. کشف محیط اطراف
در این دوره، کودک به شدت کنجکاو است و دوست دارد محیط اطراف خود را کشف کند. این کنجکاوی میتواند شامل بازی با اشیاء، دستکاری وسایل مختلف و گشت و گذار در خانه و فضای بازی باشد.
۴. پرورش مهارتهای حرکتی
کودکان در این سن مهارتهای حرکتی بهتری دارند و به دنبال به کار بردن این مهارتها به صورت مستقل هستند. تواناییهایی همچون دویدن، بالا رفتن از پلهها و استفاده از قاشق و چنگال به آنها کمک میکند تا احساس استقلال بیشتری کنند (+).
چالشهای کودک
با وجود اینکه این دوره برای کودک پر از هیجان و کشف است، میتواند برای والدین چالشبرانگیز باشد. برخی از چالشهایی که والدین ممکن است با آن مواجه شوند عبارتند از
مطلب پیشنهادی: رشد اجتماعی و عاطفی کودک ۲۱ تا ۲۴ ماهه
۱. مقاومت در برابر کمک
کودک ممکن است در برابر کمک بزرگسالان مقاومت نشان دهد، حتی اگر هنوز کاملاً قادر به انجام کارها به تنهایی نباشد. این مسئله میتواند منجر به ناامیدی برای هر دو طرف شود.
۲. گریه و عصبانیت در موقعیتهای ناتوانی
وقتی کودک تلاش میکند کاری را به تنهایی انجام دهد و موفق نمیشود، ممکن است دچار ناامیدی و عصبانیت شود. این واکنشها طبیعی هستند و بخشی از فرآیند یادگیری او به حساب میآیند.
۳. تقاضای “نه گفتن“
در این سن، کودک بیشتر از کلمهی “نه” استفاده میکند و این میتواند برای والدین گیجکننده و گاهی خستهکننده باشد. این رفتار بخشی از تلاش کودک برای تعیین مرزها و کنترل بیشتر بر محیط اطراف خود است.
۴. نقش والدین در تقویت استقلال کودک
والدین نقش حیاتی در حمایت از تلاشهای کودک برای استقلال دارند. برخی از راهکارهایی که میتواند به تقویت این روند کمک کند عبارتند از
۴. ایجاد فرصت برای انجام کارها
به کودک اجازه دهید تا در کارهای روزمره مانند پوشیدن لباس یا غذا خوردن شرکت کند. حتی اگر انجام این کارها زمانبر باشد، به او فرصتی برای یادگیری و تمرین استقلال بدهید.
۵. پیشبینی و آمادهسازی
از قبل بدانید که کودک چه کارهایی را میتواند به تنهایی انجام دهد و او را برای موفقیت آماده کنید. برای مثال، لباسهایی انتخاب کنید که او بتواند به راحتی بپوشد یا وسایل بازیای که برای او قابل دسترسی هستند.
۶. تشویق و تحسین
هر گام کوچک به سمت استقلال را تحسین کنید. این تشویقها به کودک احساس موفقیت و ارزشمندی میدهد و انگیزهای برای تکرار رفتارهای مستقلانه او ایجاد میکند.
۷. صبر و شکیبایی
به یاد داشته باشید که تلاشهای کودک برای یادگیری ممکن است همراه با اشتباهات و ناکامیها باشد. صبر و شکیبایی در این مسیر به کودک کمک میکند تا بدون ترس از شکست، به تلاشهای خود ادامه دهد (+).
استقلال و خودمختاری در سنین ۲۱ تا ۲۴ ماهگی، جزء مراحل مهم رشد کودکان است. این دوره به کودک این فرصت را میدهد که به تدریج تواناییهای خود را کشف کند و یاد بگیرد که چگونه با دنیای اطراف خود تعامل کند. والدین با حمایت، هدایت و تشویق به موقع میتوانند به کودک کمک کنند تا این مسیر را با اعتماد به نفس بیشتری طی کند و احساس استقلال بیشتری به دست آورد.
بازی و خلاقیت در کودک ۲۱ تا ۲۴ ماهه
بازی و خلاقیت در کودک ۲۱ تا ۲۴ ماههدر سنین ۲۱ تا ۲۴ ماهگی، بازی و خلاقیت نقش بسیار مهمی در رشد کودکان ایفا میکند. در این دوره، کودک از طریق بازی دنیای پیرامون خود را کشف میکند و مهارتهای مهمی مانند حل مسئله، زبانآموزی، مهارتهای اجتماعی و حتی تواناییهای حرکتی را توسعه میدهد. بازی همچنین به کودک اجازه میدهد که تخیل خود را به کار گیرد و خلاقیتش را رشد دهد.
مطلب پیشنهادی: شناختی و حرکتی کودک ۲۱ تا ۲۴ ماهه
ویژگیهای بازی در این سن
۱. بازیهای نمادین (تخیلی)
در این دوره، کودک شروع به استفاده از تخیل خود میکند و اشیاء را برای بازیهای نمادین به کار میگیرد. برای مثال، ممکن است یک قاشق را به عنوان تلفن استفاده کند یا با یک عروسک یا ماشین کوچک به گونهای رفتار کند که گویی موجود زنده است. این نوع بازیها نشاندهنده رشد سریع تخیل و تفکر نمادین در کودک است.
۲. بازیهای حرکتی و جسمی
کودکان در این سن علاقه زیادی به فعالیتهای فیزیکی دارند. دویدن، پریدن، بالا رفتن از جاهای مختلف و استفاده از وسایل بازی مانند سرسره و تاب بسیار جذاب است. این فعالیتها علاوه بر سرگرمکننده بودن، به رشد مهارتهای حرکتی و هماهنگی عضلات کمک میکنند.
۳. بازیهای ساختنی و دستکاریکردنی
کودکان در این سن علاقه زیادی به بازی با اسباببازیهای ساختنی و دستکاریکردنی مانند بلوکهای ساختمانی، پازلهای ساده و وسایل هنری (مانند مداد رنگی یا خمیر بازی) پیدا میکنند. این بازیها به رشد خلاقیت، تمرکز و مهارتهای حل مسئله کمک میکنند (+).
۴. بازیهای گروهی ساده
هرچند کودکان در این سن هنوز به طور کامل به بازیهای گروهی علاقهمند نیستند، اما ممکن است کم کم شروع به شرکت در بازیهای ساده با کودکان دیگر کنند. این بازیها معمولاً به صورت موازی انجام میشود (یعنی هر کودک به تنهایی بازی میکند، اما در کنار دیگران). با این حال، این نوع بازیها به تدریج باعث افزایش مهارتهای اجتماعی و تعاملات اولیه میشود.
۵. نقش بازی در تقویت خلاقیت
بازی یکی از بهترین ابزارها برای تقویت خلاقیت کودکان است. برخی از راههایی که بازی به رشد خلاقیت کودک کمک میکند عبارتند از
۶. تشویق به تخیل و داستانپردازی
وقتی کودک با اسباببازیهای خود بازیهای تخیلی انجام میدهد، در واقع در حال خلق داستانها و سناریوهای ذهنی است. این تخیلپردازی به کودک کمک میکند تا خلاقانهتر فکر کند و دنیای خود را به شیوهای منحصر به فرد درک کند.
۷. حل مسئله و تجربهگری
بازی به کودک این فرصت را میدهد که با چالشهای مختلف روبرو شود و راهحلهای خلاقانه برای آنها پیدا کند. مثلاً وقتی کودک تلاش میکند یک برج از بلوکها بسازد و میبیند که برج فرو میریزد، او یاد میگیرد که چگونه با آزمون و خطا راهحلهای جدیدی پیدا کند.
۸. استفاده از مواد و ابزارهای مختلف
ابزارهایی مانند خمیر بازی، رنگها، مدادهای رنگی و اسباببازیهای ساختنی به کودک این امکان را میدهند که خلاقیت خود را از طریق هنر و ساخت و ساز بیان کند. این نوع فعالیتها به کودک کمک میکنند تا از تخیل خود استفاده کند و با مواد مختلف به شیوهای جدید و خلاقانه بازی کند.
۹. بازیهای آزاد و بدون ساختار
بازیهایی که بدون قوانین سخت و ساختار مشخص هستند، به کودک فرصتی برای آزمایش و خلاقیت بیشتر میدهند. در این نوع بازیها، کودک میتواند آزادی بیشتری برای خلق داستانها و سناریوهای خود داشته باشد و از این طریق خلاقیت خود را گسترش دهد (+).
نکات مهم برای والدین
نکات مهم برای والدین۱. فضای مناسب برای بازی فراهم کنید
یک فضای امن و مناسب برای بازی کودک ایجاد کنید تا او بتواند به راحتی و بدون نگرانی از خطرات، بازی کند. این فضا میتواند شامل اسباببازیهای متنوع و ابزارهای خلاقانه باشد.
۲. تشویق به بازیهای آزاد
به جای اینکه همیشه بازیهایی با قوانین مشخص برای کودک ترتیب دهید، به او اجازه دهید که گاهی به صورت آزاد و بدون دخالت بزرگترها بازی کند. این نوع بازیها به تقویت خلاقیت و تفکر مستقل کودک کمک میکند.
۳. فعالیتهای هنری و دستی را تشویق کنید
ابزارهایی مانند خمیر بازی، رنگها، مقوا و کاغذ را در دسترس کودک قرار دهید تا او بتواند هر زمان که خواست به فعالیتهای هنری بپردازد. این فعالیتها به رشد خلاقیت و تواناییهای هنری کودک کمک میکنند.
۴. داستانگویی و نقشآفرینی را تشویق کنید
با کودک خود داستانهای تخیلی بسازید و او را تشویق کنید که نقشهای مختلفی را در بازیهای خود بپذیرد. این کار به او کمک میکند تا دنیای تخیلی خود را گسترش دهد و خلاقیتش شکوفا شود.
بازی و خلاقیت در سنین ۲۱ تا ۲۴ ماهگی، از اهمیت بالایی برخوردار است و تأثیر زیادی بر رشد شناختی، اجتماعی و حرکتی کودک دارد. از طریق بازی، کودک نه تنها دنیای اطراف خود را کشف میکند، بلکه مهارتهای مهمی مانند حل مسئله، تخیل و خلاقیت را نیز توسعه میدهد. والدین با فراهم کردن فرصتهای مناسب برای بازی و خلاقیت، میتوانند به کودک کمک کنند تا به بهترین نحو از این دوره حساس رشد خود بهرهمند شود.
رشد اخلاقی و درک قوانین ساده در کودک ۲۱ تا ۲۴ ماهه
در سنین ۲۱ تا ۲۴ ماهگی، کودک شروع به درک اولیه از مفاهیم اخلاقی و قوانین ساده میکند. در این دوره، اگرچه کودک هنوز در مرحله ابتدایی از رشد شناختی و اجتماعی قرار دارد، اما تواناییهای او برای فهمیدن مرزها، قوانین و اصول اولیه رفتار اجتماعی به تدریج شکل میگیرند. این مرحله از رشد اخلاقی به کودک کمک میکند تا رفتارهای مناسب در محیطهای اجتماعی را بیاموزد و اهمیت همکاری و رعایت قوانین را درک کند.
رشد اخلاقی در این سن
۱. درک مفهوم “درست” و “نادرست
“ در سن ۲۱ تا ۲۴ ماهگی، کودک به تدریج شروع به درک تفاوت بین رفتارهای درست و نادرست میکند. اگرچه این درک هنوز به صورت کامل و انتزاعی نیست، اما کودک از طریق تجربههای روزمره و واکنشهای والدین یاد میگیرد که برخی رفتارها مورد قبول هستند و برخی دیگر نه. برای مثال، وقتی کودک در حال انجام کاری است که باعث آسیب به خود یا دیگران میشود (مثلاً زدن یک کودک دیگر یا پرتاب اشیاء)، او به تدریج متوجه میشود که این رفتارها نادرست هستند.
۲. پاسخ به تشویق و تنبیه
در این سن، کودک بهخوبی به تشویقها و تنبیههای والدین یا مراقبان خود پاسخ میدهد. کودکان به شدت از واکنشهای والدین تأثیر میگیرند و این واکنشها نقش مهمی در شکلگیری درک اولیه از قوانین و مفاهیم اخلاقی دارند. تشویق رفتارهای مثبت و اصلاح رفتارهای منفی از طریق تنبیههای ملایم و سازنده، به کودک کمک میکند تا رفتارهای مناسب و نادرست را تشخیص دهد.
۳. احساس همدلی اولیه
کودک در این سن شروع به نشان دادن علائم ابتدایی همدلی میکند. اگر کودک دیگری ناراحت یا گریه کند، ممکن است واکنشهایی مانند نگاه کردن، نزدیک شدن یا حتی تلاش برای آرام کردن نشان دهد. این رفتارها نشاندهنده شروع رشد احساسات همدلانه و توجه به احساسات دیگران است.
۴. تقلید از رفتارهای اخلاقی
کودکان در این سن تمایل زیادی به تقلید رفتارهای بزرگسالان دارند. آنها از طریق مشاهده رفتارهای والدین و مراقبان خود، مفاهیم اخلاقی را میآموزند. برای مثال، اگر والدین رفتارهایی مانند مهربانی، صبر و احترام به دیگران را نشان دهند، کودک به احتمال بیشتری این رفتارها را تقلید خواهد کرد.
درک قوانین ساده کودک
۱. قوانین ساده و روزمره
در این دوره، کودک به تدریج شروع به درک قوانین ساده و روزمره میکند. قوانین ابتدایی مانند “دست به اجاق نزن”، “اسباببازیهایت را جمع کن”، یا “قبل از غذا دستهایت را بشوی” از جمله قوانینی هستند که کودک میتواند با کمک والدین بهتدریج یاد بگیرد و رعایت کند. البته، این قوانین باید کوتاه و ساده باشند و با تکرار و یادآوریهای مداوم همراه باشند.
۲. پذیرش محدودیتها
اگرچه کودکان در این سن تمایل به استقلال دارند، اما به تدریج یاد میگیرند که برخی مرزها و محدودیتها وجود دارند که باید رعایت شوند. برای مثال، ممکن است کودک نپذیرد که همیشه باید اسباببازیهایش را جمع کند یا زمانی که به او گفته میشود دست از بازی بردارد، این کار را انجام دهد. اما با مرور زمان و با کمک والدین، کودک یاد میگیرد که محدودیتها بخشی از زندگی روزمره هستند.
۳. تکرار و یادآوری
در این سن، کودکان برای درک و رعایت قوانین به تکرار مداوم نیاز دارند. والدین باید صبور باشند و قوانین را به صورت مداوم و با لحنی ملایم و قابل فهم برای کودک تکرار کنند. تکرار قوانین به کودک کمک میکند تا به تدریج آنها را درک کند و به عنوان بخشی از روال روزانه خود بپذیرد.
۴. توانایی پیروی از دستورالعملهای دو مرحلهای
در این دوره، کودک میتواند دستورالعملهای ساده و دو مرحلهای را دنبال کند. برای مثال، “برو کفشهایت را بیاور و آنها را بپوش” یا “کتابت را بردار و بیا پیش من”. این توانایی نشاندهنده درک بهتر از زبان و قوانین ساده است.
نکات مهم برای والدین
۱. ثبات در قوانین
یکی از مهمترین نکات در آموزش قوانین به کودک، ثبات است. قوانین باید واضح، ثابت و بدون تناقض باشند. اگر والدین در برخی مواقع به کودک اجازه دهند که قوانینی را نقض کند و در مواقع دیگر او را تنبیه کنند، کودک دچار سردرگمی میشود و درک صحیحی از قوانین پیدا نمیکند.
۲. الگوی رفتار اخلاقی بودن
کودکان در این سن بسیار از رفتارهای والدین تقلید میکنند. بنابراین، والدین باید به عنوان الگوی رفتاری مثبت عمل کنند و رفتارهای اخلاقی مانند احترام به دیگران، انصاف، مهربانی و صداقت را در زندگی روزمره خود نشان دهند.
۳. تشویق رفتارهای مثبت
تشویق و تحسین رفتارهای مثبت نقش مهمی در تقویت رفتارهای خوب در کودک دارد. وقتی کودک قوانین را رعایت میکند یا رفتار مثبتی نشان میدهد، والدین باید او را تشویق کنند. این تشویق میتواند به صورت کلامی (مانند گفتن “آفرین” یا “خیلی خوب بود”) یا حتی پاداشهای کوچک باشد.
۴. تنبیه سازنده و ملایم
اگرچه تشویق بسیار مؤثر است، اما گاهی ممکن است کودک قوانین را نقض کند. در این مواقع، والدین باید از تنبیههای ملایم و سازنده استفاده کنند. به عنوان مثال، توضیح دادن به کودک که چرا رفتارش نادرست بوده و چگونه باید اصلاح شود، بسیار مؤثرتر از تنبیههای سخت و شدید است.
در سنین ۲۱ تا ۲۴ ماهگی، کودکان به تدریج شروع به درک مفاهیم اخلاقی و قوانین ساده میکنند. این دوره زمان حساسی برای شکلگیری رفتارهای اجتماعی و اخلاقی کودک است. والدین با ارائه الگوی مناسب، ثبات در قوانین و تشویق رفتارهای مثبت میتوانند به کودک کمک کنند تا به تدریج اصول اولیه اخلاقی و اجتماعی را یاد بگیرد و به فردی مسئولیتپذیر و همدل تبدیل شود.
نتیجهگیری
در سنین ۲۱ تا ۲۴ ماهگی، کودک در مراحل مهمی از رشد جسمی، عاطفی، اجتماعی و شناختی قرار دارد. در این دوره، کودکان به تدریج استقلال بیشتری پیدا میکنند و تمایل زیادی به کشف محیط اطراف خود دارند. بازی و خلاقیت به عنوان ابزارهای اصلی یادگیری و رشد، نقش حیاتی در تقویت مهارتهای شناختی، اجتماعی و حرکتی کودک ایفا میکنند. همچنین، کودک در این سن شروع به درک اولیه از قوانین ساده و مفاهیم اخلاقی میکند و با تشویق و راهنمایی والدین، رفتارهای اجتماعی مناسبتری را پرورش میدهد. والدین با ایجاد فضای مناسب برای بازی، تشویق به خلاقیت و رعایت اصول اخلاقی و قوانین ساده، میتوانند به کودک کمک کنند تا به فردی مستقل، خلاق و مسئولیتپذیر تبدیل شود.
در صورتی که درباره فرزند خود نیاز به مشاوره با روانشناس کودک داشتید می توانید از متخصصین بنیاد علمی پژوهشی دکتر بهشتیان کمک بگیرید.
سوالات متداول
- چرا بازیهای تخیلی برای کودکان ۲۱ تا ۲۴ ماهه مهم هستند؟
بازیهای تخیلی به رشد خلاقیت و تفکر نمادین کودک کمک میکنند و باعث تقویت مهارتهای اجتماعی و زبانی او میشوند. - چگونه میتوان استقلال کودک را در این سن تقویت کرد؟
با دادن فرصت به کودک برای انجام کارهای ساده به تنهایی، تشویق او به انجام وظایف روزمره و نشان دادن صبر و شکیبایی در برابر اشتباهات او. - چرا درک قوانین ساده برای کودکان ۲۱ تا ۲۴ ماهه اهمیت دارد؟
قوانین ساده به کودک کمک میکنند تا رفتارهای مناسب اجتماعی را بیاموزد و مرزها و محدودیتها را درک کند، که برای رشد اجتماعی و اخلاقی او ضروری است. - چگونه والدین میتوانند رفتارهای اخلاقی را در کودک تقویت کنند؟
با ارائه الگوی رفتارهای مثبت، تشویق به رفتارهای خوب و توضیح دادن دلیل نادرست بودن رفتارهای منفی به شیوهای ملایم و قابل فهم. - چگونه بازی به رشد مهارتهای حرکتی کودک کمک میکند؟
بازیهای حرکتی مانند دویدن، پریدن و بازی با وسایل ساختنی به تقویت عضلات و هماهنگی حرکتی کودک کمک میکنند و باعث افزایش اعتماد به نفس او میشوند.
