سطح کلسترول نرمال خون در سنین مختلف

سطح کلسترول، میزان کلسترول موجود در خون را نشان می دهد. هر چه عدد HDL (کلسترول خوب یا مفید) بیشتر باشد، به نفع شماست (در بهترین حالت، بالای ۶۰). LDL (کلسترول بد یا مضر) نباید بیشتر از ۱۰۰ باشد. توتال کلسترول باید زیر ۲۰۰ باشد. در مورد نتیجۀ آزمایش و روش های کنترل کلسترول با پزشک خود مشورت کنید.

در این مقاله از دپارتمان سلامت جسم کلینیک سلامتی به بررسی سطح کلسترول نرمال خون در افراد با سنین مختلف میپردازیم.

چرا سطح کلسترول مهم است؟

چون خطر بیماری قلبی را به شما نشان می دهد. کلسترول نوعی چربی است که در بدن وظایف مهم بر عهده دارد اما افزایش میزان کلسترول خون برای بدن مضر است. در این شرایط، کلسترول وارد دیوارۀ عروق می شود و به آن صدمه می زند. در نتیجه، پلاک های آترواسکلروزی تشکیل می شود.

به فرایند تشکیل پلاک، تصلب شراین می گویند که مشکلات جدی زیر را به دنبال دارد:

• بیماری سرخرگ کرونری: در این وضعیت، خون به قلب نمی رسد.
• بیماری سرخرگ محیطی: در این وضعیت، خون به دست و پا نمی رسد.
• بیماری سرخرگ کاروتید: در این وضعیت، خون به مغز نمی رسد.

افزایش کلسترول در خون و تشکیل پلاک به تدریج اتفاق می افتد. تشکیل پلاک آنقدر بی سروصدا و بدون علامت است که می توان آن را به کسی تشبیه کرد که با پنجه روی فرش راه می رود. یعنی تا مدت ها هیچ علامتی ندارد و ناگهان منجر به حملۀ قلبی یا سکته می شود. در این زمان، حرکت بی صدای پلاک، جای خود را به صدای پاشنه بلند روی کفپوش چوبی می دهد و بدن آسیب جدی می بیند.

بعضی از افراد سال ها دچار کلسترول خون هستند اما روحشان خبر ندارد. بنابراین، لازم است مرتب سطح کلسترول خون را کنترل کنید. افزایش سطح کلسترول (هایپرلیپیدمی) برای بیمار و پزشک به منزلۀ زنگ خطر است. چرا که اصلی ترین عامل بیماری قلبی به شمار می رود. اما اگر به موقع تشخیص داده شود، شانس تغییر و متعادل ساختن سطح کلسترول وجود دارد.

متعادل نگه داشتن میزان کلسترول خطر بیماری قلبی را کاهش می دهد.

آزمایش کلسترول

آزمایش چربی خون نوعی آزمایش خون است که میزان کلسترول را نشان می دهد. معمولاً لازم است تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید. یعنی نباید، به غیر از آب، چیزی بخورید.

آزمایش چربی خون شامل موارد زیر است:

• توتال کلسترول: مجموع کلسترول خون را نشان می دهد. فرمول اندازه گیری توتال کلسترول: HDL + LDL + 20% تریگلیسیرید = توتال کلسترول.
• HDL: HDL لیپوپروتئین پرچگالی و همان کلسترول «مفید» است که چربی مازاد را از جریان خون به کبد می فرستد. سپس کلسترول مازاد از طریق کبد دفع می شود. HDL مانع از ته نشین شدن کلسترول غیر ضروری در رگ می شود. پس هر چه میزان HDL بالاتر باشد، به نفع شماست.
• LDL: LDL لیپوپروتئین کم چگالی و همان کلسترول «مضر» است که باعث تشکیل پلاک در رگ می شود. بدن برای انتقال کلسترول به سلول ها به LDL احتیاج دارد اما افزایش سطح LDL دردسرساز است.
• VLDL: لیپوپروتئین با چگالی بسیار پایین که جزو چربی های «مضر» است و باعث تشکیل پلاک می شود. VLDL نوعی چربی، به نام تری گلیسیرید، را در خون حمل می کند. با افزایش میزان VLDL، چربی مازاد در رگ‌ها ته نشین می شود.
• تری گلیسیرید: نوعی چربی که بدن به مقدار کم آن احتیاج دارد اما اگر میزان این چربی در خون افزایش پیدا کند، خطر تصلب شریان و سایر بیماری ها بالا می رود.
• کلسترول غیر HDL: مجموع کلسترول خون به غیر از HDL. فرمول محاسبه: توتال کلسترول _ HDL = کلسترول غیر HDL.
• نسبت توتال کلسترول به HDL: توتال کلسترول تقسیم بر HDL. در مجموع، عدد به دست آمده باید زیر پنج باشد. نتیجۀ آزمایش در قالب نمودار و با جزئیات کامل ارائه می شود.

واحد اندازه گیری کلسترول چیست؟

واحد اندازه گیری کلسترول بر حسب میلی گرم کلسترول در دسی لیتر خون است که به اختصار mg/dL نوشته می شود. برای تری گلیسیرید هم از همین واحد اندازه گیری استفاده می شود.

سطح کلسترول نرمال چقدر است؟

سطح نرمال کلسترول بسته به سن و جنسیت متغیر است.

نمودار سنی سطح کلسترول در حالت نرمال

نمودار زیر سطح نرمال کلسترول را نشان می دهد. متخصصان می گویند سطح نرمال کلسترول در بین اکثر افراد به قرار زیر است. اما اگر بیماری قلبی یا ریسک فاکتور دارید، شرایط فرق می کند و باید میزان کلسترول را زیر ۷۰ mg/dL نگه دارید. پس بهتر است درمورد نتیجۀ آزمایش با پزشک مشورت کنید.

در جدول زیر، تمام واحدها به mg/dL است.

توجه داشته باشید که هر چه میزان HDL بالاتر و هر چه میزان LDL پایین تر باشد، بهتر است. HDL بالای ۶۰ مطلوب است و از بدن در برابر بیماری قلبی محافظت می کند.

تاثیر تفاوت های جنسیتی در سطح کلسترول

در اکثر موارد، سطح نرمال کلسترول به جنسیت مربوط نیست اما یک تفاوت کلیدی در بین بزرگسالان وجود دارد که همان سطح HDL است. همانطور که در جدول فوق می بینید، سطح نرمال HDL در بانوان دست کم ۵۰ و در آقایان ۴۰ است.

سطح کلسترول بالا

اگر توتال کلسترول بیشتر از ۲۰۰ mg/dL باشد، یعنی کلسترول خون بالاست اما پزشک برای توضیح نتیجۀ آزمایش، از چند دسته‌بندی دیگر مثل «لب مرز» و «نزدیک به بهینه» استفاده می کند. هر چه میزان کلسترول به سطح نرمال نزدیک تر باشد، کار مدیریت آن از طریق تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی آسان تر می شود.

نمودار سنی افزایش کلسترول

جدول زیر میزان کلسترول بالاتر از سطح نرمال را نشان می دهد. تمام واحدها به mg/dL است.

آزمایش کلسترول خون هر چند وقت یک بار انجام می شود؟

بسامد تکرار آزمایش به موارد زیر بستگی دارد:

• سن: هر چه سن بالا می رود، بیشتر باید کلسترول خون را چک کنید.
• سابقۀ خانوادگی: اگر یکی از بستگان نزدیک سابقۀ بیماری قلبی داشته باشد، خطر مشکلات قلبی بالا می رود. در این شرایط، بیشتر باید کلسترول خون را چک کنید.
• ریسک فاکتورهای بیماری قلبی: اگر به بیماری قلبی مبتلا هستید یا ریسک فاکتور دارید، بیشتر باید کلسترول خون را چک کنید.
• جنسیت: ریسک افزایش کلسترول در آقایان بیشتر از خانم هاست. بنابراین، لازم است آقایان بیشتر از خانم ها کلسترول خون را چک کنند.

کودکان و نوجوانان زیر ۱۹ سال اولین بار در ۹ الی ۱۱ سالگی آزمایش کلسترول می دهند. سپس، هر پنج سال یک بار آزمایش را تکرار می کنند. سابقۀ خانوادگی در تعیین زمان آزمایش تأثیر دارد.

راهنمای آزمایش بزرگسالان بسته به سن و جنسیت:

آقایان

خانم ها

اولین قدم بعد از تشخیص

شاید با دیدن نتیجۀ آزمایش ناراحت شوید اما نگران نباشید چون حالا می توانید سطح کلسترول را کاهش دهید.

طبق توصیۀ پزشک، میزان کلسترول خون را کاهش دهید تا خطر بیماری قلبی کم شود. در ادامه، به چند نکتۀ کلی اشاره می کنیم:

• ورزش بیشتر
• ترک سیگار و تنباکو
• وزن سالم
• تغییر رژیم غذایی
• کنترل فشار خون و قند خون
• مقابله با استرس
• مصرف دارو

مهم ترین نکته این که خودتان را سرزنش نکنید. این وضعیت بسیار شایع است و معمولاً فقط با تغییر سبک زندگی کنترل نمی شود. عوامل زیادی در بروز این وضعیت نقش دارد که از کنترل ما خارج است.

با خودتان مهربان باشید و یادتان باشد شما با میزان کلسترول خون تعریف نمی شوید. سطح کلسترول فقط دریچه ای است به چیزی که درون بدن اتفاق می افتد. پزشک با استفاده از این اطلاعات برنامۀ درمان پیشنهاد می دهد تا در بلندمدت، رگ های بدن را از شر پلاک دور نگه دارید.

کلام آخر از کلینیک سلامتی

با دیدن نتیجۀ آزمایش کلسترول، خطر بیماری قلبی را می سنجید اما یادتان باشد این فقط بخشی از ماجراست. پزشک با بررسی سایر جنبه های سلامتی، خطر بیماری قلبی را سبک و سنگین می کند. پس اگر میزان کلسترول خون بالا بود، نترسید. شما می توانید با کمک پزشک، سطح کلسترول را سالم و متعادل نگه دارید.