درمان فشار خون بالا (+معرفی داروها)

پرفشاری خون به معنای بالا بودن فشار ایجاد شده بر اثر برخورد خون به دیواره‌ی سرخرگ‌ها است. درمان فشار خون بالا می تواند از عوارضی مانند بیماری قلبی، تصلب شرایین، نارسایی کلیوی،آسیب‌های چشمی و آسیب و سکته مغزی پیشگیری کند.

در این مقاله از دپارتمان بیماری های قلب و عروق کلینیک سلامتی به بیماری فشار خون و راه های درمان فشار خون بالا پرداخته می شود.

فشار خون بالا چیست؟

فشار خون طبیعی کمتر از ۱۲۰/۸۰ میلی متر جیوه است. هنگامی که شما فشار خون بالا دارید، میزان فشار خونتان به طور مداوم در محدوده بالاتری مشاهده می‌شود.

درمان افزایش فشار خون معمولا شامل ترکیبی از داروها و تغییرات سبک زندگی برای کمک به مدیریت این بیماری و پیشگیری یا به تاخیر انداختن مشکلاتی که در پی آن به وجود می‌آید، است. هدف در مان این است که فشار خون خود را به زیر محدوده حداکثری آن برسانید.

اگر فشار خون نرمال کمتر از ۸۰/۱۲۰ میلی متر جیوه باشد، بالا بودن فشار خون چه مقداری است؟ وقتی فشار خون سیستولیک – عدد بالا – بین ۱۲۰ تا ۱۲۹ باشد و فشار خون دیاستولیک – عدد پایین – کمتر از ۸۰ باشد، این مقدار، فشار خون بالا در نظر گرفته می شود.

افزایش فشار خون لزوما خطر حمله قلبی یا سکته را افزایش نمی دهد. اما بدون درمان، اغلب به بیماری فشار خون بالا تبدیل می شود و قطعا ریسک دو مورد بالا را بیشتر می‌کند. پرفشاری شریانی (یا فشار خون بالا) زمانی به صورت قطعی تشخیص داده می‌شود که فشار سیستولیک ۱۳۰ یا بالاتر و فشار دیاستولیک ۸۰ یا بالاتر اندازه گیری شود.

تغییر سبک زندگی جهت درمان فشار خون

سبک زندگی سالم اولین خط دفاعی در برابر بالا بودن فشار خون است. عاداتی که به کنترل این بیماری کمک می کند عبارتند از:

• داشتن یک رژیم غذایی سالم
• فعالیت بدنی
• حفظ وزن سالم بر اساس تایپ بدنی
• اجتناب از مصرف زیاد الکل یا ترک الکل
• ترک سیگار و قرار نگرفتن در معرض دود سیگار
• مدیریت استرس
• خوردن نمک کمتر
• محدود کردن مصرف کافئین
• کنترل فشار خون در خانه
• مراقبت و حمایت خانواده و دوستان

داروهای فشار خون بالا

برخی افراد می‌توانند با تغییر سبک زندگی به تنهایی فشار خون بالای خون خود را کنترل کنند. اما بسیاری نیز برای درمان بیماری خود باید دارو مصرف کنند. انواع مختلفی از داروهای فشار خون با روش‌های اثر متفاوت وجود دارد.

اگر یک دارو فشار خون شما را به اندازه کافی پایین نیاورد، دیگری ممکن است این کار را انجام دهد. برای برخی افراد، ممکن است ترکیبی از دو یا چند دارو برای کنترل این بیماری مورد نیاز باشد.

انواع داروهای فشار خون را می توان بر اساس نحوه عملکردشان به دسته های ذکر شده در زیر تقسیم کرد. داروهای موجود در هر بخش فقط نمونه‌ای از موارد موجود هستند.

از دیگر عوامل درمان فشار خون بالا:داروهای ادرارآور (Duretics)

این داروها که گاهی اوقات قرص های آب نامیده می شوند، به کلیه ها کمک می کنند تا از شر آب اضافی و نمک (سدیم) خلاص شوند. این باعث کاهش حجم خونی می شود که باید از رگ های خونی عبور کند. در نتیجه فشار خون پایین می آید.

سه نوع اصلی از داروهای ادرار آور وجود دارد که با نحوه عملکرد آنها تعریف می شوند. آنها عبارتند از:

• ادرارآورهای تیازیدی-thiazide (کلرتالیدون- chlorthalidone، میکروزید- Microzide، دیوریل- Diuri)
• ادرارآور های نگهدارنده پتاسیم (آمیلوراید- amiloride، آلداکتون- Aldactone، دیرنیوم- Dyrenium)
• ادرارآور های لوپ (بومتانید- bumetanide، فوروزماید- furosemide)
• ادرارآور های ترکیبی، که شامل بیش از یک گونه است که با هم استفاده می شوند.

ادرارآور‌های گروه تیازیدی معمولا عوارض جانبی کمتری نسبت به سایرین دارند، به‌ویژه زمانی که در دوزهای پایین و برای درمان فشار خون اولیه استفاده می‌شوند.

امسدود کننده های بتا

مسدودکننده های بتا به قلب کمک می کنند با سرعت و نیروی کمتری پمپاژ خون را انجام دهد. قلب با هر ضربان، خون کمتری را از طریق رگ های خونی پمپاژ می کند، بنابراین فشار خون کاهش می یابد. داروهای زیادی در این طبقه بندی وجود دارد، از جمله:

• آتنولول
• پروپرانولول
• متوپرولول تارتارات
• متوپرولول سوکسینات
• کارودیلول

مسدود کننده های آلفا-بتا

مسدود کننده های آلفا-بتا اثر ترکیبی دارند. آنها زیرمجموعه ای از مسدودکننده های بتا هستند که از اتصال هورمون های کاتکولامین (Catecholamin) به گیرنده های آلفا و بتا جلوگیری می کنند. آنها می توانند انقباض عروق خونی را مانند مسدود کننده های آلفا-۱ کاهش دهند و سرعت و نیروی ضربان قلب را مانند مسدود کننده های بتا کم کنند.

کارودیلول و لابتالول هیدروکلراید Carvedilol (Coreg) و labetalol hydrochloride (Normodyne) از مسدود کننده های آلفا-بتای رایج هستند.

مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)

مهارکننده های ACE به بدن کمک می کنند تا هورمونی به نام آنژیوتانسین ۲ – (angiotensin II) را کمتر تولید کنند. این هورمون باعث باریک شدن رگ های خونی و در نتیجه افزایش فشار خون می‌شود. این داروها با کمک به انبساط عروق خونی و عبور خون بیشتر، فشار خون را کاهش می دهند.

برخی از مهارکننده های ACE عبارتند از:

• بنازپریل هیدروکلراید
• کاپتوپریل
• انالاپریل مالئات
• فوزینوپریل سدیم
• لیزینوپریل

مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین II (ARBs)

ARB ها مستقیما از ورود آنژیوتانسین II به رگ های خونی جلوگیری می کنند. این مسدودکننده ها به محل گیرنده آنژیوتانسین II در رگ های خونی می چسبند و از چسبیدن آن به گیرنده ها و در نتیجه باریک شدن رگ های خونی جلوگیری می کنند. این فرآیند باعث کاهش فشار خون می شود.

ARBها عبارتند از:

• کاندسارتان (آتاکاند)
• اپروسارتان مسیلات (توِتن)
• ایربسارتان (آواپرو)
• لوزارتان پتاسیم (کوزار)
• تلمیسارتان (میکاردیس)
• والزارتان (دیووان)

مسدود کننده های کانال کلسیم در فشار خون بالا

حرکت کلسیم به داخل و خارج از سلول های عضلانی برای تمام انقباضات عضلانی ضروری است. مسدود کننده های کانال کلسیم، ورود کلسیم به سلول های ماهیچه صاف قلب و عروق خونی را محدود می کنند. این باعث می شود که قلب با شدت کمتری ضربان داشته باشد و خون کمتری به رگ ها وارد کند. در نتیجه فشار خون کاهش می یابد.

نمونه هایی از این داروها عبارتند از:

• آملودیپین بیسیلات (نورواسک، لوترل)
• فلودیپین (پلندیل)
• دیلتیازم (کاردیزم)
• ایسرادیپین
• وراپامیل هیدروکلراید (کالان SR، کوورا-HS، ایزوپتین SR، ورلان) –verapamil hydrochloride (Calan SR, Covera-HS, Isoptin SR, Verelan)

نقش مسدود کننده های آلفا ۱ در درمان

بدن شما مجموعه ای از هورمون ها به نام کاتکول‌آمین ها را در شرایط استرس یا به طور مزمن در برخی از بیماری ها تولید می کند. کاتکول‌آمین ها مانند نوراپی نفرین و اپی نفرین باعث می شوند که قلب تندتر و با نیروی بیشتری بتپد. آنها همچنین عروق خونی را منقبض می کنند. اثرات کاتکول‌‌آمین ها زمانی که هورمون به گیرنده متصل می شود، فشار خون را افزایش می دهند.

ماهیچه های اطراف برخی از رگ های خونی دارای گیرنده های آلفا-۱ یا آلفا آدرنرژیک هستند. هنگامی که یک کاتکولامین به گیرنده آلفا-۱ متصل می شود، عضله منقبض شده، رگ خونی باریک می شود و فشار خون افزایش می یابد.

مسدود کننده های آلفا-۱ به گیرنده های آلفا-۱ متصل می شوند و از اتصال کاتکول‌آمین ها جلوگیری می‌کنند. این باعث می‌شود که رگ‌های خونی باریک نشوند، بنابراین خون می‌تواند آزادانه‌تر در رگ‌ها جریان یابد و فشار خون به این شکل پایین می‌آید.

مسدود کننده های آلفا-۱ عمدتاً برای درمان هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) در مردان استفاده می شود، اما برای درمان  این بیماری نیز موثر است.

این داروها عبارتند از:

• دوکسازوسین مزیلات (کاردورا) –doxazosin mesylate (Cardura)
• پرازوسین هیدروکلراید (مینی پرس) –prazosin hydrochloride (Minipress)
• ترازوسین هیدروکلراید (هیترین) –terazosin hydrochloride (Hytrin)

آگونیست های گیرنده آلفا-۲ (آگونیست های مرکزی)

گیرنده های آلفا-۲ با گیرنده های آلفا-۱ متفاوت هستند. هنگامی که یک گیرنده آلفا-۲ فعال می شود، تولید نوراپی نفرین مسدود می شود و مقدار نوراپی نفرین تولید شده کاهش می‌یابد. نوراپی نفرین کمتر به معنای انقباض کمتر رگ های خونی و کاهش این بیماری است.

متیل دوپا (آلدومت) –methyldopa (Aldomet)   نمونه ای از این نوع دارو است. این یک داروی رایج برای درمان بالا بودن فشار خون در دوران بارداری است زیرا به طور کلی خطرات کمی برای مادر و جنین دارد.

نمونه های دیگر عبارتند از:

• کلونیدین هیدروکلراید (کاتاپرس) –clonidine hydrochloride (Catapres)
• گوانابنز استات (ویستنسین) –guanabenz (Wustensin)
• گوانفاسین هیدروکلراید (تنِکس) –guanfacine hydrochloride (Tenex)

از آنجایی که آگونیست های گیرنده آلفا-۲ می توانند در مغز و سیستم عصبی مرکزی کارآمد باشند، آنها را به عنوان “آگونیست های مرکزی” نیز می‌شناسند. این باعث می شود این داروها برای درمان طیف وسیعی از شرایط پزشکی فراتر از فشار خون بالا مفید باشند.

وازودیلاتورها – Vasolidators

وازودیلاتورها انقباض ماهیچه های دیواره رگ های خونی، به ویژه شریان های کوچک (مویرگ ها) را کاهش می‌دهند. این کار باعث گشاد شدن رگ‌های خونی می‌شود و اجازه می‌دهد خون راحت‌تر در آنها جریان یابد. در نتیجه فشار خون کاهش پیدا می‌کند.

هیدرالازین هیدروکلراید (آپرسولین) – Hydralazine hydrochloride (Apersoline) و ماینوکسیدیل (لونیتن) – minoxidil (Loniten)  نمونه هایی از این موارد هستند.

برنامه های درمانی فشار خون بالا

درمان بالا بودن فشار خون شامل مراقبت مداوم و همچنین درمان‌های فردی است که برای موقعیت‌های خاص و گروه‌های سنی جوان‌تر از جمله کودکان و نوجوانان طراحی شده است.

مراقبت های پزشکی مداوم

برای استفاده حداکثری از درمان، انجام معاینات پزشکی منظم و آزمایش فشار خون ضروری است. معاینات منظم به پزشک شما این امکان را می دهد که روند درمان شما را بررسی کند و هر گونه اصلاحات لازم را در برنامه درمانی شما انجام دهد.

اگر فشار خون شما شروع به افزایش مجدد کند، پزشک می تواند به سرعت برای کنترل آن وارد عمل شود. ویزیت های پزشک همچنین به شما فرصتی می دهد تا سؤالات خود را بپرسید و هرگونه نگرانی را با او مطرح کنید.

درمان فشار خون بالا برای شرایط خاص

گزینه های درمانی اضافی ممکن است در شرایط خاصی مانند فشار خون بالا مقاوم یا فشار خون ثانویه مورد نیاز باشد.

فشار خون مقاوم به فشار خونی گفته می‌شود که پس از استفاده از حداقل سه نوع مختلف داروی فشار خون؛ بالا باقی می ماند. فردی که فشار خون او با مصرف چهار نوع داروی مختلف کنترل می‌شود، مبتلا به فشار خون مقاوم در نظر گرفته می‌شود.

حتی چنین مواردی که درمان سختی دارند، اغلب می توانند در زمان مناسب با موفقیت کنترل شوند. پزشک شما ممکن است دارو، دوز و ترکیب داروی متفاوتی را تجویز کند یا تغییرات جی تری را در شیوه زندگی شما به وجود آورد.

ارجاع به متخصص قلب یا کلیه نیز ممکن است در درمان این بیماری مفید باشد.

فشار خون ثانویه فشار خون بالاییست که مستقیما توسط یک بیماری دیگر یا عوارض جانبی دارو ایجاد می‌شود. زمانی که پزشکان علت اصلی را تشخیص داده و درمان می کنند، فشار خون اغلب به طور قابل توجهی کاهش می یابد یا به حالت عادی باز می گردد.

گزینه های درمانی برای کودکان و نوجوانان

اولین خط درمان برای کودکان و نوجوانان مبتلا به این بیماری، سبک زندگی سالم است. این روند درمانی  از موارد زیر تشکیل شده است:

• رژیم غذایی متعادل
• ورزش منظم
• کاهش وزن برای افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند.

کودکان ممکن است در صورت لزوم از داروهای فشار خون مشابه بزرگسالان استفاده کنند. برای کودکان مبتلا به فشار خون ثانویه، فشار خون اغلب پس از درمان بیماری زمینه ای به حالت عادی باز می گردد.

خلاصه و جمع بندی

درمان معمولاً شامل ترکیبی از تغییر سبک زندگی و مصرف دارو است. گاهی اوقات، تغییر سبک زندگی برای بازگشت فشار خون به سطح طبیعی کافی است. این تغییرات ممکن است شامل رژیم غذایی، ورزش و کاهش وزن باشند.

اگر فشار خون شما با تغییر سبک زندگی درمان نشد، حتما با پزشک مشورت کنید تا بتواند داروی مناسب را برای شما تجویز کند.