هر آنچه باید درباره رشد کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه (۱ تا ۱.۵ ساله) بدانید
دوره ۱۲ تا ۱۵ ماهگی یکی از مهمترین مراحل رشد کودک است که در آن تغییرات قابل توجهی در تواناییهای جسمی، شناختی، اجتماعی و عاطفی او مشاهده میشود. در این بازه زمانی، کودک به تدریج شروع به قدم برداشتن میکند، مهارتهای زبانی ابتدایی را کسب میکند و همچنین از طریق بازی و تعامل با اطرافیان، به کشف دنیای خود میپردازد. والدین نقش بسیار مهمی در حمایت از رشد کودک در این مرحله دارند و با فراهم کردن محیطی امن و پرتحرک، میتوانند به او کمک کنند تا مهارتهای جدیدی را کسب کند در ادامه با مراحل رشد کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه آشنا میشوید.
رشد فیزیکی و مهارتهای حرکتی کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
کودکان در سن ۱۲ تا ۱۵ ماهگی (۱ تا ۱.۵ ساله)، تحولات چشمگیری در رشد فیزیکی و مهارتهای حرکتی خود تجربه میکنند. این دوره، یکی از مهمترین مراحل رشد حرکتی است که به کودک اجازه میدهد به طور فعالتر و مستقلتر با محیط اطراف خود تعامل کند. در ادامه به بررسی مهمترین جنبههای رشد فیزیکی و مهارتهای حرکتی کودک در این سن میپردازیم.
رشد فیزیکی کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
۱. رشد قد و وزن
در این دوره، رشد قد و وزن کودک به تدریج ادامه مییابد، اگرچه سرعت آن نسبت به ماههای نخست زندگی کاهش مییابد. کودکان به طور متوسط هر ماه چند سانتیمتر به قدشان اضافه میشود و وزن آنها نیز به آرامی افزایش مییابد. این رشد تدریجی باعث تقویت استخوانها و عضلات شده و آنها را برای مرحله بعدی رشد حرکتی آماده میکند.
مطلب پیشنهادی: رشد اجتماعی و عاطفی کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
۲. رشد عضلات و تعادل
عضلات کودک در این سن به سرعت تقویت میشوند، به ویژه عضلات پاها، کمر و بازوها که به او اجازه میدهند اولین گامهای مستقل خود را بردارد. کودک به تدریج یاد میگیرد که تعادل خود را هنگام ایستادن و راه رفتن حفظ کند، که این مهارتها برای حرکات پیچیدهتر مانند دویدن و بالا رفتن از موانع ضروری است (منبع).
مهارتهای حرکتی درشت کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه (۱ تا ۱.۵ ساله)
۱. شروع به راه رفتن
بسیاری از کودکان در سن ۱۲ تا ۱۵ ماهگی راه رفتن را آغاز میکنند. در ابتدا، کودک ممکن است برای حفظ تعادل خود از وسایل اطراف کمک بگیرد یا با گرفتن دست والدین گام بردارد. با تمرین و تقویت عضلات، کودک به تدریج قادر خواهد بود به تنهایی و با اعتماد به نفس بیشتری راه برود.
۲. ایستادن بدون کمک کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
یکی دیگر از دستاوردهای مهم این دوره، ایستادن مستقل است. کودکان در این سن معمولاً میتوانند برای مدت کوتاهی بدون کمک بایستند. این مهارت به آنها کمک میکند تا تعادل خود را بهتر کنترل کنند و برای راه رفتن و حرکت آزادانه آماده شوند.
۳. بالا رفتن از پلهها و موانع
کودکان در این سن به تدریج توانایی بالا رفتن از پلهها یا موانع کوچک را کسب میکنند. آنها ممکن است در ابتدا برای انجام این کار به دستان خود نیز کمک بگیرند، اما به تدریج با تقویت عضلات و بهبود تعادل، به شکل مستقلتر این کار را انجام میدهند.
مهارتهای حرکتی ظریف
۱. گرفتن اشیاء با دقت بیشتر
مهارتهای حرکتی ظریف کودک نیز در این دوره بهبود مییابد. کودکان به تدریج قادر میشوند اشیاء کوچک را با استفاده از انگشتان خود بردارند و با دقت بیشتری آنها را مدیریت کنند. این توانایی به کودک در انجام فعالیتهایی مانند غذا خوردن با قاشق یا بازی با اسباببازیهای کوچک کمک میکند.
۲. استفاده از ابزارهای ساده
کودکان در این سن علاقهمند به استفاده از ابزارهای ساده مانند قاشق، چنگال یا مداد هستند. آنها ممکن است سعی کنند هنگام غذا خوردن از قاشق استفاده کنند یا با مداد روی کاغذ خط بکشند. این فعالیتها به تقویت هماهنگی بین چشم و دست و همچنین مهارتهای حرکتی ظریف کمک میکنند (منبع).
تشویق و حمایت والدین کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه (۱ تا ۱.۵ ساله)
۱. فراهم کردن فضای ایمن برای حرکت
والدین باید محیطی امن و مناسب برای کاوش و حرکت آزادانه کودک فراهم کنند. این محیط باید طوری طراحی شود که کودک بتواند بدون نگرانی از آسیب دیدن، به تمرین و تقویت مهارتهای حرکتی خود بپردازد.
مطلب پیشنهادی: خواب کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
۲. تشویق به بازیهای حرکتی
بازیهای فیزیکی مانند توپبازی، کشیدن و هل دادن اسباببازیهای چرخدار و بازیهای حرکتی ساده به کودک کمک میکند تا عضلات خود را تقویت کرده و مهارتهای حرکتی خود را بهبود بخشد.
۳. تقویت استقلال
تشویق کودک به انجام فعالیتهای فیزیکی به صورت مستقل، مانند تلاش برای راه رفتن یا گرفتن اشیاء، به افزایش اعتماد به نفس او کمک میکند و مهارتهای حرکتی او را تسریع میبخشد.
رشد فیزیکی و مهارتهای حرکتی در سنین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی نقشی کلیدی در توسعه کلی کودک دارد. والدین با فراهم کردن محیطی امن و تشویق به بازی و فعالیتهای حرکتی، میتوانند به کودک خود کمک کنند تا این مهارتها را به بهترین شکل ممکن توسعه دهد و برای مراحل پیچیدهتر رشد آماده شود.
رشد شناختی و کاوشگری کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
کودکان در سن ۱۲ تا ۱۵ ماهگی، با سرعتی چشمگیر در حال یادگیری و کشف دنیای اطراف خود هستند. این دوره از رشد، مرحلهای است که در آن کودکان از طریق کاوشگری فعال و تجربه مستقیم، مهارتهای شناختی خود را تقویت میکنند. در این سن، آنها به مرحلهای میرسند که میتوانند با محیط خود تعامل بیشتری داشته باشند و به تدریج به درک بهتر از رابطه بین اشیاء و رویدادها دست پیدا کنند.
در ادامه به بررسی مهمترین ویژگیهای رشد شناختی و کاوشگری کودکان در این بازه سنی میپردازیم.
رشد شناختی در کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
۱. درک رابطه علت و معلول
یکی از مهمترین دستاوردهای شناختی کودک در این سن، درک رابطه علت و معلول است. کودکان به تدریج متوجه میشوند که اعمال آنها میتواند نتایج مشخصی به همراه داشته باشد. به عنوان مثال، هنگامی که کودک یک اسباببازی را پرت میکند، میبیند که آن اسباببازی به زمین میافتد و صدایی تولید میکند. این فرآیند به کودک کمک میکند تا رابطه بین رفتارهای خود و واکنشهای محیطی را بهتر بشناسد، و این درک به رشد شناختی او کمک شایانی میکند.
۲. تقلید از رفتارهای کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
در این سن، کودکان علاقه زیادی به تقلید از رفتارهای اطرافیان دارند. آنها با مشاهده رفتارهای والدین و دیگران، سعی میکنند همان کارها را تکرار کنند. این تقلید نه تنها به آنها کمک میکند که مهارتهای جدیدی مانند استفاده از قاشق یا مسواک زدن را بیاموزند، بلکه به رشد مهارتهای اجتماعی و زبانی آنها نیز کمک میکند (منبع).
۳. توسعه حافظه و پایداری شیء
کودکان ۱۲ تا ۱۵ ماهه شروع به توسعه حافظه خود میکنند. آنها اکنون میتوانند اشیاء و افراد را حتی زمانی که از دید آنها خارج میشوند، به یاد بیاورند. این توانایی که به آن پایداری شیء گفته میشود، یکی از مهمترین دستاوردهای شناختی در این سن است. کودک ممکن است به دنبال اسباببازیای که از دید او پنهان شده است بگردد، یا به یاد بیاورد که والدین او کجا رفتهاند.
۴. حل مسئله و خلاقیت اولیه کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
در این سن، کودکان به طور طبیعی به دنبال حل مسئله هستند. آنها با چالشهای روزمرهای مانند دسترسی به اسباببازیهایی که دورتر از دسترسشان است، مواجه میشوند و سعی میکنند راهحلهایی برای آن پیدا کنند. این تلاشها به تدریج مهارتهای تفکر خلاقانه و حل مسئله را در کودکان تقویت میکند.
کاوشگری و تعامل با محیط کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
۱. کاوش محیط از طریق حرکت
یکی از بزرگترین تغییرات در این دوره، افزایش توانایی حرکتی کودک است. کودکان در این سن معمولاً شروع به راه رفتن میکنند یا در حال تقویت مهارتهای حرکتی خود هستند. این توانایی جدید به آنها اجازه میدهد تا به طور فعالتری محیط اطراف خود را کاوش کنند. آنها ممکن است به سمت اشیاء جدید حرکت کنند، از مبلمان بالا بروند و با وسایل مختلف تعامل داشته باشند.
۲. استفاده از دستها برای کاوش کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
کودکان در این سن از دستهای خود برای کشف و آزمایش بیشتر استفاده میکنند. آنها با لمس، گرفتن، کشیدن و حتی پرتاب کردن اشیاء، در حال جمعآوری اطلاعات درباره بافتها، وزنها و عملکرد اشیاء هستند. این کاوشگری دستی به آنها کمک میکند تا بهتر بفهمند که چگونه اشیاء مختلف با یکدیگر در تعامل هستند.
۳. آزمایش و تجربه کردن کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
کودکان ۱۲ تا ۱۵ ماهه عاشق آزمایش کردن هستند. آنها ممکن است بارها و بارها یک شیء را بیندازند تا ببینند هر بار چه اتفاقی میافتد. این آزمایشها به آنها کمک میکند تا قوانین ساده فیزیکی و رابطه بین اعمال و نتایج را بهتر درک کنند. این رفتارها نشاندهنده کنجکاوی طبیعی کودک است و به رشد شناختی او کمک میکند (منبع).
۴. تشخیص اشیاء و افراد آشنا
در این مرحله، کودکان به شناخت بیشتری از اشیاء و افراد آشنا دست پیدا میکنند. آنها ممکن است وقتی اسباببازی محبوب خود یا فردی از اعضای خانواده را میبینند، واکنشهای شادیآمیز نشان دهند. این توانایی در تشخیص و به یاد آوردن، نشانهای از پیشرفت حافظه و توانایی شناختی کودک است.
نقش والدین در حمایت از رشد شناختی و کاوشگری کودک
۱. فراهم کردن محیطی امن برای کاوش کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
والدین باید محیطی امن و مناسب فراهم کنند تا کودک بتواند بدون خطر آسیب دیدن به کاوش بپردازد. برای این منظور، بهتر است وسایل خطرناک را از دسترس کودک دور کرده و فضایی فراهم کنند که کودک آزادانه به جستوجو بپردازد. این کاوشگری به کودک کمک میکند تا با دنیای اطراف خود بیشتر آشنا شود.
۲. تشویق به بازیهای آموزشی کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
بازیهای سادهای که به کودک امکان کاوش و یادگیری میدهند، بسیار مؤثر هستند. بازی با اسباببازیهای پازلی ساده، بلوکهای ساختنی، و اسباببازیهای تعاملی میتواند به کودک کمک کند تا مهارتهای شناختی و حل مسئله خود را تقویت کند.
۳. پاسخ به کنجکاوی کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
کودکان در این سن بسیار کنجکاو هستند و دائماً سوالات ذهنی خود را از طریق کاوش و رفتارهای مختلف مطرح میکنند. والدین باید با پاسخگویی به این کنجکاویها، کودک را تشویق کنند. این پاسخها میتوانند شامل توضیح کلمات جدید، نشان دادن نحوه عملکرد اشیاء یا همراهی کودک در تجربههای جدید باشند.
۴. تشویق به استقلال
والدین میتوانند با تشویق کودک به استقلال در کاوشگری، به افزایش اعتماد به نفس او کمک کنند. برای مثال، اجازه دادن به کودک برای کشف محیط اطراف خود به تنهایی (در یک محیط ایمن) میتواند به رشد مهارتهای شناختی و حرکتی او کمک کند.
کودکان ۱۲ تا ۱۵ ماهه با سرعت بالایی در حال کشف دنیای اطراف خود هستند. این دوره از رشد شناختی و کاوشگری، مرحلهای مهم در توسعه مهارتهای ذهنی، حرکتی و اجتماعی آنهاست. والدین با فراهم کردن محیطی امن و تشویق کودک به کاوش و یادگیری، میتوانند به رشد سالم و متعادل او کمک کنند.
رشد زبانی و مهارتهای ارتباطی کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
در بازه سنی ۱۲ تا ۱۵ ماهگی، کودکان شاهد پیشرفتهای چشمگیری در رشد زبانی و مهارتهای ارتباطی خود هستند. این مرحله از زندگی کودک بهطور مستقیم با افزایش تواناییهای او در درک و استفاده از زبان و همچنین مهارتهای غیرکلامی ارتباطی همراه است. در این سن، کودکان با سرعت بیشتری کلمات جدید یاد میگیرند و از طریق حرکات و صداها با دیگران ارتباط برقرار میکنند.
در این مطلب، به بررسی مهمترین جنبههای رشد زبانی و مهارتهای ارتباطی کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه پرداخته و راهکارهایی برای والدین جهت حمایت از این فرآیند ارائه میدهیم.
رشد زبانی کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه (۱ تا ۱.۵ ساله)
۱. افزایش درک واژگان
یکی از مهمترین پیشرفتهای زبانی در این سن، افزایش درک واژگان است. کودکان در این دوران میتوانند بسیاری از کلمات و عبارات ساده را درک کنند، حتی اگر هنوز قادر به بیان آنها نباشند. برای مثال، وقتی والدین از عباراتی مانند “بیا اینجا” یا “بزن به سلامتی” استفاده میکنند، کودک به تدریج متوجه معنای این دستورات میشود و به آنها پاسخ میدهد.
۲. شروع به بیان کلمات ساده
کودکان در این سن به تدریج شروع به بیان کلمات ساده میکنند. اگرچه دایره لغات آنها همچنان محدود است، اما معمولاً میتوانند چندین کلمه مانند “مامان”، “بابا”، “آب”، “نه” و “بله” را به کار ببرند. این کلمات اولیه به کودک کمک میکنند تا نیازها و خواستههای خود را بهتر بیان کنند (منبع).
۳. استفاده از صداها و ترکیبهای ساده
علاوه بر کلمات واقعی، کودکان ۱۲ تا ۱۵ ماهه از صداهای مختلف و ترکیبهای ساده برای ارتباط برقرار کردن استفاده میکنند. آنها ممکن است صداهایی مانند “با-با” یا “دا-دا” را تکرار کنند که نشاندهنده تلاش آنها برای تقلید از زبان بزرگسالان است. این صداها به تدریج به کلمات و عبارات پیچیدهتری تبدیل میشوند.
۴. تکرار و تمرین کلمات کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
کودکان در این سن عاشق تکرار کلمات هستند. آنها با شنیدن کلمات جدید، سعی میکنند آنها را تقلید کنند و بارها و بارها تکرار کنند. این تکرار به آنها کمک میکند تا کلمات را بهتر یاد بگیرند و به تدریج دایره لغات خود را گسترش دهند.
مهارتهای ارتباطی کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
۱. استفاده از حرکات و اشارات
در کنار رشد زبانی، کودکان در این سن از حرکات و اشارات برای برقراری ارتباط استفاده میکنند. برای مثال، کودک ممکن است با اشاره به یک شیء یا فرد، توجه والدین را به آن جلب کند. همچنین، کودک ممکن است از حرکاتی مانند تکان دادن سر به معنی “نه” یا دست تکان دادن برای خداحافظی استفاده کند. این مهارتهای غیرکلامی به کودک کمک میکنند تا نیازها و احساسات خود را بهتر بیان کند.
۲. ارتباط چشمی و تقلید کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
ارتباط چشمی یکی از مهمترین ابزارهای ارتباطی کودک در این سن است. کودکان با برقراری تماس چشمی با والدین و دیگران، سعی میکنند توجه آنها را به خود جلب کنند. همچنین، در این دوران کودکان به شدت به تقلید از رفتارها و صداهای اطرافیان خود علاقه دارند. آنها ممکن است صدای والدین یا حرکات آنها را تقلید کنند که این رفتارها به رشد مهارتهای ارتباطی آنها کمک میکند.
۳. درک و پاسخ به دستورات ساده در کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
کودکان در این سن قادر به درک دستورات ساده هستند. برای مثال، هنگامی که والدین از کودک میخواهند “اسباببازیات را بده”، کودک میتواند این درخواست را درک کند و پاسخ دهد. این توانایی نشان میدهد که کودک نه تنها کلمات و عبارات را میفهمد، بلکه قادر است به آنها واکنش نشان دهد.
۴. ابراز احساسات و نیازها
کودکان ۱۲ تا ۱۵ ماهه با استفاده از صداها، کلمات ساده و حرکات، سعی میکنند احساسات و نیازهای خود را بیان کنند. برای مثال، هنگامی که کودک گرسنه است، ممکن است با اشاره به بشقاب غذا یا بیان کلمه “آب” نیاز خود را بیان کند. این توانایی در برقراری ارتباط به کودک کمک میکند تا بهتر با اطرافیان خود تعامل داشته باشد (منبع).
نقش والدین در تقویت رشد زبانی و ارتباطی کودک
۱. گفتوگوی مداوم با کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
یکی از بهترین راههای تقویت رشد زبانی کودک، گفتوگوهای مداوم با اوست. والدین باید با کودک خود صحبت کنند و از کلمات و جملات ساده استفاده کنند. هرچه کودک بیشتر با زبان در معرض قرار گیرد، بهتر میتواند کلمات جدید را یاد بگیرد و مهارتهای زبانی خود را تقویت کند.
۲. خواندن کتابهای تصویری برای کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه
خواندن کتابهای تصویری یکی از فعالیتهایی است که میتواند به تقویت زبان کودک کمک کند. والدین میتوانند تصاویر کتابها را به کودک نشان دهند و نام اشیاء و حیوانات را برای او توضیح دهند. این کار نه تنها دایره لغات کودک را گسترش میدهد، بلکه به تقویت مهارتهای ارتباطی او نیز کمک میکند.
۳. تشویق به تقلید و تکرار
والدین میتوانند با تشویق به تقلید و تکرار کلمات و صداها، به کودک خود کمک کنند تا زبان را بهتر یاد بگیرد. وقتی کودک کلمهای را تکرار میکند، والدین باید او را تشویق کنند و با او تعامل کنند تا کودک احساس کند که تلاشهایش مورد توجه قرار میگیرد.
۴. پاسخ به تلاشهای ارتباطی کودک
والدین باید به تلاشهای ارتباطی کودک پاسخ دهند، حتی اگر کودک هنوز نتواند کلمات را به درستی بیان کند. وقتی کودک از طریق حرکات، صداها یا کلمات ساده سعی میکند ارتباط برقرار کند، پاسخ مثبت و توجه والدین به او کمک میکند تا احساس کند که تلاشهایش درک شده و مهم است.
نتیجهگیری
رشد زبانی و مهارتهای ارتباطی کودک در سنین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی (۱ تا ۱.۵ ساله)، مرحلهای حیاتی در توسعه کلی اوست. کودکان در این سن با یادگیری کلمات ساده، استفاده از حرکات و تقلید از رفتارهای اطرافیان، به تدریج تواناییهای ارتباطی خود را گسترش میدهند. والدین با ایجاد محیطی غنی از زبان و تعامل، میتوانند نقش مهمی در تقویت این مهارتها ایفا کنند و به کودک کمک کنند تا به طور مؤثرتری با دنیای اطراف خود ارتباط برقرار کند.
در صورتی که درباره فرزند خود نیاز به مشاوره با روانشناس کودک داشتید می توانید از متخصصین بنیاد علمی پژوهشی دکتر بهشتیان کمک بگیرید.
سوالات متداول
۱. کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه چه مهارتهای حرکتی جدیدی یاد میگیرد؟
در این سن، کودک معمولاً شروع به راه رفتن میکند، اگرچه برخی از کودکان ممکن است هنوز به کمک نیاز داشته باشند. همچنین، کودک میتواند به تنهایی از پلهها بالا برود یا اشیاء را با دقت بیشتری بردارد.
۲. چگونه میتوان خلاقیت کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه را تقویت کرد؟
با فراهم کردن بازیهای ساده و آزاد مانند بلوکهای ساختمانی، مداد شمعی و کاغذ، یا اسباببازیهای تقلیدی مانند تلفنهای کودکانه، میتوان به کودک کمک کرد تا از تخیل و خلاقیت خود استفاده کند.
۳. کودک چگونه به قوانین ساده در این سن پاسخ میدهد؟
کودکان در این سن به تدریج یاد میگیرند که به دستورهای ساده مانند “نه”، “بیا اینجا” یا “این را بده” پاسخ دهند. آنها از طریق تکرار و تشویق به درک محدودیتها و قوانین ساده میرسند.
۴. مهارتهای اجتماعی کودک در این دوره چگونه رشد میکنند؟
کودک در این سن شروع به تقلید از رفتارهای بزرگسالان میکند و به تدریج علاقهمند به بازیهای اجتماعی مانند دست زدن یا خداحافظی کردن میشود. همچنین، کودک به تعاملات ساده با همسالان خود تمایل نشان میدهد.
۵. چگونه میتوان به رشد زبانی کودک ۱۲ تا ۱۵ ماهه کمک کرد؟
والدین میتوانند با صحبت کردن مداوم با کودک، نام بردن اشیاء و استفاده از واژگان ساده در مکالمات روزمره، به توسعه مهارتهای زبانی کودک کمک کنند. گفتوگوهای روزمره و خواندن کتابهای تصویری نیز به رشد زبانی او کمک میکند.