فصل اول:دنیای درونی کودک-1

1. پيشرفت چشمگیر در توانایی های حرکتی

نوآمی در زمین بازی در حال جنب و جوش است و با هیجان زیادی سه چرخه اش را رکاب می زند و آن را با مهارت خاصی به دور عابران ایستاده و کودکان نوپایی که هنوز نمی توانند به خوبی راه بروند، هدایت می کند. سپس از سه چرخه اش پیاده می شود و از پله های سرسره بالا رفته، با فریادی سرشار از شادی به پایین سر می خورد. حرکت بعدی اش راه رفتن بر روی لبه های محوطه بازی با شن است. چند قدمی بر می دارد تا اینکه تعادلش را از دست داده و به درون ماسه ها می افتد. در همین حین صدای زنگوله ی ماشین بستنی فروشی را می شنود. نوآمی از میان شن ها بلند شده و به سرعت می دود تا از مادرش برای خرید بستنی پول بگیرد.

كودكان سه ساله از فعاليت هايي كه در آنها عضلات بزرگ بدن شان مانند دست ها و پاها درگير هستند، لذت فراواني مي برند. تحرك، اثر زیادی در افزايش سطح قدرت، توانايي، هماهنگي و انعطاف پذیری بدنشان دارد. همچنین توانایی انجام حرکات بدنی جدید، اعتماد به نفس و غرور آنها را افزايش مي دهد. آنها زماني را به ياد مي آورند كه قادر به هدايت سه چرخه شان نبودند و يا حتي نمی توانستند تعادل خود را بر روي يك پا حفظ کنند. کودکان سه ساله در این مقطع سنی به سرعت مهارت های بدنی را یاد می گیرند و روز به روز بر مهارت هایشان افزوده می شود.

[ihc-hide-content ihc_mb_type=”show” ihc_mb_who=”6,7″ ihc_mb_template=”3″ ]

جنب و جوش براي حركت

شیوه ایستادن، می تواند به سادگی يك كودك سه ساله را از یک كودك نوپا متمايز کند. كودك سه ساله صاف تر مي ايستد و شکمش برجستگی کمتری دارد. راه رفتن كودك سه ساله، بسيار خوش تركيب است. شانه های صاف و حركت متوازن دست هایش، شباهت زيادي به راه رفتن افراد بزرگسال دارد. او می تواند به جلو، عقب يا به طرفین حرکت کند و حتي قادر است روي پنجه اش بايستد.

دويدن آنها حتي از راه رفتن شان نیز جالب تر است. برخلاف حالت شق و رق كودكان دو ساله به هنگام راه رفتن، كودكان سه ساله به آرامي مي دوند. آنها قادرند به سادگی شروع به دویدن کنند، به موقع بايستند و در حین دویدن، تغییر مسیر بدهند.

كودكان سه ساله قادر به پریدن به صورت جفت پا هستند. عموما آنها مي توانند حدود 25 سانتیمتر به بالا بپرند. آنها همچنین علاقه دارند در حین پایین آمدن از پله ها از روی آخرین پله بپرند و به مرور که تسلط شان بیشتر شد، این کار را از روی پله دوم، سوم و حتی چهارم انجام می دهند.

بالا رفتن از پله ها مهارت دیگری است كه در اين دوره به دست مي آيد. كودكان به هنگام بالا رفتن از پله ها قادرند پاهاي شان را به نوبت روي پله ها بگذارند؛ اگرچه به هنگام پایين آمدن ممکن است نتوانند این کار را انجام دهند و یک پله یک پله پایین بیایند. مهارت هاي بالا رفتن از پله، همچنين به هنگام بازي با وسايلي مثل الاكلنگ و سرسره در زمين بازي، مشهود است.

راندن يك سه چرخه، جزء موفقيت هايي است كه هر كودك سه ساله ای به آن مي بالد. سه چرخه، بيش از آن كه شبيه به رورؤك هاي مورد علاقه كودكان دو ساله باشد، شبيه به يك دوچرخه است. یک كودك سه ساله می تواند ركاب بزند و در مواجهه با موانع، به راحتی سه چرخه اش را هدايت کند. سه چرخه ها همچنین در بازي هاي تخيلي كودكان، اهميت بسزايي دارند، زيرا كودكان آنها را به عنوان ماشين هاي آتش نشاني يا حمل بستني تصور مي كنند.

حفظ تعادل

در اين گروه سني، تعادل، پيشرفت سريعي پيدا مي كند. كودك سه ساله مي تواند براي مدتي كوتاه روي يك پايش بايستد و حتي مي تواند براي چند لحظه لي لي كند. در چهار سالگي او می تواند اين كار را به راحتي انجام دهد. نيمي از كودكان سه ساله قادرند که مسافتی حدود 3 متر را با کمتر از 5/2 سانتیمتر انحراف، طی كنند. آنها مي توانند فاصله اي كوتاه را بدون از دست دادن تعادل راه بروند.

بريم بيرون توپ بازي كنيم

توپ بازي، سرگرمي محبوب کودکان سه ساله است. کسب مهارت هاي جديد، لذت بيشتري را براي كودك سه ساله به ارمغان مي آورد. او مي تواند توپي را تا ارتفاع 3 متری به بالا پرتاب كند. همچنين قادر است با نيرويي قابل توجه به توپ ضربه بزند. او مي تواند در حالي كه دستش را كاملا به سمت توپ باز كرده است، آن را بگيرد. البته او بیشتر در گرفتن توپ هایی موفق است که ارتفاع زیادی نداشته باشد.

فعاليت ها

كودكان سه ساله به طور طبيعي، روش هايی را براي به كارگيري ماهيچه هاي خود پيدا مي كنند. در ادامه، برخی از فعالیت های سرگرم کننده برای این کودکان ارایه شده است:

كودكان به رقصيدن علاقه دارند. آنها از شنيدن انواع موسیقی لذت مي برند. آنها را با آلات مختلف موسيقي و آهنگ هاي متنوع آشنا کنید. اين امكان را به آنها بدهيد تا با تقليد از حركات يك آدم آهني، مار، خرس، موش و يا حيوان مورد علاقه شان، قوه تخيل خود را پرورش دهند. حركات جديد و سرگرم كننده ای برای کودکتان انجام دهید و از او بخواهيد تا از شما تقليد كند. انجام این کار، قوه ی مشاهده و سپس دنبال کردن جهت های اصلی را به او می آموزد.

بچه ها دوست دارند دارت را به سمت هدفی پرتاب کنند. دارت ها ممكن است دست ساز باشند و يك جعبه مقوايي نیز می تواند به عنوان هدف، عمل کند. اين كار در يك روز باراني، جایگزین مناسبی براي بازي در فضای باز است. فعاليت هاي بدنی، روش فوق العاده ای براي تخليه انرژي بی حد و مرز یک كودك سه ساله است.

2. مهارت های حرکتی ظریف

اتاق ادگار، برخلاف همیشه، خیلی ساکت بود. خانم سینترون به سمت در اتاق او رفت تا نگاهی به داخل بیاندازد. چه چیزی پسر همیشه پر جنب و جوشش را این گونه سرگرم کرده بود؟!

هنگامی که دید پسرش در گوشه ای از اتاق نشسته و عمیقا مجذوب کارش شده، لبخندی زد. برای آن که او را نترساند، خیلی آرام، او را صدا زد. اما هنگامی که ادگار سرش را به طرف او چرخاند، خانم سینترون، بسیار متعجب شد چون در یک دست ادگار، یک قیچی بزرگ براق و در دست دیگرش دسته ای از موهای طلایی خوش رنگش را دید.

توانایی کنترل حرکات انگشتان دست، کودک سه ساله را وارد دنیای جدید و شگفت انگیزی می کند. او از نقاشی، بازی با پازل و خمیر بازی، لذت خاصی می برد. نه تنها این فعالیت ها برای او سرگرم کننده است، بلکه او را قادر می سازد تا خود را برای نوشتن آماده کند.

پیکاسو، ماتیس و کِلی  

کودک سه ساله می تواند دایره ای بکشد. به جای خطوط منحنی درهمی که او در دو سالگی می کشید، اکنون می تواند پس از یک چرخش کامل و بدون توقف، یک دایره بکشد. در حدود سه و نیم سالگی، او می تواند خطوط متقاطع را ترسیم و یا از روی یک طرح، کپی کند. در چهار سالگی، او می تواند مربع یا مستطیلی را با گوشه هایی قابل تشخیص بکشد. علاوه بر توانایی در ترسیم دقیق اشکال، او قادر است تا آنها را در هر قسمتی از کاغذ که دوست دارد، بکشد.

در این سن، کودکان در کشیدن طرح ها نسبت به ترسیم صورت انسان، مهارت بیشتری دارند. در این دوره سنی، کودک صورت افراد را کاملاً ساده و ابتدایی می کشد و تنها ممکن است شامل یک دایره و یک یا دو جزء دیگر باشد.

در این سن، حتی نحوه حرکت دادن مداد شمعی هم تغییر می کند. برخلاف حرکات ناشیانه کودک نوپا، یک کودک سه ساله چون می تواند مداد شمعی را محکم در دستش بگیرد قادر به کشیدن خطی تیره خواهد بود. کودک سه ساله معمولا مداد را به جای آن که با انگشت شست و سبابه بگیرد با مشت می گیرد که چنین چیزی در این سن، طبیعی است. در این دوره، کودک، حالت های مختلف نگه داشتن مداد را امتحان می کند تا زمانی که بتواند حالتی را بیابد که هم راحت باشد و هم بتواند به آسانی، مداد را کنترل کند. بین سنین سه و چهار سالگی، کودک می تواند مداد را همانند یک فرد بالغ بین انگشتان شست و سبابه اش بگیرد.

کودک سه ساله، تمایلی آشکار برای استفاده از دست راست یا چپ خود نشان می دهد؛ به عبارت دیگر، از این سن، تقریبا می توانید به راست دست یا چپ دست بودن فرزند خود پی ببرید. با این حال، برخی از کودکان، دیرتر چنین تمایلی را نشان می دهند. اکثر کودکانی که تمایل خود را دیرتر بروز می دهند، چپ دست هستند.

جورچین ها، خانه سازی ها و مهره ها

کودکان سه ساله قادر به انجام کارهایی هستند که نیاز به هماهنگی بیشتر چشم ها و دست ها دارد. آنها قادرند با مقایسه قطعات پازل و جاهای خالی، پازل را تکمیل کنند. البته کودکان دو ساله هم تا حدی این کار را انجام می دهند، اما کودکان دو ساله بیشتر با روش سعی و خطا پازل را تکمیل می کنند. کودک سه ساله به جای آن که بخواهد با زور یک قطعه را در یک جا قرار دهد، آن را در جهات مختلف می چرخاند تا بتوانند شکل درست قرار دادن آن را پیدا کند. آنها می توانند از عهده حل یک پازل ساده 3 تا 5 تکه ای برآیند. در چهار سالگی، آنها می توانند پازلی 30 تکه ای را کامل کنند.

کودک سه ساله می تواند با روی هم قرار دادن نه تا ده مکعب 3 سانتیمتری، یک برج بسازد. همچنین قادر است به وسیله سه مکعب، یک پل کوچک بسازد.

به کودکان سه ساله می توان یاد داد که چگونه مهره ها را نخ کنند و آنها را به صورت تسبیح درآورند. آنها می توانند این کار را که شامل انجام چند عملیات مختلف مثل هماهنگی دو دست، کشیدن، هل دادن و نگه داشتن است، انجام دهند.

استفاده از ابزارها

کودک سه ساله علاقه زیادی به استفاده از ابزارهای معمول خانگی مانند قیچی، گوشت کوب و چاقو دارد. این گونه وسایل حتماً باید تحت نظر والدین در اختیار کودکان قرار گیرند. قوه تشخیص یک کودک سه ساله به اندازه مهارت او در استفاده از این وسایل نیست. اگر خانم سینترون هشیار نمی بود، ممکن بود ادگار موهای بیشتری را قیچی کند و حتی به خودش صدمه بزند.

بریدن، مهارتی است که نیاز به تمرین دارد. تعدادی روزنامه، مجله یا کاتالوگ را در اختیار کودک قرار دهید تا آنها را ببرد. بریدن خطوط منحنی و بریدن از روی یک طرح، مهارتی است که کودک بعداً یاد خواهد گرفت. از قیچی های مخصوص کودکان استفاده کنید. این قیچی ها هم ایمن تر و هم در ابعاد کوچک تر بوده تا کودک بتواند به راحتی با آنها کار کند. حرکت دورانی را می توان با استفاده از یک همزن دستی تمرین کرد. کودک با این گونه وسایل می تواند خامه، آب صابون و آب را مخلوط کند.

فعالیت ها

کودکان سه ساله همواره درگیر انجام فعالیت های حرکتی مختلف هستند. این گونه فعالیت ها به کودکان فرصت می دهد تا به ابراز خلاقیت و تقویت مهارت های لازم برای نوشتن، بپردازند.

فعالیت های همراه با ریخت و پاش

کار با خمیرهای بازی، شامل فعالیت های حرکتی ظریفی مثل فشردن، کندن و غلتاندن است. خمیرِ بازی را هم می توان خرید و هم می توان با هزینه کمی در خانه تهیه کرد. همچنین می توان با افزودن رنگ های خوراکی یا روغن های معطر، آنها را جذاب تر کرد. حتی با استفاده از برخی مواد مثل کره بادام زمینی می توان یک خمیر بازی خوراکی درست کرد.

چنین مهارت هایی را می توان از طریق آشپزی نیز تقویت کرد. به کودک یک تکه خمیر بدهید تا با آن بازی کند یا به او اجازه دهید به عنوان دستیار آشپز با شما همکاری کند. وقتی خمیری را که کودک آماده کرده است همراه با خمیرهای دیگر از فر بیرون آورید و کودک حاصل تلاش خودش را می بیند، احساس غرور و موفقیت می کند.

نقاشی، یکی دیگر از فعالیت های مورد علاقه کودک است که او می تواند با هر وسیله ای مانند قلم مو، گوش پاک کن، شاخه درخت یا انگشت این کار را انجام دهد.

چسباندن قطعات رنگارنگ در کنار یکدیگر (کلاژ)، فعالیت محبوب کودکان سه ساله است. احتمالاً به این دلیل که آنها می توانند در حین این کار با چسب، بازی کنند. کودکان، درست کردن طرح های رنگی را بسیار دوست دارند زیرا می توانند بر روی کاغذ چسب بریزند. همچنین از کار با چسب های رنگی بسیار لذت می برند. این بازی روشی مناسب برای خلاص شدن از پارچه، کاموا، دستمال کاغذی و کاغذ کادوهای غیر قابل استفاده در خانه است. می توانید با دادن دستورالعمل های ساده ای مثل استفاده از اشیای بنفش یا اشیایی که با حرف (الف) شروع می شوند، به بازی جنبه آموزشی هم بدهید.

بازی با آب نیز خلاقانه و آرامش بخش است. از فواید این بازی، یادگیری مطالبی درباره ریختن مایعات، اندازه گیری و مخلوط کردن است.

 فعالیت های بدون ریخت و پاش

کودکان سه ساله عاشق بازی با انگشت و خواندن شعر و سرود همراه با آن هستند. این گونه بازی ها، باعث افزایش هماهنگی حرکات ظریف در کودک شده و به کودک کمک می کند لغات را به خاطر بسپارد.

روش دیگر برای بهبود هماهنگی بین دو دست، استفاده از زبان اشاره (که کودکان ناشنوا از آن استفاده می کنند) است. کودکان از یادگیری یک زبان جدید خاص لذت می برند.

کودکان سه ساله، قادر به بریدن کاغذ و قیچی کردن مو هستند. مسئله مهم این است که روش های مناسبی را به آنها بیاموزیم تا بتوانند این مهارت خود را بهبود ببخشند.

[/ihc-hide-content]